Choroba hemoroidalna – od leków miejscowych po interwencje chirurgiczne

Choroba hemoroidalna to najczęstszy problem proktologiczny, z którym pacjenci zgłaszają się do POZ. Na podstawie badania populacyjnego opartego na ankiecie online, przeprowadzonego w Europie oraz w obu Amerykach na przełomie lat 2017–2018, oceniono częstość występowania choroby na około 11%. Objawy towarzyszące chorobie, a w szczególności krwawienie, mogą budzić niepokój pacjentów i wymagają zachowania czujności onkologicznej oraz wykluczenia innych, poważniejszych przyczyn.

Diagnostyka guzków krwawniczych

Rozpoznanie choroby hemoroidalnej stawia się na podstawie wywiadu lekarskiego. Do typowych objawów należą m.in.: 

• krwawienie z odbytu, 
• wypadanie guzków poza odbyt, 
• świąd i pieczenie okolicy odbytu, 
• wydzielanie śluzu i brudzenie bielizny.

Należy zachować czujność onkologiczną – cechy mogące świadczyć o chorobie nowotworowej to m.in.:

• zmiana rytmu wypróżnień, 
• krew w stolcu, 
• stolce ołówkowate, 
• chudnięcie.

Nasilenie objawów nie koreluje ze stopniem zaawansowania schorzenia. W celu określenia poziomu zaawansowania choroby najczęściej stosuje się klasyfikację opartą na stopniu wypadania guzków:

• stopień I – guzki są powiększone, ale nie wypadają na zewnątrz;
• stopień II – guzki wypadają na zewnątrz podczas defekacji, ale cofają się samoistnie;
• stopień III – guzki wypadają w czasie wypróżniania i muszą być odprowadzane ręcznie;
• stopień IV – guzki utrzymują się na zewnątrz i nie dają się odprowadzić ręcznie.

W toku diagnostyki konieczne jest wykonanie badania per rectum – wykonywanego w pozycji kolankowo-łokciowej lub bocznej lewej; obejmuje ocenę skóry okolicy odbytu, bańki odbytnicy oraz sprawdzenie rękawiczki po badaniu.

Badania endoskopowe odgrywają natomiast kluczową rolę w wykluczeniu innych przyczyn krwawienia, takich jak polipy, nieswoiste choroby zapalne jelit czy nowotwory jelita grubego.

Choroba hemoroidalna – leczenie

Wybór metody terapeutycznej zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz stanu ogólnego pacjenta. Leczenie zachowawcze jest wskazane u każdego chorego. Jeśli objawy utrzymują się pomimo zastosowania postępowania zachowawczego, można rozważyć leczenie metodami małoinwazyjnymi. Leczenie operacyjne stosuje się u pacjentów, u których metody małoinwazyjne okazały się nieskuteczne, a także w zaawansowanych stadiach choroby.

Leczenie zachowawcze

Leczenie zachowawcze obejmuje modyfikacje dotyczące diety, stylu życia oraz stosowanie leków o działaniu ogólnym i miejscowym. Modyfikacje dietetyczne obejmują zdrowe i regularne odżywianie, wzbogacenie diety w źródła błonnika, unikanie ostrych przypraw, nadmiernego spożywania alkoholu oraz dbanie o prawidłowe nawodnienie. Wśród modyfikacji behawioralnych wymienia się regularną aktywność fizyczną, unikanie wysiłku toaletowego i przesiadywania w toalecie, przyjmowanie odpowiedniej pozycji podczas defekacji oraz dbałość o higienę odbytu.

Stosuje się zarówno leki o działaniu systemowym, jak i leki miejscowe oraz nasiadówki:

• leki flebotropowe – działanie ogólne; zwiększają napięcie ścian naczyń żylnych i zmniejszają ich przepuszczalność, np. diosmina, hesperydyna, wyciąg z ruszczyka,
• leki miejscowe – maści i czopki doodbytnicze o działaniu przeciwzapalnym i ochronnym miejscowo, zawierające m.in. lidokainę, cynchokainę, kwas hialuronowy, hydrokortyzon czy tlenek cynku,
• nasiadówki – np. z kory dębu.

Zabiegi małoinwazyjne

Leczenie jest obarczone ryzykiem nawrotu hemoroidów. Do stosowanych procedur małoinwazyjnych należą:

• zakładanie gumowych opasek,
• skleroterapia,
• zabiegi z użyciem fali radiowej lub wiązki laserowej,
• selektywne podwiązanie tętnic hemoroidalnych pod kontrolą USG z funkcją Doppler.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne również obarczone jest ryzykiem nawrotu choroby. Dostępne metody obejmują:

• wycięcie guzków krwawniczych (hemoroidektomia),
• operację podciągnięcia szwami wypadających guzków,
• hemoroidopeksję staplerową.