Jak interpretować objaw Babińskiego w zależności od wieku?

Do około 2. r.ż. obecność odruchu Babińskiego może być fizjologiczna. Później zawsze należy traktować go jako patologiczny i wymagający dalszej diagnostyki.

Rola objawu Babińskiego w badaniu neurologicznym

Objaw Babińskiego pozostaje jednym z kluczowych odruchów wykorzystywanych w ocenie funkcji drogi piramidowej. Wywoływany przez drażnienie skóry bocznej części podeszwy stopy, skutkuje charakterystyczną odpowiedzią – wyprostowaniem palucha i wachlarzowatym odwiedzeniem pozostałych palców. U dorosłych jest to odpowiedź patologiczna, natomiast u dzieci do ok. 2. r.ż. może stanowić normę rozwojową.

Znaczenie wieku w interpretacji objawu Babińskiego

U noworodków i niemowląt (do 12–24 miesięcy) obecność objawu Babińskiego (zwanego w tej grupie odruchem):

• może być fizjologiczna;
• wynika z niedojrzałości mielinizacyjnej dróg korowo-rdzeniowych;
• reakcja ekstensorowa nie stanowi podstawy do rozpoznania patologii ośrodkowego układu nerwowego.

Po ukończeniu 2. roku życia

Dominującą odpowiedzią fizjologiczną na drażnienie skóry podeszwy stopy staje się reakcja zgięciowa palców. W tym wieku układ nerwowy, a w szczególności droga korowo-rdzeniowa, osiąga dojrzałość mielinizacyjną, co oznacza, że utrzymywanie się odpowiedzi wyprostnej należy interpretować jako patologiczne.

Utrzymujący się objaw Babińskiego po ukończeniu 2. r.ż.:

• wskazuje na uszkodzenie górnego neuronu ruchowego (drogi piramidowej),
• wymaga dalszej diagnostyki neurologicznej,
• zyskuje szczególną wartość, gdy towarzyszą mu inne objawy ogniskowe.

Do ogniskowych objawów neurologicznych, które wspólnie z objawem Babińskiego sugerują patologię, należą:

• osłabienie siły mięśniowej w jednej kończynie,
• wzmożone napięcie mięśniowe,
• wygórowane odruchy ścięgniste,
• obecność tzw. objawów zastępczych („Babinski-like signs”), takich jak:
  • objaw Rossolimo – zgięcie palców po perkusji opuszek,
  • objaw Stransky’ego – reakcja ekstensorowa po odwiedzeniu i nagłym puszczeniu małego palca,
  • objaw Schaeffera – wyprost po ucisku ścięgna Achillesa,
  • objaw Throckmortona – wyprost palucha po drażnieniu stawu śródstopno-paliczkowego.

Wszystkie wymienione objawy wskazują na obecność zespołu piramidowego i powinny skłaniać do przeprowadzenia pełnej diagnostyki neurologicznej, w tym badania obrazowego.

Znaczenie diagnostyczne w praktyce klinicznej

Dodatni objaw Babińskiego u dzieci powyżej drugiego roku życia oraz u dorosłych jest istotnym wskaźnikiem uszkodzenia górnego neuronu ruchowego. Może być obecny w przebiegu takich stanów jak:

• udar mózgu,
• stwardnienie rozsiane,
• urazy rdzenia kręgowego,
• stwardnienie zanikowe boczne i inne choroby neurodegeneracyjne.

Wartość diagnostyczna objawu wynika przede wszystkim z jego wysokiej swoistości. Należy jednak pamiętać, że objaw ten cechuje się umiarkowaną czułością i jego brak nie wyklucza uszkodzenia tej struktury.

Kody ICD-10

Referencje

1. Ambesh, P., Paliwal, V. K., Shetty, V., & Kamholz, S. (2017). The Babinski Sign: A comprehensive review. Journal of the neurological sciences, 372, 477–481. https://doi.org/10.1016/j.jns.2016.10.041