Wyszukaj w publikacjach
Kongres PTK: nowoczesne leki, innowacyjne technologie i Krajowa Sieć Kardiologiczna
XXVI Międzynarodowy Kongres Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego to 149 unikatowych sesji, ponad 400 wykładowców i 3,5 tys. uczestników. Hasło przewodnie tegorocznego wydarzenia: “Na ratunek sercu - niezaspokojone potrzeby zdrowotne kardiologii” podkreślało wielodyscyplinarne podejście do diagnozowania i leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego.
Kongres Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego to prestiżowe wydarzenie międzynarodowe, które w 2022 roku zgromadziło ponad 3,5 tys. uczestników. Tegoroczna edycja odbyła się w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach w dniach 22-24 września. O wadze tego wydarzenia świadczy ponadto fakt, że zostało ono objęte patronatem honorowym Ministra Zdrowia, Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Prezesa Agencji Badań Medycznych, Prezydenta Miasta Katowice, Marszałka Województwa Ślą- skiego, Wojewody Śląskiego oraz Rektora Śląskiego Uniwersytetu Medycz- nego w Katowicach. Uczestniczyli w nim także członkowie Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, w tym prezydent ESC, prof. Franz Weidinger.
W ciągu trzech dni kongresu odbyło się prawie 150 sesji. Zaproszono do nich ponad 426 prelegentów, którzy dyskutowali o najnowszych badaniach naukowych, wytycznych, zaleceniach i metodach diagnostycznych w dziedzinie kardiologii. Tegoroczny Kongres PTK był wydarzeniem wyjątkowym - praktycy po raz pierwszy po 3 latach przerwy spotkali się stacjonarnie. Prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, prof. Przemysław Mitkowski, witając podczas sesji inauguracyjnej prezesów towarzystw naukowych wskazywał, że planując wydarzenie, organizatorom zależało na stworzeniu interdyscyplinarnego programu edukacyjnego. Ponadto prof. Jacek Legutko, kierownik naukowy tegorocznego kongresu, wskazywał, że podczas wydarzenia zostaną omówione szeroko wszystkie niezaspokojone potrzeby polskiej kardiologii.
Kongres PTK - najważniejsze wydarzenie edukacyjne w kardiologii
Polskie Towarzystwo Kardiologiczne zostało założone ponad 60 lat temu, jest zatem jednym z najstarszych towarzystw naukowych działających w Polsce. Nieustannie prężnie się rozwija i poszerza swoje struktury. Obecnie zrzesza niemal 6 tys. członków. PTK aktywnie działa także w strukturach Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Profesor dr hab. n. med. Przemysław Mitkowski podkreśla, że wzmocnienie pozycji PTK w strukturach ESC było jednym z ważniejszych punktów jego programu wyborczego, kiedy kandydował na stanowisko prezesa Towarzystwa. „Jestem przekonany, że silna obecność polskich naukowców w strukturach PTK pozwoli rozwijać się naszym lekarzom jeszcze prężniej, a nazwiska najwybitniejszych zostaną zapisane na kartach historii medycyny. Już teraz członkowie PTK zasiadają w wielu strukturach ESC, naukowcy, także ci najmłodszego pokolenia, prowadzą międzynarodowe wieloośrodkowe badania kliniczne, których wyniki prezentowane są na łamach najważniejszych czasopism naukowych” - podsumowuje prezes PTK.
„Sercu na ratunek” - najważniejsze wyzwania polskiej kardiologii
Profesor Jacek Legutko wskazywał podczas wielu swoich wypowiedzi, że problemy polskiej kardiologii są złożone. Wymagają one podjęcia kompleksowych działań, które będą skupiały się jednocześnie na rozwiązaniach systemowych, organizacyjnych i refundacyjnych. W związku z tym, podczas tegorocznego Kongresu Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego zostały wskazane główne wyzwania systemowe w kardiologii na najbliższy czas, wśród których wymieniono:
- uwolnienie limitów w procedurach kardiologicznych i kardiochirurgicznych,
- usprawnienie wprowadzania nowych technologii medycznych do refundacji nie tylko leków, ale również wyrobów medycznych,
- ewaluację wycen procedur kardiologicznych,
- rozszerzenie Sieci Kardiologicznej na terenie całego kraju,
- optymalizację wczesnej diagnostyki i leczenia interwencyjnego zawału mięśnia sercowego,
- promowanie i wdrażanie koordynowanej opieki nad pacjentem kardiologicznym w poszczególnych jednostkach i zespołach chorobowych.
