Rośnie liczba przeszczepianych narządów

Do końca czerwca 2023 roku przeszczepiono 907 narządów od zmarłych dawców i 47 od dawców żywych. Sytuacja w polskiej transplantologii wymaga zmian, bo Polska jest krajem o przeciętnym wskaźniku przeszczepiania narządów oraz spadającym od lat wskaźnikiem donacji.

Dr Artur Kamiński, dyrektor Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji "Poltransplant" podczas posiedzenia podkomisji stałej ds. zdrowia publicznego w Sejmie poświęconej transplantologii w Polsce przekazał, że zwiększa się liczba przeszczepianych narządów, a także liczba pobrań wielonarządowych. Do końca czerwca zgłoszono w sumie 380 zmarłych dawców i 47 żywych i przeszczepiono 907 narządów od zmarłych dawców i 47 od dawców żywych. Eksperci od lat podkreślają, że idea dawstwa narządów, tkanek i szpiku wymaga promocji, bo liczba donacji nie zaspokaja potrzeb. Z raportu NIK o organizacji i finansowaniu przeszczepiania narządów z 2022 r. wynika, że coraz więcej osób czeka na przeszczep, a liczba dawców nie wzrasta, a wręcz maleje.

Jednym z powodów był stały niedobór organów do transplantacji, innym niedoszacowana i nieaktualizowana od 2013 roku wycena procedur transplantacyjnych, co z kolei negatywnie wpływało na aktywność szpitali w pozyskiwaniu narządów. Trudną sytuację naszej transplantologii pogorszył jeszcze wybuch epidemii COVID-19 

– podkreśla NIK.

Wyniki tego raportu jednoznacznie wskazują na konieczność podjęcia wielu zmian. Zdaniem ekspertów, powinny być one ukierunkowane przede wszystkim na wzrost liczby dawców, bo bez nich nie ma transplantacji, a także na zwiększenie aktywności donacyjnej szpitali zgłaszających potencjalnych dawców. 

Minister Zdrowia mówił podczas kwietniowej konferencji, że w pandemii o 20 proc. zmalała liczba przeszczepień narządów, bo zmniejszyła się liczba dawców.

W 2020 r. nastąpił pewien regres, na co pośredni wpływ miała pandemia. Od 2021 r. mamy stopniową odbudowę liczby transplantacji, a od 2022 r. widać trend wzrostowy, jeśli chodzi o liczbę wykonywanych zabiegów, ale chcemy ten proces jeszcze przyspieszyć, bo nie udało się wrócić do poziomu z 2019 r. Chcemy przyspieszyć rozwój medycyny transplantacyjnej w Polsce

 – mówił Adam Niedzielski. 

W Polsce wyniki nie są zadowalające 

Podczas spotkania zorganizowanego w listopadzie 2022 r. przez Federację Przedsiębiorców Polskich (FPP) poświęconego opiece transplantologicznej eksperci przekazali, że liczba przeszczepień narządów w Polsce oraz liczba donacji mocno odbiegają od rezultatów osiąganych w czołowych państwach Unii Europejskiej.

Polska jest krajem o przeciętnym wskaźniku przeszczepiania narządów oraz spadającym od wielu lat wskaźnikiem donacji. W 2012 r. wynosił on 16,01 w przeliczeniu na milion mieszkańców, a w 2019 r. (jeszcze przed pandemią COVID-19) tylko 13,1. W porównaniu do Hiszpanii, będącej liderem w tej dziedzinie (40 zmarłych dawców narządów na milion populacji) – w Polsce notuje się wyniki ponad trzykrotnie niższe 

– informuje FPP. 

Jak zaznaczali zgromadzeni eksperci, jednym z wyzwań jest znalezienie mechanizmów, które zachęcą szpitale do identyfikowania i zgłaszania dawców narządów.

Pozyskiwanie dawców to nie jest problem społeczny. Akceptacja społeczna dla tej formy leczenia jest duża. Cała akcja, działalność w tym obszarze powinna być skierowana do szpitali – do OIOM-ów, do anestezjologów. To są jednak problemy różnego rodzaju: finansowe, organizacyjne, nawet szkoleniowe. To jest szereg problemów, które decydują o zmniejszonej liczbie dawców. Można stworzyć różne zachęty – klasyfikacje OIOM-ów, klasyfikacje punktowe, uzależnione od tego miejsca szkoleniowe – to są działania, które można przeprowadzić

 – mówił prof. dr hab. Lech Cierpka, Konsultant Krajowy w dziedzinie Transplantologii Klinicznej. 

Zdaniem prof. dr hab. Alicji Dębskiej-Ślizień, prezes Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego, metodą zwiększenia liczby transplantacji i liczby dawców może być optymalne wykorzystanie dawców o standardowych kryteriach.

Oznacza to pobranie od nich jak największej liczby narządów i tkanek do przeszczepienia biorcom. Zwiększyć liczbę narządów do transplantacji możemy również poprzez akceptację dawców o rozszerzonych kryteriach. Wprowadzenie programu pobierania narządów od dawców po zatrzymaniu krążenia, które u nas w Polsce praktycznie nie jest wykonywane, również może zwiększyć liczbę narządów. Kolejnym sposobem na zwiększenie liczby transplantacji jest pobieranie narządów od dawców żywych

 – mówiła.

Będzie więcej pieniędzy na medycynę transplantacyjną 

Odbudowę transplantologii zapowiedział w kwietniu Adam Niedzielski, Minister Zdrowia. Miliard złotych na transplantologię, stworzenie sieci koordynatorów transplantacyjnych oraz powołanie koordynatorów biorcy – to główne działania, które planuje wdrożyć resort zdrowia, mające prowadzić do odbudowy transplantologii. 

W maju 2023 Rada Ministrów zatwierdziła Narodowy Program Transplantacyjny (2023-2032). Głównym jego celem jest poprawa sytuacji w zakresie przeszczepień, zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. 

Eksperci podczas kolejnego spotkania zorganizowanego w czerwcu 2023 r. przez Federację Przedsiębiorców Polskich przyznali, że idea stworzenia dokumentu strategicznego w obszarze transplantologii w Polsce była potrzebna i oczekiwana. Jednocześnie zwrócili uwagę, że zapisy programu wymagają doprecyzowania i rozwinięcia, by odpowiadały w pełni na aktualne potrzeby.

Konieczne według ekspertów jest: poprawa systemowej opieki psychologicznej nad biorcami i ich bliskimi, uwzględnienie w działaniach edukacyjnych: potencjalnych dawców, rodzin dawców i biorców, specjalistów oraz interesariuszy sytemu ochrony zdrowia, nowelizacja ustawy Prawo Transplantacyjne, urealnienie wycen procedur z obszaru transplantologii oraz zwiększanie liczby kadr medycznych, m.in. lekarzy o specjalnościach zabiegowych oraz innego personelu medycznego zaangażowanego w system transplantologii.