Jak rozpoznać objaw Kussmaula?

Objaw Kussmaula to patologiczne zwiększenie wypełnienia żył szyjnych podczas wdechu, które jest istotnym wskaźnikiem upośledzonego napełniania prawej komory. Badanie opiera się na dokładnej ocenie żył szyjnych w pozycji półsiedzącej i obserwacji ich zachowania podczas spokojnego wdechu.

W jakich chorobach występuje objaw Kussmaula?

Poszerzenie żył szyjnych na wdechu jest szczególnie charakterystyczne dla sytuacji, w których prawa komora nie radzi sobie z fizjologicznym wzrostem powrotu żylnego. Objaw ten może pojawić się m.in. w przebiegu:

• zawału prawej komory serca,
• zaciskającego zapalenia osierdzia,
• kardiomiopatii restrykcyjnej,
• masywnej zatorowości płucnej,
• zaawansowanej niewydolności prawokomorowej.

W szczególności warto go poszukiwać u pacjentów z objawami niskiego rzutu serca, dusznością i niewyjaśnionym wypełnieniem żył szyjnych.

Jak prawidłowo zbadać objaw Kussmaula?

Badanie żył szyjnych powinno być elementem rutynowej oceny układu krążenia, szczególnie u pacjentów z dusznością lub podejrzeniem patologii sercowo-płucnej.

Technika badania krok po kroku:

• ustaw pacjenta w pozycji półsiedzącej – kąt 30–45°;
• skieruj światło boczne na szyję, najlepiej po stronie prawej;
• poproś pacjenta o spokojny wdech;
• obserwuj zachowanie żył szyjnych zewnętrznych:
  • prawidłowo – zapadanie światła żyły;
  • patologicznie – uwypuklenie lub wzrost wypełnienia na wdechu.

Badanie powinno być wykonywane przy spokojnym oddychaniu – bez hiperwentylacji ani napięcia mięśniowego.

Jak interpretować objaw Kussmaula?

Dodatni objaw Kussmaula wskazuje na zwiększone ciśnienie napełniania lub obniżoną podatność ściany prawej komory, pozostaje on prostym, szybkim i nieinwazyjnym narzędziem diagnostycznym. Ma istotną wartość różnicującą i prognostyczną – jego obecność przemawia za obecnością zaawansowanej dysfunkcji hemodynamicznej. W przypadku zawału prawej komory może stanowić wczesny kliniczny wskaźnik upośledzenia rzutu serca.

Kody ICD-10

Referencje

1. Dubé, E., Crozier, M., Middleton, A., Best, B., & Ohle, R. (2021). Kussmaul's sign for the diagnosis of right ventricular myocardial infarction: a systematic review and meta-analysis of diagnostic test accuracy studies. CJEM, 23(2), 185–194. https://doi.org/10.1007/s43678-020-00012-8