Choroby układu krążenia stanowią obecnie przyczynę 40 proc. zgonów w Polsce - podkreślali uczestnicy tegorocznego Międzynarodowego Kongresu PTK. Pomimo ogromnego rozwoju diagnostyki i leczenia chorób sercowo-naczyniowych, który obserwowany jest w ostatnich latach, Polacy wciąż najczęściej umierają z powodu nagłych incydentów sercowo-naczyniowych.
„Od 2015 r. obserwujemy w naszym kraju brak przyrostu średniej długości życia Polaków – co gorsza, wiemy na podstawie raportu GUS, że w ubiegłym roku zmarło o 154 tys. więcej Polaków, niż średnia z ostatnich 50 lat. Co istotne, po wyłączeniu zgonów covidowych w dalszym ciągu z powodu chorób przewlekłych zmarło 63 tys. osób. Wiemy również na podstawie raportu Państwowego Zakładu Higieny - Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, że w 2020 r. w porównaniu do 2019 o 17 proc. wzrosła liczba zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych” – powiedział prof. Mitkowski, prezes PTK.
Profesor Mitkowski wielokrotnie podkreślał, że istotny wpływ na obecny stan polskiej kardiologii miała pandemia COVID-19. Za winne uznaje problemy systemowe związane z powoływaniem specjalistów do pracy w szpitalach covidowych, ale także te związane z ograniczonym zaufaniem chorych do systemu opieki zdrowotnej. Zdaniem profesora Mitkowskiego nie oznacza to jednak, że przed pandemią w polskiej kardiologii problemy systemowe i refundacyjne nie występowały.
Natomiast prof. Adam Witkowski, mówiąc o chorobach sercowo-naczyniowych, zwrócił uwagę, że oczekiwana długość życia w chwili urodzenia jest w Polsce o 4 lata krótsza niż średnia w Unii Europejskiej. „Nadal mamy problem z umieralnością pacjentów z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego. Jesteśmy w grupie krajów wysokiego ryzyka, na szczęście już nie bardzo wysokiego, ale nadal wśród krajów wysokiego zagrożenia zgonem sercowo-naczyniowym i innymi schorzeniami sercowo-naczyniowymi, takimi jak zawał serca czy udar mózgu” - podkreślał.
Trudna sytuacja zdrowotna związana z powstałym długiem kardiologicznym wymusza na decydentach powzięcie określonych działań, które mogą doprowadzić do odwrócenia niepokojących statystyk. Jako najważniejsze postulaty prezes PTK wymieniał zniesienie limitów na procedury kardiologiczne i kardiochirurgiczne. Wskazywał także, że priorytetem na chwilę obecną jest poszerzenie Krajowej Sieci Kardiologicznej, która na ten moment jest realizowana w ramach projektu pilotażowego.
„Przygotowywane jest rozszerzenie tego programu na 6 kolejnych woje- wództw, czyli niemal połowa Polski może być w nim w zakresie czterech podstawowych problemów kardiologicznych: niewydolności serca, wad zastawkowych, zaburzeń rytmu i nadciśnienia tętniczego” - wyjaśniał prof. Mitkowski.
Eksperci w wielu sesjach podkreślali, że kluczem do lepszego i skuteczniejszego leczenia pacjentów kardiologicznych jest stosowanie terapii personalizowanych z wykorzystaniem nowoczesnych metod farmakologicznych. Ponadto wskazywano, że w przypadku niektórych poważnych schorzeń sercowo-naczyniowych należy zmodyfikować kryteria kwalifikacji do leczenia i dostosować je do obowiązujących standardów diagnostycznych. Wiele uwagi podczas sesji edukacyjnych poświęcono także otyłości. Przypominano, że jest to poważna choroba, która wymaga właściwego postę- powania diagnostyczno-terapeutycznego. Wskazywano, że występowanie otyłości może odpowiadać za ponad 200 powikłań. Wiele z nich to choroby sercowo-naczyniowe, kończące się udarem niedokrwiennym mózgu czy zawałem mięśnia sercowego.
