Wyszukaj w publikacjach
Wytyczne w pigułce: opieka nad pacjentem z cukrzycą w POZ
Lekarze i lekarki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) odgrywają kluczową rolę w opiece nad pacjentami z cukrzycą. To właśnie w gabinetach POZ przeważnie odbywają się regularne kontrole stanu zdrowia i podejmowane są decyzje dotyczące diagnostyki oraz leczenia tej choroby. W związku z tym w 2022 roku ukazały się Wytyczne konsultantów krajowych w dziedzinie medycyny rodzinnej oraz diabetologii dotyczące opieki nad pacjentem z cukrzycą w podstawowej opiece zdrowotnej, z uwzględnieniem opieki koordynowanej.
W poniższym artykule znajdziecie przypomnienie najważniejszych elementów tych zaleceń, które mogą być przydatne w codziennej pracy w gabinecie POZ.
Rozpoznawanie i profilaktyka cukrzycy
Wczesne rozpoznanie cukrzycy bywa trudne, ponieważ choroba w początkowych stadiach często przebiega bezobjawowo. W związku z tym rekomenduje się wykonywanie regularnych badań przesiewowych:
- u osób powyżej 45 r.ż. co trzy lata;
- u chorych z czynnikami ryzyka cukrzycy co roku.
Warto również zachęcać wybranych pacjentów między 35. a 65. r.ż. do wzięcia udziału w finansowanym przez NFZ programie profilaktyki chorób układu krążenia (CHUK).
Monitorowanie przebiegu choroby
Zalecana częstotliwość wizyt kontrolnych
| pierwsza wizyta kontrolna | 4-6 tygodni po postawieniu rozpoznania |
|---|---|
wizyty kontrolne w pierwszym roku po rozpoznaniu | co 3-4 miesiące |
wizyty kontrolne przy stabilnym przebiegu cukrzycy | przynajmniej raz w roku |
W trakcie corocznej wizyty powinno się m.in. wykonać EKG i zmierzyć ciśnienie tętnicze, a także ocenić codzienne nawyki i parametry antropometryczne pacjentów (m.in. BMI, masa ciała). Należy również zlecić badania laboratoryjne, które pozwolą na ocenę przebiegu cukrzycy. W uzasadnionych przypadkach warto rozważyć skierowanie chorych na konsultacje specjalistyczne.
Badania laboratoryjne, które należy wykonać u każdego pacjenta przynajmniej raz w roku
- HbA1c
- lipidogram (cholesterol całkowity, frakcja HDL i LDL, triglicerydy)
- badanie ogólne moczu z osadem
- stężenie kreatyniny w surowicy z wyliczeniem eGFR
- albuminuria/ACR (w ramach opieki koordynowanej)
Kiedy skierować pacjentów do AOS?
W wytycznych podkreślono, że większość chorych na cukrzycę może i powinna być leczona w POZ. Opieką poradni diabetologicznej zazwyczaj są objęci pacjenci z cukrzycą typu 1, cukrzycą ciążową i innymi specyficznymi typami tej choroby. Konsultacja bywa również konieczna gdy pojawiają się trudności z diagnostyką lub osiągnięciem przez pacjentów celów terapeutycznych oraz gdy stwierdzane są powikłania cukrzycy.
Wsparcie w ramach opieki koordynowanej
W modelu opieki koordynowanej, po postawieniu rozpoznania cukrzycy, pacjent powinien mieć zapewnioną co najmniej jedną kompleksową wizytę rocznie. W trakcie takiej wizyty lekarz przeprowadza badanie podmiotowe i przedmiotowe oraz tworzy lub weryfikuje Indywidualny Plan Opieki Medycznej (IPOM) – dokument zawierający zalecenia na najbliższe 12 miesięcy, w tym harmonogram kontroli, konsultacji i wsparcia edukacyjnego lub dietetycznego. Za realizację IPOM odpowiada pacjent, wspierany przez koordynatora opieki.
Podsumowanie
Wytyczne konsultantów krajowych jednoznacznie wskazują, że pacjenci z cukrzycą typu 2 mogą być diagnozowani i leczeni w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. W praktyce oznacza to lepszą dostępność świadczeń, która przekłada się na poprawę rokowania oraz jakości życia chorych.
Od redakcji: Liczne wskazówki dotyczące postępowania w POZ, wraz z aktualnymi rekomendacjami leczenia znajdziecie w naszych poradnikach.
Źródła
- Mastalerz-Migas, A., Czupryniak, L., Fabian, W., Kłoda, K., Kowalska, I., & Ledwoch, J. et al. (2022). Wytyczne rozpoznawania i leczenia cukrzycy dla lekarzy rodzinnych Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Lekarz POZ, 8(4), 229-252.
