Najczęstsze zmiany skórne wieku podeszłego

Proszę państwa, najczęstsze zmiany skórnewieku podeszłego to tak naprawdętemat rzeka, dlatego, że to jestbardzo dużo osób i bardzowiele chorób.Natomiast jeżeli Państwo spojrzą napopulację osób starszych w Polsce, toniestety ona bardzo szybko rośnie.W chwili obecnej dwadzieścia prawiesześć procent.W 2060 prognozowane trzydzieści osiemprocent to jest prawie dwanaście milionówosób.W związku z czym wszelkiezaburzenia skórne, które będą- będzie ichcoraz więcej i jak narazie jest to troszkę niedoceniony problemw dermatologii klinicznej.

Proszę państwa, jeżeli popatrzymy nazaburzenia skórne w populacji geriatrycznej, tonawet osiemdziesiąt procent osób starszychna nie cierpi.Po drugie, jest trudności, sąduże trudności w diagnostyce ze względuna obecność wielu chorób współistniejącychi tak naprawdę ta specyfika tychchorób dermatologicznych osób starszych jesttroszeczkę inna, w związku z czymczasami przyjmujemy troszkę inne strategieterapeutyczne.

Natomiast jeżeli popatrzymy na najczęstszechoroby u osób starszych, jeżeli chodzio skórę, to na pewnojest to suchość skóry, przewlekły świąd,grzybice skóry i paznokci, łeotokowezapalenie skóry.To są nowotwory, to sąwszelkiego rodzaju zaburzenia mikrokrążenia prowadzące dowszelkich wyprysków na stopach, tosą infekcje bakteryjne, wirusowe i chorobypęcherzowe.Te, które mamy zaznaczone nagrubo, postaram się bardzo krótko scharakteryzować.

Proszę państwa, świąd starczy —no przede wszystkim jest bardzo częstymobjawem stwierdzanym u osób posześćdziesiątym piątym roku życia, on nawetma swoją nazwę — świądstarczy albo inaczej świąd Willana.Tak naprawdę etiologia nie zostałado końca wyjaśniona.Jeżeli w ogóle popatrzymy naświąd, to mamy takie trzy grupy.Grupę pierwszą to są osobyze świądem w obrębie skóry, którama jakieś zmiany chorobowe.Grupa druga to są osobyze świądem praktycznie skóry niezmienione.I grupa trzecia to mamyzmiany skórne, które tak naprawdę sąwynikiem drapania.I proszę państwa, jeżeli popatrzymyna przegląd chorób, które mogą przebiegaćze świądem, bo takie byłooczekiwanie państwa jako populacji remedium, żebypowiedzieć trochę o tych chorobachze świądem u osób starszych, proszę

zobaczyć suchość skóry to jestw ogóle najczęstsza i praktycznie doosiemdziesięciu procent pacjentów ma świądw przebiegu suchości skóry.Mamy choroby zapalne takie jakwyprysk, jako odczyny polekowe, jak pokrzywka.Mamy choroby rumieniowo-grudkowe, tutaj łeotokowezapalenie skóry, łuszczyca, liszaj płaski, całągrupę autoimmunologicznych chorób pęcherzowych, pemfigoid,opryszkowate zapalenie skóry czy pęcherzyca zwykłai autoimmunologiczne choroby tkanki łącznej.

Oczywiście nie sposób o nichwszystkich powiedzieć, jak jeszcze do tegodochodzą nam zakażenia, infekcje skóry,czyli półpaśce, grzybice, wypryszenia drożdżakowe, świerszawica.O tym wszystkim postaramy siępowiedzieć.Natomiast myślę, że zupełnie odrębnymtematem będą chłoniaki czy to ziarniakgrzybiasty, czy zespół Sezary'ego, którerównież przebiegają ze świądem.