Wytyczne ESC ważnym punktem tegorocznego Międzynarodowego Kongresu PTK
Podczas tegorocznego kongresu przyjęto także aktualne wytyczne ESC dotyczące: komorowych zaburzeń rytmu serca oraz nagłego zgonu sercowego, operacji niekardiochirurgicznych, kardioonkologii oraz rozpoznawania i leczenia nadciśnienia płucnego. Obecnie wytyczne ESC są tłumaczone na język polski przez członków PTK. Po zakończeniu tłumaczeń zostaną one przekazane praktykom. Na chwilę obecną, chcąc zaktualizować wiedzę dot. poszczególnych jednostek chorobowych, warto zajrzeć do opublikowanych wytycznych ESC:
Wytyczne ESC dotyczące komorowych zaburzeń rytmu serca oraz nagłego zgonu sercowego
Wytyczne ESC dotyczące operacji niekardiochirurgicznych:
Wytyczne ESC dotyczące kardioonkologii:
Wytyczne ESC/ERS dotyczące rozpoznawania i leczenia nadciśnienia płucnego:
Na co warto zwrócić uwagę?
Rehabilitacja kardiologiczna jako standard postępowania w chorobach sercowo-naczyniowych
Podczas czwartkowych sesji edukacyjnych jeden z wykładów dotyczył aktualnych metod postępowania wykorzystywanych w rehabilitacji kardiologicznej. Była to sesja przygotowana przez Sekcję Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku PTK. W czasach bardzo dynamicznego rozwoju farmakologicznych metod leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego, myśląc o prowadzeniu pacjentów po OZW, w pierwszej kolejności wymienia się wprowadzenie leków lub procedury zabiegowe. Niezwykle istotnym elementem postępowania po OZW, wpływającym bezpośrednio na rokowanie pacjenta, jest także rehabilitacja kardiologiczna.
Zdaniem ekspertów, rehabilitacja kardiologiczna powinna być wszechstronną i kompleksową interwencją mającą na celu ułatwienie procesu zdrowienia chorego, a także poprawę sprawności fizycznej i dobrostanu psychicznego. Co ważne, powinna być ona realizowana interdyscyplinarnie.
Prowadzenie rehabilitacji kardiologicznej należy podzielić na trzy etapy. Pierwszy z nich to postępowanie prowadzone w trakcie hospitalizacji z powodu incydentu sercowo-naczyniowego. Jest ono realizowane już w sali intensywnej opieki medycznej, a także w oddziale pooperacyjnym - kardiologii, chorób wewnętrznych lub rehabilitacji kardiologicznej. Niezwykle istotne jest, aby ten etap postępowania rozpoczynał się najszybciej, jak to możliwe, najlepiej tuż po przyjęciu pacjenta do szpitala z powodu wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego. Pierwszy etap rehabilitacji kardiologicznej powinien trwać do momentu osiągnięcia przez pacjenta stanu klinicznego, który będzie upoważniał lekarza prowadzącego do wypisania go z oddziału. Podstawowym celem I etapu rehabilitacji jest jak najszybsze osiągnięcie przez chorego samodzielności i samowystarczalności w zakresie czynności życia codziennego. Kolejnym celem jest przeciwdziałanie wystąpieniu niepożądanych skutków unieruchomienia.
Drugi etap rehabilitacji kardiologicznej może być realizowany zarówno w warunkach stacjonarnych, np. w szpitalu, jak również w ośrodku czy oddziale dziennym, a w przypadku pacjentów prowadzonych w formie ambulatoryjnej - także w warunkach hybrydowych. W praktyce u większości pacjentów etap II rehabilitacji może być realizowany w formie ambulatoryjnej lub hybrydowej. Wersja ambulatoryjna przyspiesza powrót do całkowitej sprawności, wpływa na dobrostan chorego i pozwala przebywać mu w swoim naturalnym codziennym środowisku, co przekłada się na szybszy powrót do zdrowia. Z punktu widzenia praktyka, kierując pacjenta na rehabilitację ambulatoryjną należy rozważyć wszystkie “za i przeciw”, przeanalizować bariery, które mogą pojawić się na ścieżce pacjenta, utrudniając mu realizację rehabilitacji. Warto także dopytać o wsparcie rodziny i osób najbliższych w czasie odbywania rehabilitacji, gdyż może być ono kluczowe i determinować możliwość jej realizacji.
