To nie mój obowiązek - o wyborach do okręgowych izb lekarskich

Nie ulega wątpliwości, że podstawowym oddolnym narzędziem do zmian systemu ochrony zdrowia są samorządy zawodowe. Choć głos lekarzy i lekarek w przestrzeni publicznej słychać raz gorzej raz lepiej, to właśnie okręgowe izby lekarskie (OIL) i stojąca na ich czele Naczelna Izba Lekarska mają możliwość wyrazić opinie środowiska na forum publicznym tak, by głos ten miał znaczenie. Zbyt często słyszy się niestety, że w wyborach do OIL nie ma na kogo głosować, więc po co głosować? Prawda jest jednak taka, że samorząd lekarski jest taki, jaki zostanie wybrany. Nie każdy musi być delegatem, ale to od środowiska lekarzy i lekarek zależy, kto będzie ich reprezentował. 

Struktury OIL - podstawa prawna 

Struktury izb lekarskich określone są na podstawie Ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich [1]. Dokument określa zadania, zasady działania i organizację izb lekarskich oraz prawa i obowiązki ich członków. Zadaniem samorządu lekarskiego jest m.in. opiniowanie warunków pracy i płac lekarzy, zajmowanie stanowiska w sprawach stanu zdrowotności społeczeństwa, polityki zdrowotnej państwa oraz organizacji ochrony zdrowia. Choć wydawać by się mogło, że wymienione funkcje to pusty frazes, teraz, jak nigdy dotąd, ochrona zdrowia potrzebuje prężnie działających izb, które otwarcie i merytorycznie reprezentują opinię środowiska na temat wprowadzanych zmian, Polskiego Ładu czy obecnej polityki zdrowotnej rządu. 

Członkostwo w OIL

Według ustawy, każdy lekarz zamierzający wykonywać zawód, z przyznanym prawem wykonywania zawodu, zostaje równocześnie wpisany/a na listę członków tej izby lekarskiej [1]. W przypadku, gdy pracuje na terenie kilku okręgowych izb, uzyskuje wpis na listę członków w wybranej przez siebie okręgowej izbie lekarskiej według własnych preferencji. Jest to o tyle ważne, że to na terenie tej izby lekarskiej będzie w przyszłości głosować i spośród jej przedstawicieli wybierać delegatów. 

Struktura izb lekarskich również określona jest przez wyżej wymienioną ustawę. Okręgową izbę lekarską stanowią wszyscy lekarze wpisani na listę jej członków, a jej organami są:

1. Okręgowy Zjazd Lekarzy - organ o najwyższej władzy okręgowej, 
2. Okręgowa Rada Lekarzy, 
3. Okręgowa Komisja Rewizyjna, 
4. Okręgowy Sąd Lekarski,
5. Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.

Struktury Naczelnej Izby Lekarskiej prezentują się natomiast następująco:

• Naczelna Rada Lekarska, 
• Naczelna Komisja Rewizyjna, 
• Naczelny Sąd Lekarski, 
• Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej. 

Struktury to jednak nie wszystko. Organy tworzą żywi ludzie - lekarze i lekarki. To od nich zależy, kto i z jakim zamiarem będzie w przyszłości reprezentował ich głos w sprawach związanych z zawodem, ochroną zdrowia, itp. 

Delegaci - kim są? 

Kadencja organów izb lekarskich trwa 4 lata. Ponadto, tę samą funkcję w organach OIL można pełnić nie dłużej niż dwie następujące po sobie kadencje. Wybory odbywają się w głosowaniu tajnym, a liczba kandydatów w stosunku do mandatów pozostaje nieograniczona. Często zauważa się jednak, że kandydatów jest mniej niż miejsc. Głosować w wyborach na delegatów może każdy członek izby lekarskiej, poza lekarzami z zawieszonym PWZ. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim członkom izb lekarskich, poza ukaranymi karą wymienioną w art. 42 ust. 1 pkt 2. i 3 [1]. 

