Inicjatywa "Lekarze dla klimatu"

„Lekarze dla klimatu” to nowa inicjatywa, w ramach której środowisko medyczne łączy się, by walczyć ze zmianą klimatu. Medycy apelują do rządzących o podjęcie skutecznych działań, które poprawią stan środowiska i zdrowie społeczeństwa. 

Pomysłodawcy inicjatywy podkreślają, że zmieniający się klimat zagraża przede wszystkim zdrowiu. Poważnym problemem, związanym ze spalaniem paliw kopalnych, jest zanieczyszczenie powietrza, które co roku przyczynia się do przedwczesnych zgonów prawie 50 tys. Polaków. Światowa Organizacja Zdrowia konsekwencje zmiany klimatu traktuje jako jedno z głównych zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi na całym świecie i wpisała je jako jeden z najważniejszych obszarów działań na 2021 rok.

Globalne ocieplenie nie powinno się nam dłużej kojarzyć ze zbyt odległym i abstrakcyjnym zagrożeniem, ale z przepełnionymi szpitalami i niestabilną przyszłością. Proces ten zaszedł tak daleko, że każdego dnia powoduje pogorszenie stanu zdrowia społeczeństwa, prowadząc do licznych chorób i przedwczesnych zgonów – podkreślają pomysłodawcy inicjatywy „Lekarze dla klimatu”.

Zmiana klimatu to także ogromne koszty, w samej Polsce szacowane na 119 mld złotych w latach 2021-2030. W ich skład wchodzą m.in. koszty hospitalizacji, utraconych dni pracy, rent czy zasiłków w wyniku niezdolności do pracy. 

Wirusy uwięzione w lodowcach zagrożeniem dla zdrowia 

Fale upałów, ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak ulewne deszcze, trąby powietrzne czy potężne gradobicia w okresach letnich, rozprzestrzenianie się chorób tropikalnych czy problemy ze zdrowiem psychicznym, wynikające z poczucia nadchodzącej katastrofy klimatycznej i masowych przesiedleń ludności – to tylko niektóre ze skutków zmian klimatycznych, które zachodzą już dziś. Eksperci wyliczyli, że fale upałów zabijają w Europie co najmniej kilkadziesiąt tysięcy osób rocznie, a wektorowe choroby zakaźne, np. borelioza zbierają spore żniwo. Z danych wynika, że w Polsce diagnozuje się ponad 6 razy więcej chorych niż kilkanaście lat temu. Ponadto, naukowcy przewidują, że w topniejących lodowcach uwięzione mogą być nawet 33 nowe wirusy, które po uwolnieniu mogą zagrażać zdrowiu publicznemu. 

Wśród głównych działań na rzecz poprawy środowiska wymienia się m.in. odejście od spalania węgla, redukcja zanieczyszczeń powietrza, rozwój odnawialnych źródeł energii, ochrona terenów zielonych, edukacja zdrowotna i klimatyczna. 

Proklimatyczne działania powinny być priorytetem 

By przeciwdziałać poważnym skutkom zmian klimatycznych, grupa ekspertów medycznych z całego kraju wystosowała apel przedstawicieli sektora zdrowia dotyczący działań na rzecz zdrowia w obliczu zmiany klimatu, inicjując kampanię „Lekarze dla klimatu”.

Medycy i wszyscy eksperci ochrony zdrowia czują się odpowiedzialni za zdrowie polskiego społeczeństwa. Apelujemy do decydentów różnych szczebli oraz do całego społeczeństwa: potrzebujemy działań w celu ochrony zdrowia i życia przed konsekwencjami kryzysu klimatycznego. Proklimatyczne działania powinny stać się dla nas wszystkich priorytetem – mówi prof. dr hab. Tadeusz Zielonka, pulmonolog oraz przewodniczący i inicjator Koalicji Lekarzy i Naukowców na Rzecz Czystego Powietrza. 

Pod apelem podpisali się m.in. Naczelna Rada Lekarska, przedstawiciele Światowej Organizacji Zdrowia, ośrodków badawczych, instytutów naukowych, uniwersytetów medycznych, a także eksperci indywidualni. Apel przekazano przedstawicielom polskiego rządu. Nadal można się pod nim podpisywać na stronie www.lekarzedlaklimatu.pl.

Ochrona klimatu wymaga pilnych i zdecydowanych działań

Rozmowa z Weroniką Michalak z organizacji HEAL Polska, koordynatorka akcji „Lekarze dla klimatu”

-  Nie od dziś wiadomo, że klimat się zmienia. Już odczuwamy pierwsze skutki tych zmian, a będzie jeszcze gorzej. Tylko czy uda się przeciwstawić kryzysowi klimatycznemu? Jakie działania w ramach akcji „Lekarze dla klimatu” chcecie podjąć?   