Rehabilitacja stacjonarna natomiast powinna być realizowana w przypadku pacjentów z wysokim ryzykiem wystąpienia kolejnego OZW, ale także tych z poważnymi chorobami współistniejącymi. Kolejną grupę stanowią pacjenci z zaawansowaną niewydolnością serca i/lub używający urządzeń do wspomagania krążenia, którzy z przyczyn medycznych wymagają całodobowego nadzoru. Do rehabilitacji stacjonarnej kwalifikują się także pacjenci będący we wczesnym okresie po transplantacji serca. Czas trwania II etapu rehabilitacji jest ustalany indywidualnie, zależy od rokowań i stanu chorego. W praktyce powinien on wynosić od 4 do 12 tygodni.
Trzeci etap rehabilitacji kardiologicznej zawsze realizowany jest w warunkach ambulatoryjnych. Jego głównym celem jest przede wszystkim dalsza poprawa tolerancji wysiłku, podtrzymanie dotychczasowych efektów leczenia i rehabilitacji oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia nawrotu choroby. Należy jednak pamiętać, że ostatni etap rehabilitacji jest równie ważny co dwa poprzednie i nie wolno go zaniedbać, gdyż w znacznym stopniu przekłada się na dalsze rokowanie chorego. Dlatego personalizacja rehabilitacji, zaangażowanie w jej realizację członków rodziny pacjenta i kontrolowanie jego postępów przez specjalistę mogą mieć kluczowe znaczenie dla stanu zdrowia pacjenta i wpływać na ryzyko nawrotu choroby. W czasie sesji eksperci wielokrotnie podkreślali, że stosowanie się pacjenta do zaleceń lekarskich, w tym tych dotyczących rehabilitacji kardiologicznej, jest determinujące dla jego stanu zdrowia. Sposób, w jaki pacjent prowadzi swoje życie po powrocie do domu, decyduje o tym, czy i jak szybko wróci na oddział ratunkowy. Z tego względu III etap rehabilitacji powinien skupiać się na wypracowaniu przez pacjenta przy pomocy specjalisty zdrowych nawyków.
Mówiąc o tym, jak prowadzić rehabilitację, przypominano, że trening fizyczny (kinezyterapia) u pacjentów z chorobami układu krążenia zawsze powinien rozpoczynać się od właściwej kwalifikacji chorego. Podstawą oceny jest tu badanie lekarskie, które następnie należy uzupełnić o odpowiednio dobrane badania dodatkowe oraz o ocenę psychologiczną i fizjoterapeutyczną pacjenta. Na podstawie wstępnego badania lekarz powinien określić stabilność obrazu klinicznego choroby podstawowej i chorób współistniejących. Ponadto należy ocenić ryzyko wystąpienia zdarzeń sercowych, a także tolerancję wysiłku fizycznego przez pacjenta. Istotne jest także, aby lekarz rozważył dopuszczalne formy treningu, jego intensywność i sposób zabezpieczenia chorego. Po dogłębnej analizie wyżej wymienionych elementów specjalista powinien ustalić i omówić z pacjentem spersonalizowany plan rehabilitacji.
Postępowanie po OZW - interdyscyplinarna opieka nad pacjentem
Podczas piątkowych sesji edukacyjnych uwagę poświęcono m.in. zagadnieniu związanym z rolą lekarza POZ w opiece nad pacjentami po ostrych zespołach wieńcowych. W Polsce leczenie interwencyjne pacjentów po OZW jest na bardzo wysokim poziomie. Zdaniem ekspertów wyzwaniem pozostaje opieka ambulatoryjna, która jest realizowana po wypisaniu pacjenta do domu. Z przeprowadzonych badań wynika, że w pierwszym roku i kolejnych następnych po wystąpieniu epizodu ostrego zespołu wieńcowego rokowanie pacjenta znacząco się pogarsza, w efekcie wielu chorych umiera.
Eksperci nie mieli wątpliwości, że kiedy pacjent po OZW przekazywany jest przez oddział kardiologiczny, rehabilitacyjny czy wewnętrzny do leczenia ambulatoryjnego, kluczowym elementem wpływającym na jego odległe rokowanie jest ścisła i stała współpraca pomiędzy kardiologiem a lekarzem rodzinnym.
