Które rośliny pylą latem?

Alergie, szczególnie wziewne, to powszechny problem, który ze względu na warunki atmosferyczne i kalendarz pylenia najczęściej nasila się w miesiącach letnich. W efekcie osoby predysponowane doświadczają alergicznego zapalenia spojówek, alergicznego nieżytu nosa czy też astmy o charakterze sezonowym [1]. Które pyłki mogą wywoływać takie objawy między czerwcem a wrześniem?

Kalendarz pylenia roślin w Polsce – lato

Biorąc pod uwagę czas, w którym alergeny wziewne oddziałują na organizm pacjenta, można podzielić je na całoroczne, które są stale obecne w środowisku (np. roztocza kurzu domowego, zarodniki pleśni Cladosporium) oraz na sezonowe. Druga z wymienionych grup obejmuje pyłki drzew, traw i chwastów, których stężenie fluktuuje w kolejnych miesiącach [2].

Powyższy kalendarz stanowi pewne uogólnienie – ze względu na zróżnicowanie klimatyczne i przyrodnicze poszczególnych regionów Polski, okresy pylenia mogą być przesunięte względem siebie. Przykładowo, w południowo-zachodniej części kraju alergicy zaczynają skarżyć się na objawy najwcześniej, ci mieszkający na obszarach przybrzeżnych i w województwach wschodnich – około 10 dni później, zaś suwalszczanie i górale – nawet 2 tygodnie później [3].

Można jednak przyjąć, że na początku lata pyłki brzozy, dębu i innych drzew są już praktycznie nieobecne w powietrzu. Dalej pylą natomiast trawy, do których stopniowo dołączają chwasty:

• babka (Plantago L.) – od początku maja do końca września, głównie w pobliżu traw lub nieużytków;
• szczaw (Rumex) – od początku maja do połowy września, przede wszystkim na terenach podmiejskich;
• pokrzywa (Urtica) – od połowy maja do połowy października, w miejscach zacienionych;
• komosa (Chenopodium), w tym lebioda – od połowy czerwca do końca września;
• bylica (Artemisia) – od początku lipca do połowy października; najwyższe stężenia na terenach podmiejskich przypadają na godz. 10-15, zaś w centrach miast na 14-19;
• ambrozja (Ambrosia L.) – od połowy sierpnia do połowy października, głównie na obszarach, gdzie przeładowuje, wysiewa lub przechowuje się zanieczyszczone nią zboże [2, 3].

Największe znaczenie kliniczne w kontekście potencjału wywoływania objawów alergii mają trawy, bylica i ambrozja. Pozostałe alergeny zazwyczaj nie osiągają wysokich stężeń w powietrzu lub są mniej immunogenne [2].

Inna powszechnie spotykana w środowisku grupa roślin – kwiaty ozdobne – rzadko powoduje alergie wziewne. Ich pyłek jest zazwyczaj ciężki i lepki, co sprawia, że nie unosi się swobodnie w powietrzu. Zamiast tego musi być przenoszony przez owady [2].

Zalecenia dla pacjentów [1, 3]

Objawy alergii – chociaż zazwyczaj nie stanowią stanu zagrożenia życia – mogą być dla pacjentów bardzo uciążliwe. W łagodzeniu objawów pomocne są przede wszystkim leki przeciwhistaminowe II generacji, jednak równie ważne jest minimalizowanie ekspozycji na alergeny.

1. Unikanie otwierania okien w ciągu dnia – pozwala to ograniczyć przedostawanie się pyłków do wnętrza domu w godzinach, w których ich stężenie jest najwyższe. Sypialnię i inne pomieszczenia lepiej wietrzyć późnym wieczorem i w nocy.
2. Rezygnacja z noszenia soczewek i zakładanie na dworze okularów przeciwsłonecznych – w celu zmniejszenia ryzyka podrażnienia spojówek przez alergeny.
3. Przebieranie się po powrocie do domu i częste pranie odzieży.
4. Mycie włosów przed snem.
5. Unikanie kontaktu ze zwierzętami, które przebywały na dworze i mają w futrze pyłek.
6. Wybieranie wypoczynku nad zbiornikami wodnymi – wilgotne powietrze sprawia, że stężenie pyłków jest niższe.
7. Unikanie spożywania pokarmów wywołujących alergię krzyżową – głównie surowych warzyw i owoców ze skórką. 

W przypadku nasilenia objawów utrudniających funkcjonowanie, kontakt z farmaceutą lub lekarzem celem omówienia możliwości leczenia farmakologicznego.