Świadomość zmiany klimatu w społeczeństwie i wśród decydentów rośnie, ale dzieje się to zbyt wolno i nie towarzyszą temu odpowiednie zmiany. Inicjatywa to wspólne działania środowiska lekarskiego - lekarzy, pracowników ochrony zdrowia i naukowców, którzy na co dzień starają się walczyć ze skutkami zmiany klimatu u pacjentów, a także myślą o działaniach profilaktycznych. Jesteśmy w tej kwestii zgodni i przekonani, że ochrona klimatu wymaga pilnych i zdecydowanych działań. Są wśród nas lekarze, profesorowie wielu specjalności, w tym pulmunolodzy i epidemiolodzy, a także środowiska akademickie. Wspólnie przygotowaliśmy apel dotyczący działań na rzecz zdrowia w obliczu zmian klimatu, który wystosowaliśmy do Prezydenta, Premiera RP, Sejmu, Senatu, samorządów i poszczególnych ministrów, wzywając ich, by w ramach swoich zakresów obowiązków i możliwości, dążyli do ochrony zdrowia i życia mieszkańców poprzez walkę z przyczynami zmiany klimatu. Nadal zbieramy pod nim podpisy osób i instytucji ze środowiska związanego z ochroną zdrowia.

- Sam apel do rządu to chyba za mało, żeby coś zmienić. Czy wydaje się pani, że zachęcenie lekarzy do współpracy wpłynie na rządzących? 

W dobie rozprzestrzeniania się “fake newsów” i popularyzacji pseudonauki cieszy nas zaangażowanie wybitnych ekspertów w dyskusję o tak kluczowych dla nas wszystkich kwestiach. Lekarze, w swoich gabinetach, czy na salach operacyjnych obserwują skutki zmiany klimatu i jej wpływ na życie i zdrowie pacjentów. To na nich spoczywa obowiązek radzenia sobie z nimi i ratowania coraz większej liczby osób dotkniętych konsekwencjami czynników środowiskowych, jak zanieczyszczenie powietrza czy globalne ocieplenie. Mówimy tu nie tylko o chorobach związanych z drogami oddechowymi, ale też zagrożeniu dla serca, wszystkich układów i narządów ciała. Mówimy o obrażeniach wynikających z kataklizmów, ale też o drastycznym wzroście chorób wektorowych, które związane są ze zmianą klimatu, przykładowo o boreliozie. W końcu, mówimy też o konsekwencjach psychicznych obawy przed narastającym kryzysem, z którymi boryka się coraz więcej osób. Właśnie dlatego jesteśmy przekonani, że środowisko lekarskie, złożone z ekspertów, praktyków i edukatorów powinno głośno mówić, uwrażliwiać i uświadamiać społeczeństwo i decydentów o skutkach zdrowotnych zarówno zmian klimatycznych, jak i zanieczyszczenia powietrza. W kolejnych miesiącach planujemy także cykl spotkań dla lekarzy na temat zmiany klimatu i chorób będących jej skutkiem.

- Jakich działań oczekujecie Państwo od rządzących?

Wprowadzenia obowiązku przeprowadzania rzetelnej oceny oddziaływania na zdrowie, środowisko i klimat wszelkich planów inwestycyjnych, strategii i programów finansowanych ze środków publicznych lub prywatnych z uwzględnieniem scenariuszy zapobiegania ich ewentualnym negatywnym skutkom zdrowotnym i środowiskowym.

Lekarze domagają się sprawiedliwej transformacji, rozwoju OZE, energetyki prosumenckiej i efektywności energetycznej, przestrzeni zielonych, rozbudowy infrastruktury nisko-/zeroemisyjnego transportu publicznego, ścieżek dla pieszych i rowerów, edukacji klimatycznej (zarówno dzieci, młodzieży jak i lekarzy), efektywnych uchwał antysmogowych (wzorem Krakowa).

- W jaki sposób zainteresowani lekarze mogą dołączyć do akcji i na czym będzie polegać ich zadanie?

Gorąco zachęcamy wszystkie osoby związane z ochroną zdrowia do podpisania się pod apelem, a także włączania się w nasze aktywności na rzecz podnoszenia świadomości na temat zdrowotnych skutków zmiany klimatu. Bez takich działań zdrowie publiczne wciąż będzie zagrożone, ponieważ konsekwencje zdrowotne zmiany klimatu się nasilają. Powinniśmy zarówno wzmacniać odporność na skutki zmiany klimatu, jak i aktywnie dążyć do wyhamowania tego procesu.