Informacje o przyczynie utraty prawa wykonywania zawodu medycznego podlegają ochronie prawnej

Rzecznik Praw Obywatelskich przystąpił do postępowania Trybunału Konstytucyjnego z wniosku Prezydenta Andrzeja Dudy, który wyraził obawy co do zgodności przepisów z Konstytucją RP w kontekście ujawniania informacji o przyczynie utraty uprawnień do wykonywania zawodu medycznego. Postępowanie ma na celu zbadanie, czy ujawnienie przyczyn utraty PWZ medycznego przez osoby wykonujące niektóre zawody medyczne, jest zgodne z konstytucją. 

5 października 2023 r. Prezydent Andrzej Duda skierował w trybie kontroli następczej do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z konstytucją ustawy z 17 sierpnia 2023 r. o niektórych zawodach medycznych w zakresie dotyczącym ujawniania w Centralnym Rejestrze Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego informacji o przyczynie utraty przez osobę wykonującą zawód medyczny uprawnienia do wykonywania tego zawodu. 

W uzasadnieniu wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, Prezydent podkreślił, że nie zaprzecza konieczności istnienia rejestru oraz zbierania i udostępniania informacji organom uprawnionym, a także pewnego zakresu tych danych każdemu zainteresowanemu. Niemniej jednak, kwestionuje uznawanie tego rejestru za jawny w zakresie informacji o przyczynie utraty uprawnień do wykonywania zawodu medycznego. Ujawnienie takich danych, zgodnie z argumentacją Prezydenta, równałoby się ujawnieniu informacji o stanie zdrowia oraz pozbawieniu tej osoby praw publicznych czy skazaniu za przestępstwo, co z kolei stoi w sprzeczności z ochroną prywatności.

Ujawnienie w rejestrze przyczyny utraty uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego będzie równoznaczne z ujawnieniem informacji o utracie albo ograniczeniu do zdolności prawnych. Tymczasem informacje o stanie zdrowia stanowią dane o charakterze wrażliwym i podlegają szczególnej ochronie. Z uwagi na konstytucyjne gwarancje prawa do prywatności, Prezydent podziela wątpliwości związane z zakresem danych udostępnianych w rejestrze jawnym dotyczących osób znajdujących się w rejestrze, a które następnie utraciły uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego 

– informuje Marcin Wiącek, rzecznik praw obywatelskich.

RPO zgłosił udział w tym postępowaniu. 

Myślę, że Prezydent postąpił słusznie, kierując przepis art. 4 ust. 1 pkt. 12 do Trybunału Konstytucyjnego w aspekcie zbadania jawności informacji o przyczynie utraty prawa wykonywania zawodu medycznego z konstytucyjnymi zasadami. Należy podkreślić, że na gruncie innych centralnych rejestrów prowadzonych przez samorządy zawodowe zawodów medycznych, informacje o przyczynie utraty prawa wykonywania zawodu medycznego podlegają ochronie prawnej i nie są jawne. Co więcej, informacje o przyczynie utraty prawa wykonywania zawodu medycznego na gruncie Rejestrów Pielęgniarek i Położnych, a także Lekarzy i Lekarzy Dentystów, nie są umieszczane w Centralnych Rejestrach. Takie informacje znajdują się w rejestrach ukaranych Lekarzy i Lekarzy Dentystów Rzeczypospolitej Polskiej oraz ukaranych Pielęgniarek i Położnych, do których dostęp mają tylko osoby, które wykażą interes prawny w pozyskaniu tych informacji. Stąd też przewiduję, że Trybunał Konstytucyjny orzeknie o niezgodności z przepisami Konstytucji jawności informacji dotyczących przyczyn utraty uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego 

– mówi Mateusz Pałka, prawnik, doradca w Kancelarii Doradczej Rafała Piotra Janiszewskiego.

Rejestru jeszcze nie ma

Centralny Rejestr Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego jeszcze nie powstał, a ustawa nie wskazuje wprost, kiedy to nastąpi, jednak w związku z 6-miesięcznym okresem wejścia w życie przepisów ustawy, powinien być uruchomiony nie później niż 26 marca 2024 roku.

Rejestr jest narzędziem informatycznym umożliwiającym dostęp do danych z zakresu oznaczenia konkretnych osób, które podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru, czyli właśnie tych osób ujętych w ustawie o niektórych zawodach medycznych. Najprawdopodobniej będzie miał on charakter powszechny, ogólnodostępny i jawny, podobnie jak inne rejestry prowadzone przez izby samorządowe zawodów medycznych. Będzie to rejestr dla niektórych zawodów medycznych określonych Ustawą z dnia 17 sierpnia 2023 r. o niektórych zawodach medycznych, do których należą między innymi asystentka stomatologiczna, elektroradiolog, higienistka stomatologiczna. Należy z całą stanowczością podkreślić, że rejestr odnosił się będzie tylko i wyłącznie do „niektórych” zawodów medycznych wyrażonych w ustawie 

– wyjaśnia Mateusz Pałka. 

Jakie informacje znajdą się w rejestrze?

Zgodnie z przepisami, rejestr obejmie dane dotyczące m.in.: numeru wpisu, indywidualnego identyfikatora wpisu, nazwy wykonywanego zawodu medycznego, danych osobowych osoby wykonującej zawód medyczny, danych dotyczących wykształcenia lub kwalifikacji, informacji o realizacji ustawicznego rozwoju zawodowego w danym okresie rozliczeniowym, nazwy i adresu miejsca wykonywania zawodu medycznego oraz informacji o zawieszeniu uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego, a także informacji o zaprzestaniu wykonywania zawodu medycznego na terytorium Polski, informacji o wznowieniu wykonywania zawodu medycznego, daty utraty uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego wraz z podaniem przyczyny, informacji o tymczasowym zawieszeniu uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego albo o ograniczeniu zakresu czynności w jego wykonywaniu, daty zgonu. 

Należy podkreślić, że informacje zawarte w rejestrze, poza podaniem przyczyny utraty uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego, są raczej standardowe i wspólne dla innych centralnych rejestrów takich jak Centralny Rejestr Lekarzy i Lekarzy Dentystów Rzeczypospolitej Polskiej, Centralny Rejestr Pielęgniarek i Położnych, Krajowy Rejestr Fizjoterapeutów 

– dodaje prawnik. 

Kiedy można stracić uprawnienia?

Jest wiele sytuacji, kiedy osoba wykonująca zawód medyczny może utracić prawo wykonywania zawodu.

Sama ustawa w art. 10 wskazuje nam, że traci ona uprawnienia do w przypadku: utraty albo ograniczenia zdolności do czynności prawnych, pozbawienia praw publicznych, prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Najciekawszym i najbardziej rozległym punktem tego przepisu jest pozbawienie uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego, które zostaje orzeczone przez Komisję Odpowiedzialności Zawodowej. Należy wskazać, że Komisja będzie orzekać pozbawienie prawa wykonywania zawodu medycznego za delikty związane wykonywaniem określonego zawodu medycznego – wszelkiego rodzaju błędy, zaniedbania, rażące uchybienia stwierdzone podczas udzielania świadczeń opieki zdrowotnej 

– mówi Mateusz Pałka.