Delegaci są niejako łącznikiem między środowiskiem lekarskim a organami państwowymi. Jak już wspominaliśmy, najwyższym organem OIL jest Okręgowy Zjazd Lekarzy. To właśnie delegaci są członkami rzeczonego zjazdu. Co za tym idzie, to oni tworzą najistotniejszy organ w strukturze OIL oraz pełnią funkcje samorządowe. Pewne stanowiska są zarezerwowane tylko dla delegatów, np. stanowisko prezesa i członków okręgowej rady lekarskiej, okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej, członków okręgowej komisji rewizyjnej, członków okręgowej komisji wyborczej oraz delegatów na Krajowy Zjazd Lekarzy. Okręgowe zjazdy lekarzy odbywają się co najmniej raz do roku, natomiast istnieje możliwość ich częstszego organizowania, w zależności od potrzeb środowiska. Dyskutuje się na nich o konkretnych problemach środowiska, a delegaci mają czynną możliwość wpływu na planowane zmiany głosy poprzez głosowanie. 

Jak czytamy na stronie Warszawskiego OIL:

“Duża część środowiska nie angażuje się w proces wyboru delegatów, przez co w znacznej części te wybory pozostają nierozstrzygnięte. Dla ważności wyboru delegata w danym rejonie wyborczym konieczne jest bowiem kworum wynoszące 20 proc. ogólnej liczby jego członków. W wyborach na zjazd sprawozdawczo-wyborczy w 2018 r. wyłoniono zaś 207 delegatów na 400 istniejących mandatów. Oznacza to, że w niemal połowie rejonów nie udało się nikogo wybrać, mimo że uczestnictwo w procesie wyborczym to względnie mało angażujący proces.” [2]. 

O zbliżających się wyborach do OIL rozmawialiśmy w czerwcu również z Mariuszem Jankowskim, sekretarzem ORL w Krakowie. On również wyraził niepokój związany z małym zainteresowaniem wyborami: 

“Euforii wyborczej nie ma. Od kilku lat widać wyraźnie, że maleje liczba chętnych społeczników. Dawniej całe grupy deklarowały chęć przystąpienia do samorządów, teraz grup już nie ma, są raczej pojedyncze kandydatury. [...] Potrzeba nam młodych lekarzy, którzy mają pomysły, chcą zmian. W samorządzie na ogół zasiadają starsi lekarze lub osoby, które z pracą społeczną miały wcześniej do czynienia i są przyzwyczajone do pracy pozazawodowej, np. na studiach działały w kołach naukowych, udzielały się społecznie.“

Terminarz wyborów do OIL 

Samorząd może być motorem zmian w środowisku. By zmiany miały jednak miejsce, izby lekarskie potrzebują paliwa - a są nim lekarze i lekarki, którzy staną się częścią struktur OIL. Miejscem zmian w systemach demokratycznych zawsze są wybory i kandydaci. To od tegorocznych wyborów zależy, kto i w jaki sposób będzie przez kolejne 4 lata kierował izbami lekarskimi w Polsce. Jeśli nie wiecie, kiedy na terenie Waszego OIL organizowane są wybory, warto śledzić uważnie strony internetowe. Mamy też dla Was podsumowanie informacji dostępnych na stronach na dzień 7.08.2021 r. Jeśli natomiast wiecie, że w Waszym OIL zmienił się termin lub właśnie się pojawił - napiszcie do nas na FB lub poprzez kontakt@remedium.md. Będziemy na bieżąco uaktualniać tabelę.

*Brak = W oczekiwaniu na terminOpracował: Krzysztof Stós 

Każdy głos ma znaczenie 

Jeśli chcemy widzieć zmiany w środowisku, musimy być ich częścią. Przypomnijmy, że dla ważności wyboru delegata w danym rejonie wyborczym konieczne jest kworum wynoszące 20 proc. ogólnej liczby jego członków. Sprawmy, że w tym roku zostanie osiągnięte na terenie wszystkich izb. Niech wyzwaniem, które stoi przed lekarzami i lekarkami w Polsce nie będzie osiągnięcie niezbędnego minimum do ważności głosowania, a walka o realne zmiany w systemie ochrony zdrowia w tym kraju.