W związku z tym, że wciąż tak wielu pacjentów umiera w krótkim czasie po przebytym OZW, należy opracować pewne schematy wsparcia opieki specjalistycznej, które mogą, czy powinny już teraz być realizowane przez lekarzy rodzinnych. Trudno jest jednak wskazać jeden czynnik, który powoduje problem. Warto jednak zastanowić się, czy w pierwszej kolejności lekarz rodzinny nie powinien skupić się bardziej na poprawie kontroli czynników zwiększających ryzyko kolejnego OZW. Należy przede wszystkim kontrolować ciśnienie tętnicze, wartości glikemii, masę ciała, poziomy trójglicerydów i cholesterolu oraz parametry nerkowe. Ponadto pacjent po OZW powinien natychmiast rzucić palenie tytoniu, jeśli jest osobą palącą, i ograniczyć lub zaprzestać spożywania alkoholu.
Jednym z wprowadzonych rozwiązań mających poprawić kontrolę nad pacjentami po OZW przez lekarzy rodzinnych jest opieka koordynowana w POZ, realizowana w wybranych ośrodkach od 1 października 2022 r. Dzięki niej pacjenci mają przede wszystkim zyskać możliwość szybszego wykonania poszerzonych badań diagnostycznych oraz dostęp do porady kardiologa za pośrednictwem lekarza rodzinnego lub możliwość umówienia wizyty w poradni kardiologicznej przez lekarza POZ. Ponadto, przychodnie POZ w ramach opieki koordynowanej uzyskają możliwość realizacji porad edukacyjnych prowadzonych przez pielęgniarki, co, jak wskazywano, przy-czyni się do poprawy jakości opieki nad pacjentami chorymi przewlekle, w tym nad pacjentami z chorobami układu sercowo - naczyniowego. Nowością w POZ jest także możliwość realizacji porad dietetycznych przez dietetyków, co powinno poprawić możliwość właściwej kontroli masy ciała pacjentów kardiologicznych oraz ich parametrów lipidowych.
Focus na otyłość
Jednym z elementów kongresu rekomendowanych przez Komitet Naukowy Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego była sobotnia sesja poświęcona leczeniu powikłań otyłości.
Jako pierwsze omówiono postępowanie terapeutyczne w nadciśnieniu tętniczym u osób z nadwagą. Nieprawidłowo kontrolowane lub w ogóle niekontrolowane nadciśnienie tętnicze odpowiada obecnie za 9 mln zgonów rocznie na świecie. Ponadto obok otyłości, palenia tytoniu i dyslipidemii jest jednym z głównych czynników rozwoju chorób sercowo - naczyniowych, stąd w praktyce należy zadbać o jego skuteczne leczenie, szczególnie w grupie pacjentów kardiometabolicznych. Postępowanie terapeutyczne w ich przypadku różni się od tego stosowanego standardowo. Warto zwrócić uwagę na różnice w farmakoterapii dotyczące preferencji poszczególnych grup leków.
W przypadku chorych po OZW po przebytym zawale mięśnia sercowego preferowanym połączeniem wykorzystywanym w terapii nadciśnienia tęt- niczego jest terapia ACE-I w połączeniu z β-adrenolitykiem. Jeśli taki schemat postępowania nie przyniesie oczekiwanych efektów na przestrzeni 2–4 tygodni po jego włączeniu, do terapii należy dodać blokery kanału wap-niowego (CCB) lub diuretyk tiazydowy bądź tiazydopodobny. Gdy nadal po 2–4 tygodniach terapii nie uda się osiągnąć docelowych wartości ciśnienia tętniczego, do schematu terapeutycznego należy dodać antagonistę aldosteronu.
Inną grupę stanowią pacjenci z niewydolnością serca z zachowaną funkcją skurczową lewej komory. W tej grupie pacjentów nadciśnienie tętnicze stanowi poważny problem zdrowotny i może dotyczyć nawet 60 - 89 proc. chorych. W przypadku pacjentów z niewydolnością serca i zachowaną funkcją skurczową lewej komory oraz otyłością, zgodnie z wytycznymi, w terapii nadciśnienia tętniczego zaleca się w pierwszej kolejności zastosowanie ACE-I/ARB, β-adrenolityku, CCB i diuretyku. Jeśli taki schemat terapeutyczny nie doprowadzi do osiągnięcia docelowych wartości ciśnienia tętniczego, w kolejnym kroku do terapii należy dołączyć antagonistę aldosteronu.