Proszę państwa, inny to świądneuropatyczny u osób starszych.Tutaj generalnie te osoby niemają widocznych zmian skórnych, natomiast wszelkiezmiany świądowe są wywołane uszkodzeniemalbo dysfunkcją układu nerwowego.Może być to dysfunkcja układuobwodowego, tak jak na przykład jestw półpaścu czy w neuropatiicukrzycowej, bądź uszkodzenie układu centralnego, naprzykład w udarze mózgu albow innych zmianach naczyniowych czy zmianachstwardnień w przebiegu stwardnienia rozsianego,czy na przykład guzów mózgu.

Proszę państwa, czy leki mogąpowodować świąd u pacjenta w podeszłymwieku?Oczywiście tak, dlatego, że wiemy,że u nas jest polipragmazja, szeregróżnych leków.Tylko proszę pamiętać, że taknaprawdę to ten świąd może wystąpićw ciągu jednego dnia, kilkutygodni, a nawet kilku miesięcy odrozpoczęcia terapii i czasami bardzotrudno jest ustalić, który z wieluleków może wywołać takie zmiany.Proszę spojrzeć tutaj grupy lekowe,leki przeciwnadciśnieniowe bardzo często stosowane, heparynydrobnocząsteczkowe, statyny, które są bardzoostatnio modne.Leki tyreostatyczne, niesteroidowe leki przeciwzapalne.Duża grupa leków, która tegotypu zmiany wywołać może.

Jakie choroby przewlekłe mogą powodowaćświąd u starszego pacjenta?To również jest ciekawe, botacy pacjenci zgłaszają z chorobami wątroby,z chorobami endokrynologicznymi i zchorobami nerek, przede wszystkim z przewlekłąniewydolnością nerek.

Proszę państwa, świąd a chorobynerek.Tutaj świąd jest często związanyz przewlekłą chorobą nerek, a wiemy,że to jest jedna znajczęstszych chorób, która dotyczy starszych osób.Niegdyś był zwany świądem mocznicowym.Dotyczy głównie twarzy i klatkipiersiowej, również kończyn, natomiast może występowaćnawet u pięćdziesięciu procent pacjentówz przewlekłą chorobą nerek.Proszę zobaczyć leczenie pierwszego rzutu

tak naprawdę bardzo często amaliento terapiadwa, trzy razy dziennie, fototerapiaUVB 311 to jest to, comy dermatolodzy możemy zalecić.Natomiast leczenie drugiego rzutu tojuż gabapentyna, prawda?Trzeci rzut to jest nalfuroafinaczy butoforanol albo mirtazepina.

Natomiast proszę państwa, jeszcze mamyinne choroby, takie jak choroby wątroby,prawda?Mamy świąd wątrobowy, który występujeczęściej w cholestazie wewnątrzwątrobowej niż zewnątrzwątrobowej.I charakterystyczne dla tego konkretnegoświądu jest to, że on jestnajintensywniejszy w nocy.On zwykle dotyczy dłoni istóp.I tutaj widzicie również, proszępaństwa, panel jak powinno przebiegać prawidłoweleczenie, czyli przede wszystkim chirurgiczneodbarczenie dróg żółciowych i dalsze etapy. Państwowidzą na slajdzie.

Proszę Państwa, inne choroby ogólnoustrojoweprzebiegające ze świądem to również zakażeniapasożytnicze.To może być niedobór żelaza,wszelkiego rodzaju choroby hematologiczne, jak równieżguzy nowotworowe.

Proszę państwa, jakie badania wtakim razie wy-wy-wykonać u tego pacjenta?No na pewno wszelkie badaniapodstawowe z uwzględnieniem stężenia żelaza, zuwzględnieniem stężenia mocznika kreatyniny, ocenafunkcji wątroby, stężenie glukozy, ocena funkcjitarczycy i badanie kału naobecność pasożytów to taka podstawa, alerównież warto wykonać badanie dermoskopowe.Dlaczego?

