Wytyczne, wykłady, warsztaty - czyli czym kardiolog zajmuje się w Amsterdamie

W ostatni weekend września (25-29.08.2023 r.) w Amsterdamie odbył się Kongres Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ang. European Society of Cardiology, ESC). Jest to niewątpliwie najważniejsze coroczne wydarzenie zrzeszające kardiologów z całego świata w celu poszerzania wiedzy o najnowsze doniesienia z nieopublikowanych dotąd badań oraz nawiązywania i utrzymywania współpracy naukowej.

Kompleksowo o sercu

Tegoroczna edycja kongresu odbyła się w centrum konferencyjnym RAI, gdzie jednocześnie odbywały się sesje poświęcone różnorodnym gałęziom kardiologii, co pozwoliło na kompleksowe ujęcie aktualności z zakresu chorób sercowo-naczyniowych. Znaczne zainteresowanie środowiska kardiologicznego wzbudziły najnowsze badania prezentowane podczas tzw. sesji HOTLINE, które potencjalnie w niedalekiej przyszłosci mogą zmienić decyzje terapeutyczne, jednak konferencja oferuje dużo więcej niż podsumowanie najważniejszych badań klinicznych. 

W ciągu czterech dni organizatorzy zapewnili uczestnikom wiele interaktywnych warsztatów z zakresu echokardiografii i innych metod obrazowania takich jak rezonans magnetyczny serca lub angio-CT. Niebanalne przypadki kliniczne, również z niszowych dziedzin kardiologii takich jak guzy serca lub rzadkie kardiomiopatie, stanowiły ciekawe urozmaicenie nawet dla doświadczonych praktyków. Coroczny kongres oferuje nie tylko możliwość wysłuchania wykładów, lecz także dzielenia się komentarzami i zadawania pytań prelegentom w trakcie paneli dyskusyjnych.

Nowe wytyczne w starej rzeczywistości

Doroczny kongres ESC był szczególnie wyczekiwanym wydarzeniem ze względu na publikowane na nim najnowsze wytyczne, istotne nie tylko dla naukowców, lecz przede wszystkim dla wszystkich klinicystów. W tym roku dotyczyły one: infekcyjnego zapalenia wsierdzia, ostrych zespołów wieńcowych, kardiomiopatii, i leczenia chorób sercowo naczyniowych u pacjentów z cukrzycą.

Jak mówi prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski, kierownik I Katedry i Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, warto zwrócić uwagę na modyfikacje dotyczące wytycznych niewydolności serca, naniesione z uwagi na badania, które ukazały się po wydaniu poprzednich wytycznych z 2021, donoszące o skuteczności flozyn w grupie pacjentów z niewydolnością serca (NS) z zachowaną i łagodnie obniżoną frakcją. Na chwilę obecną w schemacie leczenia pacjentów z NS z zachowaną frakcją flozyny (empagliflozyna, dapagliflozyna) są lekami klasy pierwszej o udowodnionym działaniu polepszającym rokowanie, co przemawia za ich szerokim stosowaniem w tej chorobie niezależnie od wartości frakcji wyrzutowej. Podobnie w NS z łagodnie obniżoną frakcją schemat uwzględnia diuretyki i flozyny. Dodatkowo, dołączone zostały leki takie jak inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI), sartany, antagoniści receptorów angiotensyny II i inhibitory neprylizyny (ARNI), antagoniści receptora mineralokortykoidowego (MRA), jednak z niższą [AS1] klasą zaleceń (2b)

Spośród wielu istotnych badań zaprezentowanych na kongresie, prof. Grabowski zwraca uwagę na 3 badania, w które zaangażowani byli badacze z Kliniki WUM:

• BUDAPEST CRT, w którym udowodniono skuteczność rozszerzenia układu ICD do układu do terapii resynchronizującej wśród pacjentów, którzy mieli wysoki odsetek stymulacji komorowej. Udowodniono korzyść tej interwencji terapeutycznej w zakresie chorobowości pacjentów;

