Nic poniżej łokcia – o znaczeniu odzieży medycznej

Temat odzieży medycznej stanowi obiekt żywych dyskusji pracowników ochrony zdrowia oraz studentów, którzy od pierwszych lat interesują się dostępnymi na rynku markami z wygodnymi scrubsami. Nic dziwnego – to, co mamy na sobie, ma ogromne znaczenie zarówno z perspektywy własnej, jak i pacjenta. Komfort i styl to aspekty, które często wysuwają się na pierwszy plan i przez które często zapominamy o innych istotnych kwestiach, m.in. prawnych czy funkcjonalnych. 

Jak aspekty prawne regulują kwestie ubioru pracowników?

Artykuł 237⁷ § 1 Kodeksu Pracy brzmi następująco:

Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, jeżeli:1. odzież własna pracownika mogłaby ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,2. wymagają tego względy technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wszystkie te przesłanki są spełnione, jeśli myślimy o pracy w szpitalach i przychodniach. Dodatkowo przepisy BHP mówią o tym, że w zakresie obowiązków pracodawcy leży pranie i konserwacja odzieży ochronnej. Co więcej, powinna być ona wygodna i komfortowa. 

Dodatkowo stanowisko Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) w swoich interpretacjach potwierdza, że odzież ochronna w zawodach medycznych jest niezbędna i obowiązkowa oraz że pracownik nie może być obciążany kosztami zakupu czy prania.

Jak w praktyce wygląda respektowanie prawa?

W praktyce wielu z nas często zakłada te same scrubsy kilka dni z rzędu i pierze je wraz z odzieżą “na co dzień”. Wynika to m.in. z faktu, że medycy zazwyczaj posiadają tylko kilka uniformów na zmianę, a także z niechęci do wrzucania pojedynczych rzeczy do pralki. Niestety, niesie to za sobą wyższe ryzyko transmisji zakażeń wewnątrzszpitalnych, ponieważ brudny strój jest źródłem patogenów, często wielolekoopornych. Nie wystarcza zasada “nic poniżej łokcia” – aby nie dopuścić do szerzenia się szczepów opornych na leki stosowane w warunkach szpitalnych, należy stosować się również do innych reguł. 

W związku z tym młody medyk, wchodząc do szpitalnej szatni, powinien otrzymywać świeży zestaw odzieży na dany dzień, który po skończonej pracy byłby oddawany do szpitalnej pralni. Tam odzież medyczna powinna być przygotowywana w odpowiedni sposób i w określonych warunkach do ponownego użycia. 

W ciągu kilku lat mojego obcowania z polskim systemem ochrony zdrowia wizyty na bloku operacyjnym były jedynym momentem kiedy otrzymywałam odzież od szpitala. Była to odzież jednorazowego użytku, na którą składał się scrubs, czepek i buty. Warto przy tym zaznaczyć, że dla studentów przewidziano jedynie duże rozmiary, co skutkowało tym, że 5-osobowa grupa kliniczna przebierała się w stroje sporo na nie za duże. 

Analiza kosztów dla pracownika

Wobec zaniechania obowiązków przez pracodawców, to osoby działające w ochronie zdrowia są zobligowane zapewnić sobie uniform i wszelkie niezbędne dodatki. Na potrzebę tego felietonu dokonałam przykładowej analizy kosztów, z jakimi wiąże się rozpoczęcie pracy. 

Choć to zaledwie bardzo orientacyjny zarys, ponieważ każdy ma swoje indywidualne potrzeby, to daje on podstawy do przemyśleń. Te podstawowe obliczenia wskazują na to, że młody medyk, zaczynając pracę, często musi najpierw zainwestować nawet ponad 2000 zł! I nie byłoby w tym nic oburzającego, gdyby nie fakt, że są to koszta, których nikt z nas nie musi w świetle prawa ponosić!