Dlatego, że często świąd możebyć wywołany właśnie świerzbem.Tutaj taka podpowiedź.Łatwy do stosowania u osóbw wieku podeszłym jest forma tabletkowa.Można dać jednorazowo lek pozele,czyli ivermektynę, który taką kurację, jeżelinie pomoże, często warto powtórzyćpo czternastu dniach.Oczywiście leczymy wszystkich domowników, aleto państwo wiecie.

Suchość skóry — kolejna jednostkaczęsto występująca u osób starszych, jestjedną z najczęstszych.Jest to element fizjologicznego starzeniasię skóry i tak naprawdę dotykado osiemdziesięciu pięciu procent pacjentów.Proszę państwa, było takie dużebadanie przeprowadzone na grupie ponad pięciutysięcy osób.Celem tego badania była właśnieidentyfikacja czynników, które wpływały na tąsuchość skóry.

I proszę spojrzeć.Płeć żeńska — tutaj zdecydowaniemniejsza produkcja sebum w skórze, wskórze u kobiet wynika właśniez tego, że u kobiet, ukobiety mają częściej ten świąd— niskie BMI, osoby niedożywione, brak

wystarczającego budulca, ale również wyprysk,łojotokowe zapalenie skóry, cukrzyca, leki, statyny,diuretyki, chemioterapeutyki i choroby ogólnoustrojowe,takie jak na przykład niedoczynność tarczycyczy niewydolność nerek.

W związku z czym jakiezalecenia dla tych naszych pacjentów?Proszę spojrzeć.Przede wszystkim eliminacja czynników podrażniających,ograniczenie częstotliwości kąpieli — powinien byćkrótki, chłodny prysznic zamiast długiej,gorącej kąpieli, nawilżone powietrze, odpowiednie nawodnienie,czyli picie dużej ilości wody.Zastąpienie standardowego mydła zamiennikami takimijak syntetyczny detergent czy emolient rozpuszczalnyw wodzie, wszelkiego rodzaju olejki.

Obfite i częste nakładanie emolientukrótko po kąpieli.Jak skóra jest jeszcze takaciepła i gorąca, rozgrzana, wtedy bardzodobrze się ten emolient wchłania.Oczywiście w emoliencie muszą byćodpowiednie substancje i czasami, jeżeli mamybardzo suchą, taką nawarstwioną skóręna dłoniach czy na stopach, tooczywiście preparaty łączone sterydy zkwasem gliko-- z kwasem salicylowym.

Łojotokowe zapalenie skóry — tomożecie Państwo często obserwować.To są zmiany takie rumieniowo-złuszczającena skórze twarzy, na skórze klatkipiersiowej, na owłosionej skórze głowy.Generalnie wiąże się to znadmierną aktywnością gruczołów łojowych, zakażeniem grzybemdrożdżopodobnym, malassezia furfur, zaostrzenie choroby,oczywiście mogą różne-różnego rodzaju leki mogązaostrzać, na przykład psoraleny —to z naszej działki.

Tutaj Państwo macie takie najbardziejcharakterystyczne lokalizacje, czyli właśnie owłosiona skóragłowy, ale również fałdy nosowo-wargowena twarzy, okolica w uszach, okolicazauszna, okolica międzybrwiowa, no iwłaśnie górna część klatki piersiowej.

Proszę Państwa, tak to mniejwięcej wygląda standardowo, najczęściej pacjenci mówią:„Dzień dobry, ja mam łupież,ale to nie jest łupież, tylkoto jest właśnie łojotokowe zapalenieskóry, u mężczyzn często również wbrodzie.

Proszę państwa, szacuje się, żetak naprawdę u osób starszych prawiesześćdziesiąt procent pacjentów ma łojotokowezapalenie skóry.A to łojotokowe zapalenie skóryrównież jest powiązane z wszelkiego rodzajuchorobami neurologicznymi, na przykład zchorobą Parkinsona, późnymi dyskinezami czy poudarze.I okazuje się, że prawiesześćdziesiąt procent pacjentów z chorobą Parkinsonacierpi na łojotokowe zapalenie skóry,co oczywiście pogarsza ich jakość życia.

