Postępowanie z pacjentem z nadciśnieniem tętniczym i stanem przedcukrzycowym lub cukrzycą

Jak wskazują badania, optymalna kontrola ciśnienia tętniczego u pacjentów ze stanem przedcukrzycowym lub cukrzycą zmniejsza ryzyko powikłań mikro- i makronaczyniowych (m.in. zawału serca, udaru czy przewlekłej choroby nerek; więcej informacji znajdziesz w poradniku Nadciśnienie tętnicze). Aby ułatwić diagnostykę i postępowanie z pacjentem chorującym na nadciśnienie oraz zaburzenia gospodarki węglowodanowej, przygotowaliśmy algorytm postępowania, który pomoże podjąć prawidłowe decyzje terapeutyczne w tej grupie pacjentów.

Monitorowanie choroby

U każdego pacjenta ze stanem przedcukrzycowym lub cukrzycą zaleć kontrolę ciśnienia tętniczego w domu oraz dokonuj pomiarów podczas każdej wizyty. Dodatkowo, co 6-12 miesięcy dokonaj oceny czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, do których zalicza się między innymi otyłość, zaburzenia gospodarki lipidowej, występowanie nałogów czy albuminurię.

Zaleca się rozpoczynanie terapii hipotensyjnej od leczenia skojarzonego dwoma lekami, najlepiej w jednej tabletce (SPC, single pill combination). Stosowanie preparatów złożonych przekłada się na lepszy compliance.

Cele terapeutyczne

U chorych ze stanem przedcukrzycowym lub cukrzycą docelowe wartości ciśnienia tętniczego wynoszą odpowiednio:

• skurczowe ciśnienie tętnicze (SBP): ≤130 mmHg pod warunkiem dobrej tolerancji, a dla osób ≥70. roku życia 130-140 mmHg; 
• rozkurczowe ciśnienie tętnicze (DBP): 70-79 mmHg niezależnie od wieku.

Redukcja ciśnienia tętniczego

Metody niefarmakologiczne polegają na modyfikacji stylu życia poprzez: 

• zmniejszenie spożycia soli (< 5 g/d), 
• zaprzestanie spożycia alkoholu, 
• podejmowanie aktywności fizycznej 
• oraz redukcję masy ciała w przypadku nadwagi [1]. 

Na stronie Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) dostępne są zalecenia dietetyczne dla pacjentów z cukrzycą czy nadciśnieniem tętniczym uwzględniające spis zalecanych i niezalecanych produktów oraz przykładowy jadłospis.

Metody farmakologiczne leczenia nadciśnienia tętniczego u chorych z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej powinno się wprowadzać od razu po jego rozpoznaniu. Leczenie rozpoczyna się od połączenia blokera układu renina-angiotensyna-aldosteron (RAAS - ACE-I, ARB) z blokerem kanału wapniowego (np. amlodypina) lub diuretykiem tiazydowym/tiazydopodobnym (preferowany indapamid) [2,3]. 

ACE-I i ARB zalecane są w szczególności u pacjentów z uszkodzeniami narządowymi pod postacią przewlekłej choroby nerek, albuminurii/białkomoczu, przerostu lewej komory, niewydolności serca oraz w zespole metabolicznym. 

β-blokery nie są lekami hipotensyjnymi pierwszego wyboru u pacjentów ze stanem przedcukrzycowym/cukrzycą, co nie wyklucza ich stosowania. Przy planowaniu terapii należy każdorazowo wziąć pod uwagę stan kliniczny pacjenta i choroby towarzyszące, m.in. chorobę niedokrwienną serca, niewydolność serca, migotanie przedsionków [2], których obecność jest wskazaniam do stosowanie leków z tej grupy (np. bisoprololu). Warto dodać, że u osób będących w stanie przedcukrzycowym nie zaleca się połączenia β-blokera z diuretykiem ze względu na ryzyko rozwinięcia się cukrzycy.