Czy u każdego pacjenta z objawami ZUM należy zlecić badanie ogólne moczu?

Badanie ogólne moczu jest kluczowym narzędziem diagnostycznym w ocenie pacjentów z objawami zakażenia układu moczowego (ZUM), pozwalając na potwierdzenie infekcji i identyfikację czynników etiologicznych. Istnieją jednak przypadki, takie jak typowe, niepowikłane ZUM u młodych, zdrowych kobiet, gdzie decyzja o zleceniu badania może być indywidualizowana.

Rola badania ogólnego moczu w diagnostyce ZUM

Badanie ogólne moczu umożliwia ocenę parametrów fizykochemicznych oraz mikroskopowych osadu moczu. W kontekście ZUM szczególne znaczenie mają:

• leukocyturia: obecność leukocytów w moczu wskazuje na reakcję zapalną w drogach moczowych;
• bakteriuria: wykrycie bakterii w moczu sugeruje infekcję bakteryjną lub zanieczyszczenie próbki;
• erytrocyturia: obecność krwinek czerwonych może towarzyszyć ZUM, zwłaszcza w przypadku zapalenia pęcherza moczowego.

Zgodnie z Rekomendacjami laboratoryjnej diagnostyki zakażeń układu moczowego Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków, badanie ogólne moczu jest podstawowym narzędziem w diagnostyce ZUM. Pozwala na wstępną ocenę obecności infekcji i jest wskazówką do ewentualnego dalszego postępowania diagnostycznego, takiego jak posiew moczu.

Kiedy zlecać badanie ogólne moczu?

Wytyczne Polskiego Towarzystwa Urologicznego, Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej zalecają wykonywanie badania ogólnego moczu u pacjentów z objawami sugerującymi ZUM, zwłaszcza w przypadkach:

• pierwszego epizodu ZUM – pozwala na potwierdzenie diagnozy i odpowiednie leczenie;
• nawracających infekcji – umożliwia monitorowanie skuteczności terapii oraz identyfikację ewentualnych powikłań;
• ciąży – ZUM w ciąży może prowadzić do powikłań zarówno u matki, jak i płodu, dlatego wczesna diagnostyka jest kluczowa;
• obecności czynników ryzyka powikłań – takich jak cukrzyca, kamica nerkowa czy immunosupresja.

W przypadkach typowych, niepowikłanych ZUM u młodych, zdrowych kobiet z charakterystycznymi objawami, decyzja o zleceniu badania ogólnego moczu może być indywidualizowana. W takich sytuacjach postępowanie można ograniczyć do wywiadu klinicznego i wdrożenia empirycznego leczenia.

Referencje

1. Juszczak, K., Dybowski, B., Holecki, M., Hryniewicz, W., Klimek, H.,  & Kłoda, K. et al. (2024). Wytyczne Polskiego Towarzystwa Urologicznego, Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej dotyczące diagnostyki, terapii i postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach dolnych dróg moczowych. Lekarz POZ, 10(3), 127-148.
2. Rekomendacje laboratoryjnej diagnostyki zakażeń układu moczowego w ramach Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków. https://antybiotyki.edu.pl/rekomendacje/rekomendacje-diagnostyki-i-terapii-zakazen/ [ostatni dostęp: 22.01.2025 r.]