Jak leczymy?No przede wszystkim szampony przeciwłupieżowe,na przykład z siarkiem selenu, pirytianemcynku czy żwirkami.Szampony przeciwgrzybicze z ketokonazolem, cyklopiroksem.

Oczywiście te szampony zostawiamy nagłowie z pianą przynajmniej pięć minut.Natomiast jeżeli już chorobę mamyopanowaną, na pewno warto zapobiegać nawrotomczy podawać je raz wmiesiącu.Jeżeli chodzi o skórę twarzyi tułowia, jeżeli chodzi o glikokortykosteroidy— na twarz generalnie niedajemy, ale tutaj troszkę robimy takiexcuse, czyli dajemy sterydy zlekami przeciwgrzybiczymi, oczywiście na krótko.Następnie kontynuacja — inhibitory kalcyneuryny.Natomiast jeżeli są postacie bardziejnasilone, tutaj sięgamy po preparaty przeciwgrzybiczedoustne.

Świerzbiączka przewlekła, kiedyś zwana guzkową— w tej chwili mamy wieleodmian.To jest taka choroba, któracharakteryzuje się taką obecnością twardych, hiperkeratotycznychguzków.Najczęściej te guzki są nakończynach, one są liczne, mają— jestto bardzo silny, przewlekły świąd.To jest taki najbardziej charakterystycznyobjaw, poza oczywiście obrazem morfologicznym ilokalizacja — najczęściej kończyny, tułów,kark, pośladki, rzadko występuje na twarzy.Tu macie Państwo taki obrazwczesnej świerzbiączki, późnej świerzbiączki, właśnie takieguzy wydrapane na kończynach.

Świerzbiączka przewlekła naj-najczęściej ją rozpoznajemypo prostu patrząc, jak to wyglądai mówiąc to, co pacjentmówi, czyli ten najbardziej nasilony świąd.Biopsja — jeżeli mamy obraznietypowy.Generalnie diagnostyka różnicowa dość duża,prawda?Liszaj płaski, przerostowy, łuszczyca przerostowa,postać przewlekła atopowego zapalenia skóry.Czasami właśnie u osób starszychtak się to zaczyna i kończysię świerzbiączką.Przewlekły świerzbiący wyprysk, świerzb, chłoniaki— tutaj wiele różnych chorób możemy,że tak powiem, różnicować.

Natomiast leczenie no, z regułyprzeciwświądowe, tylko ono jest nieskuteczne iniestety nie wystarcza.Takim drugim rzutem to jestmirtazapina, gabapentyna, pregabalina to są leki,które używamy najczęściej, natomiast wkolejnej linii to oczywiście cyklosporyna imetotreksat.Jeżeli leczenie ogólne miejscowe dodatkowoto glikokortykosteroidy silne, często podfolie, takieopatrunki okluzyjne jako kontynuacja, inhibitorykalcyneuryny.Natomiast de facto absolutnie najlepszaterapia dwie terapie zarejestrowane to jestdupilumab, jest lekiem zatwierdzonym doleczenia przewlekłej świerzbiączki.Natomiast drugim lekiem jest nemolizumab,którego jeszcze w Polsce nie ma,ale również jest to taka,ty, jest to inhibitor interleukiny-31, czylitej kluczowej cytokiny świądowej.Oczywiście leczenie wspomagające, terapia UVB311.Jeżeli Państwo spojrzą na pęcherzyce

i na inne choroby pęcherzowe, totutaj również są to choroby,które często występują u osób starszych.Oczywiście te spektrum chorób pęcherzowejjest ogromne.Są choroby autoimmunologiczne, alergiczne, mogąbyć mechaniczne pęcherze, metaboliczne, zakaźne.Natomiast ja bym chciała sięskupić na tych autoimmunologicznych, bo tosą-- to jest to, codotyka tą grupę wiekową, gdzie mywidzimy tych pacjentów, szczególnie teosoby starsze mają tendencję do pemfigoidu— nabytego pęcherzowego oddzielania sięnaskórka czy pęcherzycy paraneoplastycznej, oczywiście powiązanejz nowotworem.

