Kto może kwalifikować do szczepień, a kto może szczepić?

Okres jesienno-zimowy w gabinetach lekarskich nieustannie przebiega pod znakiem chorób infekcyjnych. Jednak poza pacjentami z objawami przeziębienia, celem części wizyt w gabinetach lekarskich jest profilaktyka. To właśnie jesienią pojawiają się w aptekach coroczne szczepienia przeciw grypie, a w ostatnich latach mieliśmy także okazję przyjąć kolejne dawki szczepionki przeciwko SARS CoV-2. Jak powinna przebiegać kwalifikacja do szczepienia? Który z pracowników ochrony zdrowia może przeprowadzić badanie przed podaniem szczepionki, a kto jest uprawniony do wykonania procedury? Dalsza część artykułu rozwieje powyższe wątpliwości.

Kwalifikacja do szczepienia 

Zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z 23 maja 2024 roku obowiązkowe szczepienie ochronne oraz szczepienie wykonywane u osoby poniżej 18. r.ż. muszą być poprzedzone badaniem lekarskim kwalifikującym do przyjęcia szczepionki. Badanie kwalifikacyjne ma na celu wykluczenie przeciwwskazań do przyjęcia szczepionki i zapewnienie bezpieczeństwa pacjentowi i w przypadku obowiązkowych szczepień u dzieci musi być przeprowadzone przez lekarza. Z kolei kwalifikacje dzieci i młodzieży do szczepień zalecanych może w niektórych przypadkach przeprowadzić także felczer, który posiada certyfikat ukończenia teoretycznego kursu dotyczącego problematyki szczepień ochronnych prowadzonego przez Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego (CMKP).

Kwalifikacji do szczepień zalecanych, wykonywanych u osób dorosłych, w tym do szczepienia przeciw COVID-19, może zostać przeprowadzona nie tylko przez lekarza, ale też:

• felczera (po ukończonym certyfikowanym kursie),
• lekarza dentystę,
• pielęgniarkę,
• położną,
• ratownika medycznego,
• fizjoterapeutę, diagnostę laboratoryjnego lub farmaceutę, jeśli posiadają dokument potwierdzający ukończenie szkolenia, zamieszczonego na e-learningowej platformie CMKP.

Z kolei kwalifikacji do szczepień obowiązkowych dla dorosłych, w tym szczepień pracowników, szczepień poekspozycyjnych oraz szczepień pacjentów chorujących na przewlekłe schorzenia może dokonać jedynie lekarz.

Warto zaznaczyć, że pomiędzy badaniem lekarskim a szczepieniem mogą upłynąć maksymalnie 24 godziny, w przeciwnym przypadku trzeba powtórzyć badanie lekarskie. Zaświadczenie wydawane po wizycie związanej ze szczepieniem powinno być więc opatrzone nie tylko datą, ale także godziną badania. 

Przeprowadzanie szczepień ochronnych

Podobnie jak w przypadku kwalifikacji, obowiązkowe i zalecane szczepienia ochronne dzieci i młodzieży mogą być przeprowadzane przez lekarza, felczera, pielęgniarkę, położną, higienistkę szkolną i ratownika medycznego, którzy ukończyli teoretyczny i praktyczny kurs szczepień, posiadają certyfikat ukończenia tego kursu lub nabyli wiedzę dotyczącą szczepień podczas szkolenia podyplomowego, zgodnego z programem szkolenia opisanym w przepisach dotyczących konkretnych grup zawodowych. 

Z kolei zalecane szczepienia ochronne przeprowadzane u osób dorosłych mogą być wykonywane przez szerszą grupę pracowników ochrony zdrowia. W przypadku szczepienia osób dorosłych może je wykonać: 

• lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny albo farmaceuta, którzy ukończyli teoretyczny i praktyczny kurs szczepień, posiadają certyfikat ukończenia tego kursu lub nabyli wiedzę dotyczącą szczepień podczas szkolenia podyplomowego, zgodnego z programem szkolenia opisanym w przepisach dotyczących konkretnych grup zawodowych;
• felczer i higienistka, którzy ukończyli teoretyczny kurs szczepień dostępny na platformie CMKP.