Studenckie praktyki wakacyjne - płacę więc wymagam?

Co roku, w okolicach marca, studenci kierunku lekarskiego w Polsce stają przed niemałym wyzwaniem, jakim stała się organizacja praktyk wakacyjnych. Poza studentami 6. roku, ta wątpliwa przyjemność dotyczy każdej osoby, która wybrała kierunek medyczny. Dlaczego praktyczne nauczanie przedmiotów, które dotychczas znało się z tylko z ławki na sali seminaryjnej, przestaje być czymś na co się czeka, a zaczyna stawać się przykrym obowiązkiem? 

Praktyczne nauczanie medycyny - fakt czy mit

Plan praktyk zawodowych na kierunku lekarskim reguluje Obwieszczenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 kwietnia 2021 r. [1]. Zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, każdy student w trakcie 6-letnich studiów realizuje 20 tygodni praktyk zawodowych w zakresie: 

• Opieki nad chorym - 4 tygodnie 
• Podstawowej opieki zdrowotnej (medycyna rodzinna) - 3 tygodnie
• Pomocy doraźnej - 1 tydzień 
• Chorób wewnętrznych - 4 tygodnie 
• Intensywnej terapii - 2 tygodnie 
• Pediatrii - 2 tygodnie 
• Chirurgii - 2 tygodnie 
• Położnictwa i ginekologii - 2 tygodnie 

W tym samym dokumencie czytamy, że głównym celem praktyk zawodowych jest osiągnięcie wybranych efektów, a ich program, formę i terminy ustala uczelnia. O tym, w jaki sposób weryfikuje się postępy i zdobywanie umiejętności na niektórych uczelniach, pisaliśmy w artykule poświęconym “pieczątkomanii” na studiach medycznych. Okazuje się, że dla niektórych studentów to niejedyny absurd, z którym muszą się mierzyć, realizując program studiów. 

Praktyki - czy to się opłaca?

Z prostego rachunku matematycznego wynika, że na każdy rok studiów, z wyjątkiem szóstego, przypadają 4 tygodnie praktyk wakacyjnych - oddział narzuca studentom uczelnia, ale wybór szpitala, w którym się je realizuje, to już indywidualna decyzja każdego studenta. Szkolenie praktyczne po godzinach spędzonych na seminariach i wykładach lub przed ekranem komputera, jak miało to miejsce podczas pandemii, jest zazwyczaj wyczekiwanym okresem. Nawet jeżeli wiąże się ze skróceniem okresu wakacji i utrudnieniem pracy zarobkowej, daje on możliwość nabycia nowych umiejętności praktycznych, które dla studentów są na wagę złota. Właśnie dlatego większość osób wyczekuje tych 4 tygodni, nawet jeśli nie dostaną za nie wynagrodzenia. Co jednak, gdy student staje się nie tylko darmową siłą roboczą, a jeszcze musi za swoją pracę zapłacić? 

5,5 zł/h, 20 zł/dzień czy 70 za całość - kto weźmie więcej? 

Budzące oburzenie w środowisku informacje, że w niektórych placówkach za praktyki wakacyjne trzeba płacić, słyszy się nie od dzisiaj. 5 lat temu w innym artykule opisywaliśmy ten problem.  Od tego czasu minęło parę lat, a nie dość, że absurdalny proceder pobierania opłaty za praktyki wakacyjnie się nie zakończył, to liczba szpitali na liście tylko się wydłużyła.

Na grupie Studenci medycyny z Polski rozgorzała dyskusja na temat odpłatności za praktyki lekarskie, dzieliliście się swoimi historiami i wskazywaliście konkretne jednostki. To, co dało się zauważyć, to fakt rosnącej popularności opłat za praktyki w szpitalach na terenie miast, które mają swoje uczelnie medyczne, a których studentem się nie jest. Co ciekawe, w tej sytuacji często student zostaje postawiony między młotem a kowadłem - zostawać w swoim mieście akademickim, opłacać mieszkanie w wakacje, czy wracać do rodzinnego domu i opłacać szpital, w którym chce się realizować praktyki, a który znajduje się blisko domu? Warto podkreślić, że jest to często wybieranie “mniejszego zła”, na którym mogą żerować jednostki pobierające opłaty - lepiej zapłacić 300 zł za praktyki niż 1000 zł za wynajem mieszkania. Sytuacje, o których wiemy dotyczyły m.in. Opola, Gdańska czy Kielc. 

Kolejną kwestią jest pandemia, której obecność zmieniła w sposób znaczący organizację praktyk. Po pierwsze, szpitale ograniczyły liczbę dostępnych dla praktykantów miejsc, a niektóre oddziały w ogóle zamknęły ich przyjęcia. Po drugie, wprowadzono opłaty “na środki ochrony osobistej”, którymi dysponować miały osoby zarządzające oddziałami. Z Waszych opowieści wynika jednak, że wpłacane pieniądze (od 20 do 100 zł za czas trwania praktyk), nigdy nie zostały przekazane na oddział, a ordynator czy pielęgniarka oddziałowa o takim pomyśle nie słyszeli. Należałoby zapytać dyrekcję, gdzie podziały się wpłaty studentów -  ale czy warto? 

