Wyszukaj w publikacjach
Zbigniew Ziobro atakuje izby lekarskie? – rozmowa z prawnikiem Mateuszem Pałką
Rozmowa z Mateuszem Pałką, prawnikiem, doradcą branży medycznej
– Niedawno prokurator generalny Zbigniew Ziobro skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z ustawą zasadniczą przepisów dotyczących obowiązku przynależności lekarza do izby lekarskiej oraz odpowiedzialności zawodowej. W jakim celu Zbigniew Ziobro kieruje ten wniosek?
Trudno odczytywać cel skierowania wniosku do TK inaczej niż jako próbę ataku na środowiska lekarskie. Innego celu szukać na próżno. Ustawa regulująca pracę izb i odpowiedzialność zawodową lekarzy i lekarzy dentystów obowiązuje od stycznia 2010 roku, stąd też bardzo mnie dziwi, że po 13 latach od jej obowiązywania, podaje się w wątpliwość konstytucyjność niektórych jej zapisów. Izby lekarskie są odpowiedzialne między innymi za ustanawianie zasad etyki lekarskiej oraz dbanie o ich przestrzeganie, za sprawowanie pieczy nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu lekarza. Przejawia się to np. w prowadzeniu postępowania dot. odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Należy pamiętać, że odpowiedzialność zawodowa w przypadku zawodów regulowanych (zawodów zaufania publicznego) jest odpowiedzialnością równoległą i subsydiarną w stosunku do odpowiedzialności karnej i cywilnej, której podlega ogół społeczeństwa. Zasady określone w Ustawie z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich są niezbędne do zachowania rękojmi właściwego wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty.
– Jakiej odpowiedzi Trybunału należy się spodziewać?
Myślę, że Trybunał uzna te przepisy za zgodne z konstytucją. Art. 17. Konstytucji zakłada, że „w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony”. Można też tworzyć inne rodzaje samorządu, a samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej. Według mnie wszystkie elementy wyrażone w przepisie art. 17 znajdują swoje odzwierciedlenie w ustawie o izbach lekarskich.
– Co w sytuacji, gdy TK uzna przepisy ustawy o izbach lekarskich za niekonstytucyjne? To spowodowałoby m.in. likwidację samorządu lekarskiego oraz sądownictwa dyscyplinarnego. Co to oznacza dla lekarzy?
Wyrok stwierdzający niezgodność przepisów ustawy z Konstytucją wywołałby na pewno spore zamieszanie i podał w wątpliwość sens istnienia samorządu lekarskiego i realizacji postępowań w ramach odpowiedzialność zawodowej. Ten wyrok byłby bardzo niebezpieczny także w stosunku do innych samorządów zawodowych zawodów medycznych. Mogłoby to spowodować też szerszą dyskusję na temat realizacji odpowiedzialności zawodowej przed sądami powszechnymi, co w mojej opinii, nie przysłuży się dbaniu o rękojmię właściwego wykonywania zawodu i lekarza i lekarza dentysty. Zlikwidowanie izb mogłoby się przyczynić do rozstrzygania deliktów zawodowych przed sądami powszechnymi, które w mojej opinii niejednokrotnie nie będą w stanie samodzielnie stwierdzić, czy w postępowaniu mamy do czynienia z deliktem zawodowym bez posiłkowania się biegłymi. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że przewlekłość postępowań sądowych w sądach powszechnych jest tak duża, że dołożenie im spraw dotyczących odpowiedzialności zawodowej byłoby czymś kompletnie niezrozumiałym i powodowałoby jeszcze większą obstrukcję w wymiarze sprawiedliwości.
W działaniu prokuratora generalnego widać pewną konsekwencję. Mam tutaj na myśli powołany we wrześniu 2022 roku Instytutu Ekspertyz Medycznych w Łodzi, który powstał po to, by usprawnić proces opiniowania sądowo-lekarskiego i przyczyniać się do zwiększania sprawności postępowań w sprawach karnych, a także cywilnych.
Ten instytut teoretycznie mógłby pełnić rolę wspierającą sądownictwo powszechne w sytuacji, w której stwierdzona będzie niekonstytucyjność zaskarżonych przepisów.
– Jak obecnie, w świetle prawa, wygląda przynależność lekarza do izby lekarskiej? Co lekarzowi to daje?
Przede wszystkim należy podkreślić, że przynależność do izby lekarskiej jest niezbędna do otrzymania numeru prawa wykonywania zawodu i wpisu do Centralnego Rejestru Lekarzy i Lekarzy Dentystów. Lekarze, którzy zdali egzaminy końcowe, zapisują się do właściwej izby, kierując się miejscem, w którym będą wykonywać zawód. Izby przede wszystkim wspierają lekarzy w ich codziennej pracy polegającej na udzielaniu świadczeń, a także dbają o rękojmię właściwego wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty. Izby dają także wsparcie prawne i możliwość rozwoju zawodowego.