Proszę państwa, pemfigoid to jestnajczęstsza autoimmunologiczna choroba pęcherzowa w Europiei w Ameryce, mniej więcejczterdzieści przypadków na milion — nieczęsta,ale jest i z regułyjest duży problem.Częściej dotyczy mężczyzn, zdecydowanie częściejosób po sześćdziesiątym roku życia, natomiastjuż po osiemdziesiątym roku życiata zachorowalność zdecydowanie wzrasta.

Jeżeli popatrzymy tutaj mogą byćrównież pewne czynniki prowokujące, takie jakleki diuretyczne, hipotensyjne, UV-UV promieniowanie,PUVA, promieniowanie jonizujące.Generalnie, jeżeli patrzymy na pemfigoid,zawsze trzeba pamiętać, że może byćto marker paraneoplastyczny.Jeżeli chodzi o nowotwory, jakie?Najczęściej rak płuca, rak trzustki,rak sutka, rak układu moczowego iukładu pokarmowego, ale również całyszereg leków stosowanych doustnie.Tutaj mają Państwo całą tęgrupę leków wymienione, jak również zmianyskórne mogą być sprowane właśnie—spowodowane ekspozycją na promieniowanie, a takżepemfigoid może współistnieć z różnymiinnymi chorobami, na przykład cukrzycą czyliszajem płaskim, czy chorobą Duhringa. Takto mniej więcej wygląda.

Świąd i pieczenie.Pierwszy taki obraz, o którymbędzie mówił pacjent.Zmiany skórne, wielopostaciowe, rumieniowe, rumieniowo-obrzękowe, pokrzywkowate, grudkowe, dobrze napięte, twardepęcherze — one nie pękająod razu.I tutaj najczęściej w obrazie,również poza pęcherzami, widzą Państwo nadżerki,strupy, więc taka wielopostaciowość obrazu.Proszę państwa, lokalizacja: szyja, pachy,pachwiny, górne wewnętrzne powierzchnie ud, alerównież brzuch.Ustępuje kilka tygodni, kilka miesięcy.Przed rygóły pozostają przebarwienia pozapalnealbo zanikowe blizny.Mniej więcej dwadzieścia procent pacjentówmoże mieć zmiany na błonach śluzowych.

Proszę Państwa, generalnie diagnostyka absolutniebadanie histopatologiczne i badanie immunopatologiczne jesttym, co odpowiada nam napytanie, co to jest?

Tak mniej więcej będzie wyglądałpemfigoid pęcherzowy, gdzie państwo te dobrzenapięte pęcherze.Tutaj widać tą dużą gamęróżnego rodzaju zmian, właśnie te takiegirlandy, takie zmiany pęcherzowe, prawda,pokrzywkowate, tak jak u tej pacjentki— tu widać pęcherzyki poukładane,tutaj nawet na twarzy, prawda, jedenpęcherz, a tu praktycznie, jeżelipaństwo spojrzą, to prawie tych pęcherzynie widać.Natomiast tutaj już, prawda, popęknięciu pęcherzy tworzą się nadżerki.

Leczenie — absolutna rekomendacja wprzypadku lżejszych postaci krem z propionianemklobetazalu dwa razy dziennie.Oczywiście w przypadku bardziej nasilonychto już bardziej jest domena dermatologów.Sterydy ogólnoustrojowe, antybiotyki tetracyklinowe, zazwyczajdoksycyklina, jak również leki takie jakmetotreksat czy mykofenolon mofetylu czycyklofosfamid, dapsom.Oczywiście to już jak gdybyta dalsza terapia zostaje u nas.