Jak grochem o ścianę 

Niekwestionowanym zwycięzcą w plebiscycie na możliwy największy wakacyjny przychód dodatkowy jest szpital w Radomiu, o którym zresztą pisaliśmy już 5 lat temu. Na stronie szpitala znaleźć można cennik, na podstawie którego należy skrupulatnie wyliczyć opłatę za odbycie praktyk wakacyjnych [2]. Zakładając, że student chce w jednostce zrealizować cały cykl w danym roku, czyli 4 tygodnie (20 dni roboczych), czeka go opłata w wysokości 675,8 złotych. Czy to dużo? Według nas - niemało, tak też twierdzą od lat studenci, którzy zarówno na swoich mediach społecznościowych, jak i w oficjalnych pismach do dyrekcji, Prezydenta Miasta Radom czy Okręgowej Izby Lekarskiej kierowali swoje spostrzeżenia. Niestety, bezskutecznie.

Co na to uczelnia? 

Uniwersytety bardzo różnie podchodzą do kwestii podpisywania umów z ośrodkami, które pobierają opłaty za praktyki. Są takie, jak Śląski Uniwersytet Medyczny, które w regulaminie praktyk i umowie zaznacza, że szpital nie ma prawa żądać od studenta opłat. Warszawski Uniwersytet Medyczny nie podpisuje umów ze szpitalami, które takie opłaty pobierają, ale tak naprawdę co miasto to zwyczaj, a czego “poważny” Uniwersytet nie widzi, to w małym mieście powiatowym jakoś załatwi się “pod stołem”. Presja i odpowiedzialność finansowa, przerzucone zostaną na studenta, który wybrał inne niż proponowane przez uczelnię miejsce na realizację praktyk lekarskich. 

Płacę, wymagam? 

Chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że opłaty za praktyki nie przekładają się w żaden sposób na jakość zajęć w szpitalu. Niektórzy studenci w trakcie 4 tygodni zobaczą i nauczą się więcej niż przez 6 lat studiów, inni zostaną zamknięci w pokoju z komputerem i na 4 tygodnie staną się sekretariatem medycznym, wpisując historie pacjentów do wciąż zawieszającego się systemu szpitala. Co więcej, opłata za praktyki prawie nigdy nie trafia do osób, które rzeczywiście poświęcają studentom czas, więc próba usprawiedliwiania opłat wsparciem pracowników jest bezzasadna. Jedna ze studentek opisywała sytuację, w której przy opłacie 20 zł/dzień praktyk w szpitalu powiatowym w Grójcu została poproszona o codziennie stawianie się w kadrach przed praktykami, w celu podpisania listy obecności, na podstawie której miał zostać później wyliczony łączny koszt szkolenia. Oczywiście jej opiekun - rezydent, który z opowiadań studentki był nauczycielem z prawdziwego zdarzenia - nie dostałby z tej kwoty ani złotówki. A czy nie powinien? 

Za pracę należy się wynagrodzenie!

O tym, jak źle mają się sprawy w sferze wynagrodzeń w ochronie zdrowia pisaliśmy wielokrotnie, a nasz raport opisał całą sytuację i ukazał wiele smutnych prawd na temat systemu. Nie możemy nie podjąć tematu wynagrodzenia dla opiekunów studentów na praktykach - według nas powinni oni dostawać wynagrodzenie za dobrze wykonywaną pracę. Nie czarujmy się, dodatkowy młody członek zespołu, choć zapalony do pracy, często może spowalniać proces, a edukacja wymaga czasu, poświęcenia i cierpliwości. Owszem, wynagrodzenie za dobrze prowadzone wakacyjne praktyki studenckie jest w pełni zrozumiałe, ale to nie student powinien za nie płacić, a państwo, po którego stronie leży wykształcenie medyków. 

Po raz kolejny zatoczyliśmy wielkie koło - to organy państwowe narzucają na studenta obowiązek praktyk, to one powinny w jakiś sposób rozwiązać problem odpłatności za nie. Jest to jednak jeden z najmniej palących problemów związanych z ochroną zdrowia w Polsce. Trudno nie odnieść wrażenia, że czas upływa, a my wciąż z tymi wszystkimi problemami stoimy w miejscu i nikt nie chce się zabrać za ich rozwiązanie. 

Referencje

1. Obwieszczenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 kwietnia 2021 r. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000755/O/D20210755.pdf (ostatni dostęp: 21.07.2021 r.)
2. https://wss.com.pl/images/Cennik/Cennik_od_1._07._2021.pdf (ostatni dostęp: 21.07.2021 r.)