W Afryce gwałtownie rozprzestrzenia się epidemia małpiej ospy

W Demokratycznej Republice Konga niepokojąco szybko rośnie liczba osób zakażonych małpią ospą. Lekarze bez Granic apelują o zwiększenie dostępności do szczepionek oraz kompleksowe podejście do profilaktyki, aby powstrzymać rozwój epidemii.

Mpox, czyli małpia ospa, wzbudziła ostatnio duże zainteresowanie z powodu pojawienia się pierwszego przypadku jej bardziej zaraźliwej odmiany w Europie. Odpowiedzialny za to jest stosunkowo nowy, bardziej zaraźliwy szczep wirusa, zdolny do transmisji między ludźmi.

W Afryce choroba ta występuje od lat 70. ubiegłego wieku, ale w ostatnim czasie gwałtownie rośnie liczba zakażonych.

W Republice Demokratycznej Konga, w 2023 roku liczba odnotowanych przypadków w ciągu roku potroiła się i odnotowano tam ponad 14 tys. podejrzeń zakażenia i 511 przypadków śmiertelnych. W tym roku – 2024 - sytuacja się jeszcze pogorszyła. Od stycznia do początku września odnotowano kolejne 20 tys. podejrzeń zakażenia. Choroba obecna jest już w 23 prowincjach, a do początku września spowodowała 630 zgonów 

– informują Lekarze bez Granic. 

15 sierpnia 2024 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła wzrost zachorowań na małpią ospę w Demokratycznej Republice Konga (DRK) i rosnącej liczbie krajów afrykańskich jako stan zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym. 

Potrzebne szczepionki i poprawa warunków życia mieszkańców Afryki 

Lekarze bez Granic apelują o zwiększenie dostępności do szczepień w Afryce, których cena jest obecnie poza zasięgiem większości krajów o niskim i średnim dochodzie. Szacuje się, że potrzeba ok. 10 milionów dawek szczepionek MVA-BN* przeciwko małpiej ospie. Organizacja wzywa producenta, koncern Bavarian Nordic do zrewidowania swojej polityki cenowej i nawiązania partnerstwa z jednym z producentów szczepionek w Afryce, by ten preparat mógł być w przyszłości produkowany na kontynencie afrykańskim. Zdaniem Lekarzy bez Granic, WHO powinna przyspieszyć procedurę wpisu do EUL (Emergency Use Listing; wykazu zastosowań nadzwyczajnych) dwóch szczepionek przeciwko małpiej ospie, które są zatwierdzone przez krajowe organy regulacyjne.

Lekarze bez Granic sami też włączyli się w działania, mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się mpox w prowincjach Południowego Kiwu, Północnego Kiwu, Equateur i Południowego Ubangi: szkolą personel medyczny w zakresie zarządzania medycznego, są zaangażowani w kontrolę zakażeń i podnoszenie świadomości społeczności, dostarczają szpitalom zestawy do leczenia i pobierania próbek choroby. Ich zdaniem, oprócz szczepionek, konieczna jest też poprawa warunków życia. W szczególności chodzi o zwiększenie dostępu do wody, urządzeń sanitarnych i materiałów higienicznych. Dr Tejshri Shah, dyrektorka Lekarzy bez Granic i pediatrka specjalizująca się w chorobach zakaźnych, która niedawno wróciła z Północnego Kiwu, wschodniej prowincji Demokratycznej Republiki Konga, potwierdza, że w Kiwu wirus zmutował do postaci, która wydaje się być łatwiej przenoszona między ludźmi.

Przypadki zachorowań na mpox odnotowano w bardzo gęsto zaludnionych obszarach, takich jak Goma (dwumilionowe miasto) oraz w miejscach, w których setki tysięcy ludzi szukały schronienia z powodu trwającego kryzysu zbrojnego w Kiwu Północnym. W Gomie, wiele osób, z którymi rozmawiałam, zdaje się wyczuwać, że nadchodzi coś nowego, niepewnego i przerażającego. Ale nikt nie jest jeszcze w stanie przewidzieć, co to będzie dla nich oznaczać i jak głęboko wpłynie na ich życie 

– mówi dr Tejshri Shah.

Lekarka podkreśla, że w Afryce skala przemocy seksualnej jest bardzo duża, a wirus ten przenoszony jest głównie podczas kontaktów seksualnych. Lekarka zwraca też uwagę na warunki, w jakich żyją mieszkańcy. Mieszkają często w prowizorycznych schronieniach, bez czystej wody, urządzeń sanitarnych, środków higienicznych. 

Rozprzestrzenia się bez udziału zwierząt 

Małpia ospa to wirusowa choroba przenoszona przez bliski kontakt między osobami lub zakażonymi zwierzętami. Wcześniej ogniska małpiej ospy były głównie związane z zakażeniami odzwierzęcymi. Obecnie choroba przenosi się z człowieka na człowieka, bez udziału zwierząt.

Wirus małpiej ospy przenosi się drogą płciową. Oprócz tego istnieje tradycyjna transmisja poprzez bezpośredni lub pośredni kontakt z krwią, płynami ustrojowymi, zmianami skórnymi lub błonami śluzowymi zakażonych zwierząt. Wtórne lub międzyosobowe przenoszenie może nastąpić poprzez bliski kontakt z zakażonymi wydzielinami z dróg oddechowych lub zmianami skórnymi zakażonej osoby lub z przedmiotami niedawno zanieczyszczonymi płynami lub materiałem ze zmian chorobowych zakażonego 

– przekazują Lekarze bez Granic. 

Typowymi objawami małpiej ospy są zmiany skórne, wysypka i ból. Choroba może prowadzić do powikłań, a nawet do śmierci. W większości przypadków objawy małpiej ospy ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni po zastosowaniu leków przeciwbólowych lub przeciwgorączkowych. Większość pacjentów wraca do zdrowia w ciągu miesiąca, ale u niektórych osób choroba może mieć ciężki przebieg. Osoby z ciężką postacią małpiej ospy mogą wymagać hospitalizacji, opieki wspomagającej i leków przeciwwirusowych w celu zmniejszenia nasilenia zmian i skrócenia czasu powrotu do zdrowia. 

Obecnie nie ma klinicznie potwierdzonej terapii zakażenia wirusem małpiej ospy o znaczącej skuteczności. Specyficzny lek przeciwwirusowy (Tecovirimat) jest dostępny tylko w niektórych krajach i ma ograniczone zastosowanie. Podstawą leczenia jest opieka wspomagająca, w tym uśmierzanie bólu, nawodnienie, pielęgnacja skóry i błon śluzowych oraz leczenie powikłań (tj. zapalenia płuc, zapalenia tkanki łącznej, infekcji oczu itp.) 

– przekazuje organizacja.