Pacjent pod wpływem narkotyków – co powinien zrobić lekarz?

Lekarza obowiązuje tajemnica lekarska, a zatem w wielu sytuacjach musi zachować dla siebie uzyskane od pacjenta informacje. Jak należy postąpić w sytuacji, gdy ten posiada narkotyki lub jest pod ich wpływem? 

Wprawdzie każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuraturę lub policję, jednak obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej w przypadku lekarza ma w tym przypadku pierwszeństwo. Chyba, że zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta. Lekarz powinien samodzielnie ocenić, czy w danych okolicznościach takie niebezpieczeństwo zachodzi 

– mówi Jakub Nowosielski, aplikant adwokacki w Kancelarii GRUBE. 

Lekarz tylko w określonych przypadkach ma obowiązek powiadomić organy ścigania o pewnych zdarzeniach, mimo obowiązującej go tajemnicy.

Wyjątkiem od obowiązku dochowania tajemnicy są m.in. informacje o poważnych przestępstwach, takich jak zabójstwo lub wykorzystanie seksualne małoletniego (pełna lista zawarta jest w art. 240 Kodeksu Karnego). W takich sytuacjach na lekarzu ciąży ustawowy obowiązek zawiadomienia policji lub prokuratury. Gdy lekarz przyjmuje pacjenta, który jest pod wpływem narkotyków lub zauważył u niego środki odurzające, nie ma on obowiązku zawiadamiania o takim zdarzeniu żadnych służb 

– mówi mec. Karolina Seidel z Kancelarii Adwokackiej Seidel, specjalista w dziedzinie prawa medycznego i medycyny estetycznej.

Jak przypomina mec. Jakub Nowosielski, posiadanie narkotyków jest zabronione pod groźbą kary, ale lekarza obowiązuje w tym zakresie obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej.

Chyba że zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta. Lekarz powinien samodzielnie ocenić, czy w danych okolicznościach takie niebezpieczeństwo zachodzi 

– wyjaśnia Jakub Nowosielski. 

Podobnie należy postąpić w przypadku, gdy np. do szpitala trafia w stanie ciężkim małoletnia osoba z podejrzeniem zażycia środka odurzającego.

Wtedy to szpitale mają obowiązek zgłaszania służbom przyjęcia dziecka, z którego rodzicami lub opiekunami prawnymi nie mogą się skontaktować. Nie ma jednak obowiązku informowania służb o stanie, w jakim to dziecko się znajduje. O przyjęciu dziecka pod wpływem narkotyków należy zawiadomić rodziców i im pozostawić decyzję, czy chcą w sprawę angażować policję

 – dodaje mec. Seidel.

Jak zaznacza Jakub Nowosielski, w takich okolicznościach lekarz ma obowiązek zachowania tajemnicy, z wyjątkiem tego, gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta.

To do lekarza należy ocena, czy takie niebezpieczeństwo występuje. W takim przypadku dużo zależeć będzie do tego, czy osoba małoletnia samodzielnie wprowadziła się w stan odurzenia, czy też została w ten stan wprowadzona przez osobę trzecią 

– mówi. 

Co wpisać do karty? 

W przypadku podejrzenia, że pacjent jest pod wpływem narkotyków lub ma je przy sobie, lekarz powinien odnotować to w dokumentacji medycznej.

Ma to znaczenie przede wszystkim z punktu widzenia kompleksowości oceny stanu zdrowia pacjenta. Dokumentowanie takich informacji może stanowić ważną wskazówkę dla innych lekarzy, pod których opieką pacjent pozostaje lub będzie pozostawał. Posiadanie przez lekarza wiedzy o rodzajach zażywanych przez pacjenta substancji może pozwolić na odpowiednie dostosowanie leczenia, w szczególności w zakresie doboru leków 

– dodaje mec. Nowosielski.

Z kolei mec. Karolina Seidel uważa, że odnotowanie takiego zdarzenia w dokumentacji nie zawsze jest właściwe. 

Wszystko zależy od problemu, z jakim zgłosił się pacjent i czy jest on jakkolwiek związany z zażywaniem narkotyków. Jeśli pacjent trafił do szpitala z powodu bycia pod wpływem narkotyków, przedawkowania, psychozy wywołanej przyjętymi substancjami – wtedy odnotowanie tego faktu w dokumentacji medycznej jest nieuniknione. Jeśli jednak pacjent zgłasza się z problemem nie związanym w żaden sposób z narkotykami, nie ma potrzeby odnotowywania tego faktu, zwłaszcza, że najprawdopodobniej nie przeprowadza się w takiej sytuacji badań, dzięki którym można jednoznacznie stwierdzić, czy pacjent jest pod wypływem narkotyków. Wpisywanie do dokumentacji medycznej samego podejrzenia, np. na podstawie odbiegającego od normy zachowania pacjenta, może stanowić naruszenie praw pacjenta 

– dodaje. 

Naruszenie zasad etyki w pracy 

Zdarzają się też sytuacje, że pod wpływem środków odurzających znajduje się medyk. 

W sytuacji, gdy lekarz widzi lub podejrzewa, że jego kolega – lekarz będący w pracy ma z tym problem, powinien podjąć działania.

Lekarz podczas wykonywania czynności zawodowych nie może znajdować się pod wpływem alkoholu ani środków odurzających. Przyjmując pacjentów pod wpływem niedozwolonych substancji, naraża się na poniesienie odpowiedzialności z tytułu narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu 

– mówi Karolina Seidel.

Jak podpowiada prawnik z Kancelarii GRUBE, pierwszym krokiem powinna być rozmowa z taką osobą.

Jeżeli tego rodzaju interwencja okaże się nieskuteczna albo dostrzeżony błąd lub takie naruszenie zasad etyki powoduje poważną szkodę (w szczególności, gdy wpływa to na jakość świadczeń zdrowotnych), konieczne jest poinformowanie organu izby lekarskiej. Co istotne, poinformowanie organu izby lekarskiej o zauważonym naruszeniu zasad etycznych i niekompetencji zawodowej innego lekarza w takiej sytuacji nie stanowi naruszenia zasad etyki 

– dodaje mec. Nowosielski.