Monitoring w szpitalach – personel też będzie nagrywany

6 września 2023 r. weszły w życie zmiany w przepisach, które dotyczą możliwości stosowania monitoringu wizyjnego w podmiotach leczniczych. Zgodnie z intencją ustawodawcy mają one na celu poprawę bezpieczeństwa pacjentów. Nowe przepisy nie obejmują monitoringu w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej. 

Przypomnijmy, że przed 6 września monitoring wizyjny mógł być stosowany. Kierownik placówki medycznej miał prawo obserwacji pomieszczeń ogólnodostępnych, a także pomieszczeń, w których pacjenci przebywali albo w których były udzielanie im świadczenia zdrowotne, jeśli wynikało to z odrębnych przepisów. Monitoring wizyjny mógł być instalowany w szczególności w pomieszczeniach: zespołu porodowego, oddziału dziecięcego, oddziału psychiatrycznego, oddziału anestezjologii i intensywnej terapii. Ponadto, można było montować urządzenia nagrywające w pokojach, w których są łóżka, jeżeli było to konieczne w procesie leczenia pacjentów i miało na celu zapewnienie im bezpieczeństwa.

Jeśli przepisy prawa nie uwzględniały stosowania monitoringu w konkretnym pomieszczeniu, wówczas do jego zainstalowania konieczna była zgoda pacjenta. Zgoda musiała być świadoma i dobrowolna, a zatem pacjenta w żaden sposób nie można było zmuszać do jej udzielenia. Nie można było także od tej zgody uzależniać udzielenia pacjentowi pomocy medycznej. Pacjent powinien otrzymać pomoc medyczną niezależnie od decyzji w tej sprawie. Monitoring w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych nie jest zatem rozwiązaniem nowym, a od lat stosowanym w działalności podmiotów leczniczych 

– mówi Jakub Gołąb, rzecznik prasowy Rzecznika Praw Pacjenta. 

Zmiany obowiązujące od 6 września 2023 r. 

Rzecznik Praw Pacjenta ocenia, że właściwe stosowanie monitoringu wizyjnego może istotnie przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa pacjentów.

Jest to narzędzie do szybkiego reagowania w sytuacji nagłego pogorszenia stanu zdrowia pacjenta, a także materiał do analizy w przypadku zdarzeń niepożądanych lub do rozstrzygania sytuacji spornych. Jak pokazują doświadczenia - i to nie tylko z obszaru ochrony zdrowia - już sama obecność monitoringu, a więc wiedza o możliwości sprawdzenia przebiegu określonych zdarzeń, może zapobiegać występowaniu sytuacji niepożądanych, zarówno ze strony personelu jak i pacjentów (np. przypadki agresji na SOR, stosowanie nieuzasadnionych środków przymusu bezpośredniego w szpitalach psychiatrycznych)

 – mówi Jakub Gołąb.

Kluczową zmianą od 6 września 2023 r. jest to, że kierownik podmiotu leczniczego może – bez odrębnej podstawy prawnej – zdecydować o zastosowaniu monitoringu w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych. Należy jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii, w których łączy się aspekt poprawy bezpieczeństwa pacjentów, proporcjonalności zastosowanych rozwiązań, ochrona intymności i godności pacjenta oraz jego danych osobowych.

Nowe uprawnienia będzie mógł wprowadzić w życie wyłącznie kierownik szpitala, zakładu opiekuńczo-leczniczego, zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego, zakładu rehabilitacji leczniczej czy hospicjum. Ustawodawca zastrzegł zatem to rozwiązanie dla podmiotów leczniczych, w których ryzyko wystąpienia zdarzenia niepożądanego, pociągającego za sobą dużą szkodę, jest wyższe. Nowe regulacje nie obejmą zatem przychodni. 

Po drugie, zastosowanie monitoringu, mimo że możliwe tylko w części podmiotów leczniczych, będzie wymagało określenia rzeczywistej potrzeby jego zastosowania w danym miejscu. Nie będzie mogło być zatem uznaniowe, bo przepis wprowadza konkretne przesłanki w tym zakresie (konieczność w procesie leczenia pacjentów lub zapewnienia im bezpieczeństwa). Z tego względu decyzja o instalacji monitoringu powinna być poprzedzona skrupulatną analizą, co do konieczności wykorzystania tego rozwiązania. Nowe zasady wprowadzają też obowiązek po stronie kierownika podmiotu leczniczego, czego do tej pory nie było, uwzględnienia w przypadku stosowania monitoringu konieczności poszanowania intymności i godności pacjenta, w tym przekazywania obrazu z monitoringu w sposób uniemożliwiający ukazywanie intymnych czynności fizjologicznych, potrzeby zastosowania monitoringu w danym pomieszczeniu, konieczności ochrony danych osobowych

 – mówi.

Zgodnie z prawem, za wykorzystanie monitoringu odpowiada kierownik danego podmiotu, który powinien wdrożyć odpowiednie rozwiązania organizacyjne, w tym odpowiednio zabezpieczyć dane z monitoringu.

Warto podkreślić, że nowe przepisy prawa nie obejmują monitoringu w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej. Natomiast w szpitalach, zgoda pacjenta na nagrywanie nie jest wymagana. Nagrywanie nie będzie więc bezprawne, a tym samym nie będzie naruszać praw pacjenta

 – dodaje rzecznik. 

Zgodnie z przepisami personel medyczny również będzie nagrywany. Wgląd do nagrań z monitoringu będą miały wyłącznie osoby uprawnione przez administratora danych.