Proszę Państwa, pęcherzyca paraneoplastyczna.Dlaczego ważna?Dlatego, że jest to zespółparanowotworowy, czyli czym wcześniej rozpoznamy, żesą to zmiany skórne połączonez nowotworem, to najczęściej z nieziarniczymichłoniakami, przewlekłą białaczką limfocytową, grasiczakiemczy guzem Castlemana, czy makroglobuliną Strom,tym pacjent ma większą szansęna przeżycie.

Aczkolwiek proszę spojrzeć, ciężko zreguły— ci pacjenci mają obraz takimieszany, taki rumień wielopostaciowy, októrym pewnie będzie mówił doktor Ciechanowicz.Stanach nagłych liszaj płaski, pęcherzycazwykła — tutaj może być bardzoróżny obraz, natomiast to, cojest charakterystyczne, to jest ciężkie zajęcieśluzówek i pacjent z reguływłaśnie ze zmianami na śluzówkach trafi.Będzie miał początkowo zmiany naczerwieni wargowej, te krwotoczne, wrzodziejące, takiebolesne nadżerki, nawet wręcz bliznowacieniespojówek, zapalenie rogówki, może mieć wciężkim stanie w ogóle utratępłytek paznokciowych i tutaj natomiast najgorszympowikłaniem jest to, że możetowarzyszyć zagrażające, mogą towarzyszyć zagrażające życiuzmiany płucne o charakterze zapaleniapęcherzyków płucnych lub obturacyjnego zapalenia oskrzeli.

Proszę Państwa, tak wyglądają pacjenci.Oczywiście to już jest postaćbardziej zaawansowana, ale proszę spojrzeć najamę ustną, jak dużo jesttych zmian.Tutaj konieczne jest leczenie nowotworudlatego, że wycięcie chirurgiczne czy zastosowanieodpowiedniej chemioterapii, radio czy immunoterapiipraktycznie powoduje cofnięcie się zmian skórnych.

Tutaj mamy problem, żeby leczyćpacjenta i taki przykład to jestnasz pacjent zgłosił się ztakimi zmianami, jak państwo widzą zmianamiwłaśnie pod postacią pęcherzycy.Co się okazało w wykonanychbadaniach?Guz pojedynczy, płuca o takichspikularnych zarysach obwodowo w segmencie drugimpłuca, leczenie operacyjne cztery tygodniepo usunięciu guza, całkowite ustąpienie zmianskórnych.

I oczywiście ostatnia jednostka, którąPaństwo również często obserwują, wynika oczywiściez reaktywacji wirusa Varicella-zoster, natomiastrównież, jak Państwo wiedzą, to jestdomeną osób starszych, związana oczywiściez obniżeniem odporności z jatrogennymi lekami,które podajemy najczęściej.

Proszę pamiętać, że jeden dotrzech dermatomów nie przekracza linii pośrodkowejciała.Natomiast oczywiście bolesność, często objawyprodromalne: pieczenie, szczypanie.Dopiero później na tym podłożupojawia się rumień, obrzęk i wciągu kolejnych dni pojawiają siępęcherzyki, które mogą się przekształcać wkrostki, z czasem w strupy.Oczywiście objawy ogólne różnie mogąbyć słabiej wyrażone, natomiast mogą byćsilniej wyrażone.

To, czego najbardziej boimy sięu osób starszych, to oczywiście jestneuralgia półpaścowa.Jak państwo widzą charakterystyczne nieprzekraczaniegranicy pośrodkowej, masywne zmiany, prawda?Tak jak u tego pacjencja— to już są pacjenci, którzywymagali hospitalizacji czy absolutnie wymagającyhospitalizacji.Półpasiec oczny czy półpasiec uszny— takie obrazy, absolutnie taki pacjentpowinien być hospitalizowany.

I proszę państwa, czy półpasiecmoże zajmować skórę poza jednym dermatomem?Oczywiście tak.Mamy półpasiec rozsiany, ale turównież myślimy o chorobie nowotworowej.

