Strajk w Wielkiej Brytanii. Dlaczego młodzi medycy odeszli od łóżek?

Znaczny wzrost kosztów utrzymania, wypalenie zawodowe i podwyżki wynagrodzeń nierekompensujące poziomu inflacji pogłębiły frustrację młodych lekarzy w Anglii. Są niezadowoleni nie tylko z niskich pensji, ale również z powodu trudnych warunków pracy, które odbijają się na ich zdrowiu. 

W efekcie na początku stycznia miał miejsce ogólnokrajowy protest młodych lekarzy. Do tej pory był to najdłuższy strajk w historii NHS.

Dlaczego lekarze strajkują?

Powodem strajku jest długotrwały spór płacowy pomiędzy Brytyjskim Towarzystwem Medycznym (British Medical Association, BMA), reprezentującym interesy młodych lekarzy a rządem. BMA twierdzi, że od 2008 r. młodszym lekarzom w Anglii obniżono płace realne o 26%, ponieważ podwyżki były nawet poniżej poziomu inflacji [1]. W lecie 2023 r. rząd przyznał im wprawdzie średnią podwyżkę o 8,8%, jednak zdaniem młodych lekarzy była ona niewystarczająca; wobec tego postanowili zintensyfikować strajki. 

Pod koniec 2023 r. rząd i lekarze odbyli rozmowy, których celem było przełamanie impasu. Jednak po pięciu tygodniach negocjacje zostały zerwane i lekarze ogłosili kolejne akcje protestacyjne. 

W ostatnich latach w Wielkiej Brytanii miało miejsce wiele strajków młodych lekarzy. Jeden z nich, który miał miejsce tuż przed Bożym Narodzeniem 2023, trwał trzy dni [1]. Z jego powodu przełożono prawie 90 tys. wizyt i operacji. Ostatni 144-godzinny strajk młodych lekarzy w Anglii, który miał miejsce między 3 a 9 stycznia 2024 r., doprowadził do przesunięcia 113 779 wizyt szpitalnych i ambulatoryjnych, a 25 446 pracowników było nieobecnych w pracy z powodu strajków w szczytowym momencie akcji (3 stycznia 2024). Był to najdłuższy strajk w historii NHS [2]. Do młodych lekarzy dołączyli też po części ich bardziej doświadczeni koledzy.

Ile zarabiają młodzi lekarze w Anglii?

W roku 2023/24 podstawowe roczne wynagrodzenie młodego lekarza pierwszego roku specjalizacji w Anglii wynosiło 32 397 funtów. Daje to 15,53 funta za godzinę dla większości młodych lekarzy. Trzeba zauważyć jednak, że większość z nich ukończyła już pierwszy rok specjalizacji i zarabia nieco więcej. Według danych NHS Digital dotyczących zarobków, przeciętny młodszy lekarz pracujący w pełnym wymiarze czasu pracy we wrześniu 2023 r. zarabiał podstawowe wynagrodzenie w wysokości 44 500 funtów. Nie obejmuje to dodatkowych zarobków, które wynikają z pracy w nadliczbowych godzinach [3].

Niedawne badanie przeprowadzone przez BMA przybliżyło realia życia tysięcy młodych lekarzy w całym kraju i pokazało, ile naprawdę w przełożeniu na codzienne koszta utrzymania zarabiją młodzi lekarze. Okazuje się, że większośc młodych lekarzy nie jest w stanie utrzymać się z pensji, zwłaszcza w dużych miastach, np. w Londynie. W ciągu ostatnich 12 miesięcy ponad 50% z nich miało trudności z opłaceniem rachunków za media, prawie 50% musiało pożyczyć pieniądze od rodziny, a około 80% musiało zmniejszyć kwoty wydawane na zakupy spożywcze i ilość zużywanego ogrzewania [4].

Pogarszające się warunki pracy

Problem stanowią nie tylko płace, ale również pogarszające się warunki pracy. Praca w NHS wiąże sie z ogromną presja czasową i ekonomiczną. Zatrudnienie w warunkach niedoboru personelu prowadzi do nadgodzin i wypalenia zawodowego. Około 50 na 10 000 pracowników zatrudnionych w szpitalach i NHS  w czerwcu 2021 r. odeszło w ciągu 3 miesięcy z pracy, podając jako powód chęć zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Analiza danych NHS Digital wykazała, że każdego tygodnia w Anglii co najmniej 400 pracowników rezygnuje z pracy, aby poprawić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Towarzyszy temu duża rotacja na wszystkich stanowiskach. 

BMA opublikowało w lutym 2023 r. raport wykazujący fatalne statystyki dotyczące zdrowia i dobrostanu psychicznego młodych lekarzy w związku z pracą w NHS. Aż 78% ankietowanych młodych lekarzy stwierdziło, że źle się poczuło w wyniku stresu związanego z pracą, a 81% stwierdziło, że ich zdrowie i samopoczucie pogorszyło się od grudnia 2021 r. (po pandemii). Niepokojące jest, że aż 72% ankietowanych młodych lekarzy twierdzi, że „zawsze lub często” pracuje w ramach etatów, w których brakuje personelu [5].

Quo vadis?

Według ankiety BMA, 79% badanych twierdzi, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy często myślało o opuszczeniu NHS, ponad 85% zna innych młodych lekarzy, którzy wyjechali, aby pracować w innym zawodzie lub pracować jako lekarz w innym kraju [6]. Najczęstsze podawane powody to niskie pensje i praca w warunkach niedoboru personelu połączona z dużą ilością nadgodzin [6]

Niepokojące jest również to, że 51% ankietowanych określiło swoją chęć pracy w NHS w następnym roku jako „niską” lub „bardzo niską”; wielu z nich zasugerowało, że szuka lepszej pracy za granicą [6]. Statystyki te malują alarmujące perspektywy nie tylko dla zdrowia i dobrego samopoczucia młodych lekarzy, ale także dla długoterminowej rentowności NHS. BMA nalega, aby młodzi lekarze uzyskali podwyżkę wynagrodzeń o 35%, co zdaniem towarzystwa przywróci ich zarobki po inflacji do poziomu z 2008 roku. Ministrowie twierdzą, że jest to nieopłacalne. Na razie panuje impas, a BMA planuje dalsze strajki.