Pokonać samotność. Jaka jest przyszłość systemu ochrony zdrowia psychicznego w Polsce?

21 stycznia miałem przyjemność uczestniczyć w spotkaniu organizowanym przez studencką inicjatywę DZIAŁAJdlaPSYCHE, której celem jest działanie na rzecz poprawy ochrony zdrowia psychicznego. Spotkanie miało na celu przedstawienie instytucji jaką jest Centrum Zdrowia Psychicznego (CZP), a także przedstawienie idei psychiatrii środowiskowej. Zadania tego podjęła się trójka prelegentów:

• Katarzyna Szczerbowska – rzeczniczka biura ds. pilotażu Narodowego  Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, rzeczniczka Kongresu Zdrowia Psychicznego, osoba z  diagnozą schizofrenii, 
• Katarzyna Stankiewicz – psycholożka, psychoterapeutka, kierowniczka  Wolskiego Centrum Zdrowia Psychicznego,
• prof. Andrzej Cechnicki – psychiatra,  psychoterapeuta, kierownik Zakładu Psychiatrii Środowiskowej Katedry Psychiatrii CMUJ w Krakowie,  przewodniczący Sekcji Psychiatrii Środowiskowej i Rehabilitacji Polskiego Towarzystwa  Psychiatrycznego. 

„Czasem ważne jest, żeby ktoś tylko przy nas posiedział” 

Pilotaż Centrum Zdrowia Psychicznego (CZP) trwa od lipca 2018 roku. Do tej pory udało się uruchomić 35 placówek, które udzielają wsparcia osobom w kryzysie psychicznym [1]. Plany są jednak bardziej ambitne. Do końca 2027 roku każdy dorosły Polak powinien mieć dostęp do takiej formy pomocy. Transformacja wprowadzana jest stopniowo, delikatnie i bezpiecznie dla pacjentów. CZP ma poprawić dostępność do świadczeń psychiatrycznych, wprowadzić terytorialną odpowiedzialność za pacjentów oraz zbudować stałą opiekę nad pacjentami, którzy chorują przewlekle. Prof. Cechnicki zwracał uwagę na to, jak ważna jest relacja między pacjentem, a lekarzem. Apelował do  młodych specjalistów o szacunek dla autonomii pacjenta oraz umacnianie osoby, która wpada w  kryzys.  

Sercem CZP jest Punkt Zgłoszeniowo-Koordynacyjny, w którym każda osoba może uzyskać pomoc specjalisty. Jeśli przypadek zostanie uznany za pilny, pomoc musi ruszyć w ciągu 72 godzin, a pacjent trafia pod opiekę Poradni Zdrowia Psychicznego lub Zespołu Leczenia Środowiskowego. Centra mają obejmować społeczność od 50 do 200 tys. mieszkańców i przeciwdziałać stygmatyzacji osób w kryzysie psychicznym. Pomoc oferowana przez CZP to również regularne wizyty u specjalistów, psychoterapia indywidualna lub grupowa oraz oddziały dzienne, gdzie prowadzone są zajęcia  edukacyjne i relaksacyjne. To kompleksowe wsparcie ma ułatwić funkcjonowanie w środowisku społecznym. CZP oferuje również całodobową opiekę w postaci łóżek kryzysowych dzięki szpitalowi, który z nim współpracuje. 

Kolejnym niezbędnym ogniwem CZP jest funkcja asystenta zdrowienia, czyli osoby która przeszła  przez kryzys zdrowia psychicznego oraz odbyła kurs przygotowujący ją do pomocy pacjentom. Jest  wsparciem i inspiracją w drodze do zdrowia i wprowadza niezwykle ważna perspektywę osoby  doświadczonej kryzysem.  

Według wielu specjalistów to właśnie bycie wśród ludzi jest najlepszym sposobem na powrót do zdrowia. Terapia środowiskowa to forma pomocy, która jest jak najbardziej dostosowana do potrzeb pacjenta. Zakłada natychmiastowe wsparcie, blisko domu i rodziny. Daje możliwość pozostania w  swoim otoczeniu i relacjach.  

Promocja zdrowia psychicznego być może nigdy nie była tak ważna, jak dzisiaj. W dobie pandemii COVID-19, coraz więcej osób doświadcza kryzysu psychicznego, który nie omija również pracowników medycznych. Dlatego Kolektyw DZIAŁAJdlaPSYCHE nie zwalnia tempa. Już 24 lutego zaprasza na  spotkanie poświęcone reformie dla dzieci i młodzieży.