• NOAH AFNET, w którym oceniono skuteczność nowych doustnych antykoagulantów u pacjentów z migotaniem przedsionków z epizodem szybkiego rytmu przedsionkowego rejestrowanego przez urządzenie wszczepialne. Nie udowodniono korzyści ze stosowania strategii przeciwkrzepliwej i zaobserwowano większy odsetek krwawień, co przemawia przeciwko tej interwencji;
• STEP-HFpEF, w którym dowiedziono skuteczności semaglutydu w zakresie poprawy objawów i wydolności pacjentów z otyłością i NS z zachowaną frakcją. Dodatkowo, w badaniu zaobserwowano redukcję masy ciała.

Profesor Grabowski wskazuje, że nowe wytyczne z dużym prawdopodobieństwem przełożą się na częstość stosowania flozyn u pacjentów z niewydolnością serca w Polsce. 

„Od prawie dwóch lat mówiliśmy o ich skuteczności wykazanej w badaniach klinicznych, a nie szły za tym zalecenia dotyczące farmakoterapii NS, co mogło budzić wstrzemięźliwość lub niechęć praktyków przed szerokim stosowaniem tych leków. Decyzja o uwzględnieniu tej grupy w wytycznych może przełożyć się również na decyzję o refundacji. Flozyny, do tej pory refundowane w NS z obniżoną frakcją nie są objęte refundacją u pacjentów z zachowaną frakcją. Zadowalające wyniki w badaniach klinicznych i ujęcie ich w nowych wytycznych może spowodować, że flozyny będą szerzej refundowane w NS bez względu na frakcję wyrzutową, co powinno upowszechnić ich stosowanie wśród polskich pacjentów.”

prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski, kierownik I Katedry i Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Kongres ESC - nie tylko dla kardiologów?

Kongres ESC wydaje się być szczególnie wartościowy dla młodych lekarzy kardiologów i lekarzy innych specjalności. Jak mówi Profesor Grabowski "w trakcie tego typu wydarzeń ważne jest aby aktywnie wyszukiwać sesje, które są szczególnie interesujące dla danej osoby, ale też pogłębiać wiedzę w trakcie sesji w obszarach, z którymi nie ma się styczności na co dzień, lub w których nie ma się szerszej wiedzy. Równie istotne jest pielęgnowanie współpracy naukowej, nawiązywanie kontaktów z naukowcami z innych ośrodków, wymiana doświadczeń i udział w projektach wieloośrodkowych. Uczestnictwo w tego typu konferencjach to istotnie ułatwia”.

To, co szczególnie może zastanawiać młode osoby zainteresowane uczestnictwem w kongresie, to koszty. Opłata konferencyjna jest uzależniona od wielu czynników, takich jak:

• data rejestracji na konferencję (niższa w przypadku wczesnej rejestracji do końca maja);
• członkostwo w ESC (członkowie ponoszą niższą opłatę);
• wiek (członkowie ESC poniżej 40 r.ż. ponoszą niższą opłatę);
• czynne vs. bierne uczestnictwo (uczestnicy czynni płacą mniej);
• uczestnictwo on-site vs on-line (za on-line uczestnicy zapłacą mniej);
• status studenta (obowiązuje znaczna zniżka studencka).

Ostatecznie koszt konferencji może wynieść od 110 do 1095 euro. Najmniej zapłaci student przy rejestracji z odpowiednim wyprzedzeniem, ale również lekarze mogą poszukiwać źródeł finansowania konferencji w klinikach, w których są zatrudnieni bądź w towarzystwach, w których są zrzeszeni, na przykład w Klubie 30 Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Z perspektywy młodego uczestnika atrakcyjnym aspektem wyjazdów na kongresy ESC jest możliwość połączenia wartościowych wykładów i intensywnych sesji tutorialowych ze spotkaniem kolegów z innych ośrodków i zwiedzaniem miast Europy. Amsterdam z pewnością ma wiele do zaoferowania, ale tymczasem warto już wybierać atrakcje w Londynie, bo to właśnie tam w dniach 29.08-2.09.2024 odbędzie się kolejny kongres ESC.