Leczenie półpaśca takie najprostsze zaczynamy:acyklowir pięć razy osiemset miligramów doustniesześć, siedem dni.Jeżeli pacjent wymaga leczenia dożylnegooczywiście trzy razy pięć miligramów nakilogram masy ciała.Jeżeli to nie pasuje bądźpacjent ma działania niepożądane albo przeciwwskazaniado acyklowiru, mamy również walacyklowir,mamy również fancyklowir.Natomiast w przypadku półpaśca oczynek,usznego czy też powikłań półpaśca podpostacią na przykład zapalenia nerwutwarzowego dodajemy kortykosterydy, czyli głównie prednizonod pół do jednego miligramana kilogram masy ciała przez tydzień,a następnie redukujemy dawkę wciągu trzech do czterech tygodni.Oczywiście miejscowo aerozole z antybiotykiemorozole glikokortykosteroidowe.

To co wspomniałam, tak naprawdęnajgorsza jest neuralgia popółpaścowa.

To jest taki ból, któryjest szóstą przyczyną samobójstw u osóbstarszych w Stanach Zjednoczonych.No niestety, ale to ryzykowystąpienia neuralgii popółpaścowej rośnie z wiekiemi dotyczy mniej więcej oddziewięciu do czternastu procent pacjentów.Natomiast proszę zobaczyć, jak dużejgrupy pacjentów starszych dotyczy.

Co robimy?No oczywiście są najnowsze aktualnezalecenia leczenia neuralgii popółpaścowej.To jest Lancet 2025 neurologiczny.Proszę zobaczyć tutaj generalnie pozaplastrami z pięcioprocentową lidokainą, plastrami zośmiprocentową kapsaicyną czy kremem zkapsaicyną, które możemy nakładać miejscowo.To jednak leczenie zdecydowanie ogólne,czyli leki przeciwdrażłowe nowej generacji: pregabalina,gabapentyna to są leki absolutniepożądane.Również trójpieści nowe leki przeciwdepresyjne,zwłaszcza amitryptylina dwadzieścia pięć do siedemdziesięciupięciu miligramów na dobę, aletakże inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, czyliSSRI, zwłaszcza duloksetyna, NLPZ jaknajbardziej, glikokortykosterydy — one minimalizują uszkodzenienerwów, zwłaszcza u osób starszych,opioidy.W związku czym tutaj dużagrupów-- i oczywiście jeszcze inne metodyniefarmakologiczne, czyli przezskórna elektryczna stymulacjanerwów, nawet wręcz ablacja nerwów prądemo wysokiej częstotliwości czy nozdecydowanie rzadziej stosowana krioterapia, jątofereza, akupunktura,laseroterapia.Są próby z botoksem.Natomiast generalnie niektórzy pacjenci niestety,ale przechodzą to bardzo ciężko ibardzo długo.

W związku z czym pytanie,czy da się zapobiec rozwojowi półpaśca?Oczywiście i neuralgii popółpaścowej?Oczywiście w stu procentach nigdysię nie da, ale już byłatu dzisiaj mowa o szczepionkach.Jednak szczepionki zapobiegają.Uważa się, że tak naprawdęwskazaniem do profilaktyki półpaśca i neuralgiipopółpaścowej są wszystkie osoby, któreukończyły pięćdziesiąty rok życia oraz starsze,jak również osoby, które majązwiększone ryzyko zachorowania na półpaśca, czylimają wszelkiego rodzaju choroby współistniejące,zwłaszcza immunologiczne.

Proszę państwa, na koniec, jeżelipaństwo chcecie, jesteście zainteresowani, to podmoją redakcją tutaj wszystkie osoby,które będą mówiły dzisiaj wyda- wydaliśmy,za chwilę będzie w księgarniachatlas zmian skórnych osób dorosłych dlalekarzy POZ-etu i o wszystkichtych chorobach możecie państwo zarówno przeczytać,jak i obejrzeć, ponieważ zamieściliśmydużo fotografii.Proszę państwa, bardzo dziękuję zauwagę.