Wyszukaj w szybkich pytaniach
Czym różni się auto-HSCT od allo-HSCT?
Przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych (HSCT, hematopoietic stem cell transplantation) stanowi istotny element leczenia wielu nowotworów i chorób hematologicznych. W praktyce klinicznej wyróżnia się dwa główne typy zabiegów: autologiczne (auto-HSCT) i allogeniczne (allo-HSCT). Choć oba polegają na podaniu pacjentowi komórek macierzystych w celu odbudowy szpiku po intensywnej terapii, ich mechanizmy, wskazania i konsekwencje kliniczne istotnie się różnią.
Auto-HSCT – przeszczepienie autologiczne
W auto-HSCT pacjent otrzymuje własne komórki macierzyste, pobrane ze szpiku lub krwi obwodowej w okresie remisji choroby. Materiał zostaje zamrożony, a następnie podany choremu po zastosowaniu wysokodawkowanej chemioterapii, która niszczy nowotwór, ale także szpik.
Kluczowe cechy auto-HSCT
- Brak ryzyka choroby „przeszczep przeciwko gospodarzowi” (GVHD), ponieważ komórki pochodzą od pacjenta.
- Mniejsze ryzyko powikłań immunologicznych.
- Szybsza regeneracja hematopoezy.
- Najczęstsze wskazania: szpiczak plazmocytowy, chłoniaki nieziarnicze i chłoniak Hodgkina, w wybranych przypadkach guzów litych (np. neuroblastoma u dzieci).
Ograniczeniem auto-HSCT jest brak efektu przeciwnowotworowego związanego z układem odpornościowym – podane komórki nie rozpoznają resztkowych komórek nowotworowych jako obcych. Dlatego skuteczność zależy głównie od intensywności zastosowanej chemioterapii.
Allo-HSCT – przeszczepienie allogeniczne
W allo-HSCT pacjent otrzymuje komórki macierzyste od dawcy zgodnego w zakresie układu HLA – najczęściej rodzeństwa lub niespokrewnionego dawcy z rejestru.
Kluczowe cechy allo-HSCT
- Efekt „przeszczep przeciwko białaczce” (GVL, graft-versus-leukemia) – przeszczepiony układ odpornościowy dawcy rozpoznaje resztkowe komórki nowotworowe jako obce i je niszczy, co zmniejsza ryzyko nawrotu.
- Możliwość wyleczenia chorób o podłożu genetycznym (np. niedokrwistości Fanconiego, talasemii, ciężkich niedoborów odporności).
- Większe ryzyko powikłań, w tym ostrej i przewlekłej choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GVHD), infekcji i powikłań metabolicznych.
- Najczęstsze wskazania: ostre i przewlekłe białaczki, zespoły mielodysplastyczne, aplazja szpiku, wybrane wrodzone choroby krwi i układu odpornościowego.
Porównanie – auto-HSCT vs. allo-HSCT
| cecha | auto-HSCT | allo-HSCT |
|---|---|---|
źródło komórek | własne (pacjenta) | dawca zgodny w HLA |
ryzyko GVHD | brak | wysokie (ostra/przewlekła GVHD) |
efekt przeciwnowotworowy | brak GVL, efekt zależny od zastosowanej chemioterapii | obecny efekt GVL |
wskazania | szpiczak, chłoniaki, wybrane guzy lite | białaczki, MDS, aplazja, choroby wrodzone |
ryzyko nawrotu | wyższe | niższe dzięki GVL |
śmiertelność związana z procedurą | niższa | wyższa |
Kody ICD-10
Nowotwory
Nowotwory in situ
Czynniki wpływające na stan zdrowia i kontakt ze służbą zdrowia
Referencje
- Sureda, A., Bader, P., Cesaro, S., Dreger, P., Duarte, R. F., Dufour, C., Falkenburg, J. H., Farge-Bancel, D., Gennery, A., Kröger, N., Lanza, F., Marsh, J. C., Nagler, A., Peters, C., Velardi, A., Mohty, M., & Madrigal, A. (2015). Indications for allo- and auto-SCT for haematological diseases, solid tumours and immune disorders: current practice in Europe, 2015. Bone marrow transplantation, 50(8), 1037–1056. https://doi.org/10.1038/bmt.2015.6
