Koniec bezkarności medycznych szarlatanów? Rząd szykuje zmiany w prawie

Rząd rusza do walki z pseudomedycyną. Do konsultacji publicznych trafił projekt ustawy, która ma wzmocnić kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta, umożliwić karanie medycznych szarlatanów i wyeliminować niebezpieczne praktyki zdrowotne prowadzone bez kwalifikacji lub wbrew wiedzy medycznej.

Ministerstwo Zdrowia przedstawiło projekt nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego. Zmiany mają na celu wzmocnienie ochrony praw pacjentów przed szkodliwymi praktykami pseudomedycznymi oraz zwiększenie skuteczności działań Rzecznika Praw Pacjenta (RPP). Ustawa określana mianem „lex szarlatan”, odpowiada na rosnące zagrożenie związane z działalnością osób i podmiotów oferujących niesprawdzone lub szkodliwe metody leczenia. Resort zdrowia szacuje się, że w Polsce od kilku do kilkunastu tysięcy osób/podmiotów może prowadzić pseudomedyczną działalność.

W ramach działalności leczniczej, która jest działalnością regulowaną, powinny być udzielane wyłącznie świadczenia odpowiadające wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. Skuteczność danej terapii oraz jej bezpieczeństwo powinny być potwierdzone w przeprowadzonych badaniach klinicznych lub na podstawie innych, wiarygodnych i rzetelnych, dowodów naukowych, które mogę mieć swoje odzwierciedlenie w stanowiskach gremiów eksperckich, towarzystw naukowych w formie wytycznych, zaleceń lub rekomendacji

– zaznacza resort zdrowia.

Jako przykład takiego postępowania można podać stosowanie u pacjentów metody ILADS w związku z boreliozą. Metoda ta zakłada długotrwałe (przez wiele miesięcy) stosowanie antybiotyków (w tym 2 lub nawet 3 jednocześnie), kiedy zgodnie z rekomendacjami leczenie boreliozy powinno się odbywać jednym antybiotykiem i trwać do 30 dni.

W ramach działań niepożądanych, które przy intensywnej, długotrwałej antybiotykoterapii mogą mieć miejsce, eksperci wymieniają między innymi: trwałe uszkodzenie wątroby, trzustki, jelit, nerek, ośrodkowego układu nerwowego, zapalenia ścięgien, predyspozycje do zakażeń Clostridium difficile 

 – podaje resort.  

Rzecznik Praw Pacjenta będzie miał szersze uprawnienia 

RPP otrzyma nowe narzędzia prawne, które pozwolą mu skutecznie reagować w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia. Będzie mógł wydawać publiczne ostrzeżenia w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia oraz decyzje tymczasowe nakazujące natychmiastowe wstrzymanie określonych działań do czasu zakończenia postępowania. Nawet jeśli naruszenie ustało, RPP będzie mógł zobowiązać dany podmiot do usunięcia jego skutków. Publikacja decyzji stanie się standardem, co ma zwiększyć przejrzystość orzecznictwa. Istotnym elementem projektu jest rozszerzenie zakresu kompetencji RPP o prowadzenie postępowań wobec działań zdrowotnych prowadzonych przez osoby bez odpowiednich kwalifikacji. Ustawa obejmie również przypadki stosowania metod niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną, udzielania świadczeń bez rejestracji działalności leczniczej oraz rozpowszechniania dezinformacji zdrowotnej w celach zarobkowych. Wszystkie te działania będą traktowane analogicznie do naruszeń zbiorowych praw pacjentów i objęte tymi samymi mechanizmami prawnymi.

Będą wyższe kary pieniężne 

Nowelizacja przewiduje również istotne zmiany w systemie nakładania kar pieniężnych. Rzecznik Praw Pacjenta będzie mógł wymierzyć karę już w decyzji potwierdzającej naruszenie, bez konieczności wykazywania, że zakazana praktyka była kontynuowana po rozstrzygnięciu. Dodatkowo możliwe będzie karanie podmiotów, które powtórnie dopuściły się tego samego naruszenia, a także osób zarządzających – do 20-krotności przeciętnego wynagrodzenia za dopuszczenie do naruszenia zbiorowych praw pacjenta. Projekt zakłada podniesienie progów kar finansowych: z 500 tys. zł do 1 mln zł oraz z 50 tys. zł do 100 tys. zł, co ma odzwierciedlać zmiany inflacyjne.

Przepisy dotyczące kar pieniężnych w zakresie postępowań w sprawie naruszenia zbiorowych praw pacjentów będą miały zastosowanie także w przypadku praktyk pseudomedycznych. Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta ma zapewnić przede wszystkim, że świadczenia zdrowotne będą zgodne z aktualną wiedzą medyczną, zweryfikowaną naukowo i bezpieczną oraz dostarczyć realnych narzędzi prawnych do reagowania na zjawiska pseudomedyczne 

– podkreśla Ministerstwo Zdrowia.  

W Hiszpanii wyeliminowano alternatywną medycynę z ośrodków zdrowia, a w Wielkiej Brytanii oraz Francji wprowadzono zakaz reklamy homeopatii jako skutecznej metody leczenia.