Czy mamy jednak odpowiednio wysokie nakłady finansowe w ochronie zdrowia, aby zapewnić pracownikom odzież? Skoro mogą oni dokonać takiego zakupu we własnym zakresie, to czy nie lepiej przeznaczyć te pieniądze na inny cel, np. rozbudowę szpitala lub dofinansowanie działalności naukowej danej placówki? 

Z drugiej strony koszta leczenia zakażeń wewnątrzszpitalnych znacząco przewyższają inwestycję w odzież medyczną, więc może zwiększenie świadomości na temat korzyści wynikających z dostarczenia pracownikom uniformów poprawiłoby respektowanie zasad prawnych.  

Trendy odzieżowe w medycynie  

Na aktualnej sytuacji korzystają firmy produkujące odzież medyczną, dla których to biznes. Zgodnie z raportem finansowym za czwarty kwartał 2024 roku, przychody marki FIGS wyniosły 151,8 mln dolarów amerykańskich, co stanowi wzrost o 5% w porównaniu z poprzednim rokiem. Co więcej, influencerzy reklamują odzież medyczną w social mediach, wpływając na decyzje pracowników ochrony zdrowia i czerpiąc z tego zyski. Pole do twórczości otwierają zmieniające się dynamicznie trendy, którymi inspirują się różne marki, planując nowe kolekcje. W ich postach na mediach społecznościowych można na przykład przeczytać, że wiosna to czas, aby rozszerzyć swoją garderobę o pastelowe scrubsy, które staną się nie tylko bazą dla modnych stylizacji, ale też pozytywnie wpłyną na odbiór przez pacjentów.

Niektóre firmy reklamują swoje produkty z wykorzystaniem przymiotników takich jak “ekskluzywy” lub “luksusowy”. Zastanawia mnie, czy w medycynie powinno być miejsce na zmieniające się trendy i luksusy. Czy zjawisko to służy ochronie zdrowia, czy tylko marketingowi?

Znaczenie mundurka w pracy 

Kwestie ubioru w pracy uznawane są za błahostkę, ale w moim odczuciu bardzo ważne jest to, w czym pracują lekarze. Ubranie może stanowić czytelny przekaz dla pacjentów, jaką funkcję pełni dany pracownik. Scrubsy noszą przecież m.in. pielęgniarki, lekarze, ratownicy medyczni, sanitariusze i salowe. Wprowadzenie określonych kolorów dla konkretnych grup zawodowych ułatwia identyfikację personelu i zwiększa poczucie bezpieczeństwa pacjentów. Takie rozwiązanie jest wprowadzone w wielu krajach, m.in. we Włoszech i Holandii. 

Warto wspomnieć przy tej okazji, że lekarze niektórych specjalizacji, m.in. psychiatrzy, są mile widziani w odzieży nie-medycznej, ponieważ buduje to zaufanie i niweluje bariery między specjalistami a pacjentami. Analogicznie pediatrzy noszący na sobie kolorowe ubrania z bajkowymi nadrukami mogą zachęcić dzieci do badania, co znacznie zwiększy ich poczucie bezpieczeństwa. 

Końcowe przemyślenia 

Zastanawia mnie, ilu z nas jest nieświadomych tego, że to pracodawca powinien zapewnić odpowiedni strój do pracy. Czy domagalibyśmy się egzekwowania przepisów, gdybyśmy mieli o tym większą świadomość? Być może, ale jest też druga strona medalu. Czasem po prostu fajnie założyć ładne, dopasowane i pachnące nowością scrubsy. Dobrze dobrana odzież podnosi również pewność siebie i zapewnia komfort w trakcie dnia, co może przekładać się na zwiększoną efektywność. Co więcej część studentów może obiecywać sobie kupno nowej odzieży medycznej jako element “nagrody” po zdanym egzaminie, ponieważ działa to na nich motywująco. W moim odczuciu dobrym pomysłem byłoby wprowadzenie określonych standardów w obrębie publicznej ochrony zdrowia i ujednolicenie ubioru, zaś pozostawienie pewnej dowolności w sektorze prywatnym.