Warto także zwrócić uwagę na schemat postępowania terapeutycznego u pacjentów chorych na cukrzycę. W tej grupie chorych włączenie leczenia farmakologicznego zaleca się już, gdy wartości ciśnienia tętniczego wynoszą ≥140/90 mmHg. Celem terapeutycznym w grupie pacjentów cukrzycowych jest obniżenie ciśnienia skurczowego do 130 mmHg lub <130 mmHg przy dobrej tolerancji leczenia, a ciśnienia rozkurczowego do <80 mmHg, jednak wartość ta nie powinna być niższa niż 70 mmHg. W przypadku chorych po 70. roku życia zgodnie z zaleceniami ESC wskazane jest utrzymanie ciśnienia skurczowego pomiędzy wartością 130–139 mmHg. Schemat leczenia nadciśnienia tętniczego u pacjentów z otyłością i cukrzycą w pierwszym etapie rozpoczyna się od zastosowania połączenia ACE-I/ARB z CCB. Jeśli terapia dwulekowa nie przynosi efektów po 2–4 tygodniach, należy dołączyć do schematu diuretyk tiazydowy lub tiazydopodobny. Jeśli tera- pia trójlekowa nie przyniesie oczekiwanych wartości docelowych ciśnienia tętniczego, wskazane jest następnie dodanie do schematu antagonisty aldosteronu.
Innym problemem omawianym przez ekspertów było leczenie dyslipidemii u pacjentów chorujących na otyłość. Wskazywano, że zgodnie z najnowszymi wytycznymi dotyczącymi postępowania diagnostycznego w celu rozpoznania dyslipidemii zaleca się oznaczenie zarówno cholesterolu LDL, jak i nie-HDL u wszystkich pacjentów. Postępowanie terapeutyczne u pacjenta chorującego na otyłość, inne choroby metaboliczne i dyslipidemię powinno obejmować terapię statynami o wysokiej intensywności, a jeśli cele terapeutyczne dla cholesterolu LDL nie zostaną osiągnięte, do schematu należy dołączyć ezetymib. W przypadku profilaktyki pierwotnej na- leży także rozważyć możliwość zastosowania inhibitora PCSK9 w połączeniu z maksymalną tolerowaną przez pacjenta dawką statyny i ezetymibu. Takie postępowanie może być zastosowane w przypadku chorych, którzy nie osiągnęli wartości docelowych po terapii dwulekowej. W profilaktyce wtórnej zalecenia są podobne. W pierwszym etapie leczenia wskazuje się na konieczność zastosowania inhibitora PCSK9 w połączeniu z maksymalną tolerowaną dawką statyny i ezetymibu, ale tylko w grupie pacjentów, u których terapia dwulekowa nie przyniosła pożądanego efektu.
Innym schematem terapeutycznym jest skojarzenie fenofibratu i statyny. Powinien być on rozważany jako element prewencji pierwotnej u pacjentów, u których stwierdzono stężenie triglicerydów na poziomie powyżej 2,3 mmol/l (200 mg/dl). Włączenie takiego leczenia jest zasadne w przypadku pacjentów, u których udało się dojść do wartości docelowych cholesterolu LDL, a szczególnie uzasadnione w grupie pacjentów, u których stwierdza się niskie poziomy cholesterolu nie-HDL.
Już wkrótce na naszym portalu pojawią się kolejne części relacji z XXVI Międzynarodowego Kongresu Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego! Będziecie mogli przeczytać wywiady z prezesem Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego prof. dr hab. n. med. Aleksandrem Pejbiszem oraz prezesem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego prof. dr hab. n. med. Przemysławem Mitkowskim, z którymi rozmawialiśmy m.in. o najnowszych wytycznych dotyczących terapii pacjentów kardiologicznych.
Chcesz dowiedzieć się, jakie nowe doniesienia naukowe omówione zostały na XXVI Kongresie PTK?
O zmianach w wytycznych, istotnych w pracy każdego lekarza POZ, a także wiele, wiele więcej przeczytasz w naszej relacji z Kongresu. Całość materiału dostępna do pobrania tutaj:
Pobierz naszą relację i już dziś korzystaj z najnowszej wiedzy dostępnej w jednym miejscu!
