Spis treści
05.12.2023
Staż podyplomowy

Ciąża na stażu podyplomowym – co warto wiedzieć?

Mateusz Lewandowski
100%

Staż podyplomowy jest okresem, w którym dość często młodzi lekarze i lekarki decydują się na posiadanie potomstwa. Studia to już zamknięty okres życia a intensywny czas szkolenia specjalizacyjnego dopiero przed nimi. Dla wielu osób staż podyplomowy to moment podpisania pierwszej umowy o pracę, która gwarantuje stałość zatrudnienia i wynikające z Kodeksu pracy przywileje. Zgodnie z Ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, kobietom z tytułu urodzenia dziecka przysługuje urlop i zasiłek macierzyński. W jaki sposób się o niego ubiegać i jak to zorganizować w miejscu, w którym pracujemy jedynie przez 13 miesięcy?

Jaki jest status prawny lekarek w ciąży?

Zgodnie z Kodeksem pracy:

art. 176. §1. Kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. Pracodawca ma również obowiązek dostosować stanowisko pracy ciężarnej w taki sposób, aby było dla niej bezpieczne. 

Ponadto:

§ 1 Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pracownicy w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139.

Takie same zasady, według Kodeksu Pracy, dotyczą rodziców dzieci do lat 4. Co to oznacza w praktyce? Ciężarne lekarki mają prawo do dyżurowania w trakcie stażu podyplomowego, jednak nie mogą odbywać dyżurów w godzinach nocnych. Ponadto, nie powinny narażać się na bezpośrednie działanie substancji toksycznych, takich jak gazy anestetyczne, a także mieć kontaktu z pacjentami, którzy narażają je na nabycie infekcji. Sprawia to, że część staży cząstkowych, takich jak anestezjologia, należy dla bezpieczeństwa swojego i dziecka, odbyć poza czasem trwania ciąży. Warto to przemyśleć i przedyskutować również z Koordynatorem, żeby optymalnie ułożyć plan stażu podyplomowego. 

Lekarka w ciąży, która nie zrealizuje części dyżurów wymaganych w programie stażu podyplomowego, musi je “odrobić” po zakończeniu urlopu macierzyńskiego i po powrocie do pracy. O możliwości odpracowania dyżurów warto dopytać w kadrach szpitala.

Ciąża a umowa o pracę

Rozpoczynając staż podyplomowy, należy podpisać ze szpitalem umowę o pracę na czas określony. Zgodnie z Kodeksem pracy:

art. 177. §1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy.

Oznacza to, że jeśli termin porodu wypada po zakończeniu umowy ze szpitalem, jest ona automatycznie przedłużana do dnia porodu, a następnie rozpoczyna się obowiązkowy okres urlopu macierzyńskiego. W tym czasie kobieta przez cały czas pozostaje pracownicą szpitala macierzystego. 

Jednocześnie w Ustawie o zawodzie lekarza i lekarza dentysty można przeczytać, że okres trwania stażu podyplomowego ulega przedłużeniu o czas nieobecności lekarza w pracy w związku z ciążą lub opieką nad dzieckiem do lat 4, a także w przypadku urlopu wychowawczego. 

Teoretycznie, według przepisów Kodeksu Pracy, w przypadku umowy o pracę zwolnienie lekarskie przysługuje po 30 przepracowanych dniach. Wyjątek stanowią absolwenci szkół i szkół wyższych, którzy objęci są ubezpieczeniem chorobowym od pierwszego dnia pracy, jeśli podejmą pracę w ciągu 90 dni od daty złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu. Należy na to zwrócić uwagę, gdyż część uczelni ostatni egzamin dla 6. roku planuje jeszcze w czerwcu. Wtedy wymagane 90 dni minie z końcem września.  

Pamiętaj, że kadry szpitala nie mają prawa pytać o aktualną ciążę lub przyszłe plany macierzyńskie! Po stronie kobiety w ciąży pozostaje zgłoszenie szpitalowi ciąży i rozpoczęcie korzystania z praw z tego wynikających. Podobnie, lekarz nie może bez Twojej wiedzy wystawić Ci zwolnienia z kodem B.

Jak wygląda urlop i zasiłek macierzyński?

Urlop macierzyński rozpoczyna się w dniu narodzin dziecka. Czas jego trwania w przypadku urodzenia jednego dziecka to 20 tygodni, z czego kobieta musi wykorzystać przynajmniej 14. Resztę urlopu matka może “oddać” ojcu dziecka. Możliwe jest również wykorzystanie części urlopu macierzyńskiego (maksymalnie 6 tygodni) przed urodzeniem dziecka. W czasie trwania urlopu macierzyńskiego kobiecie przysługuje, niezależnie od czasu trwania ubezpieczenia chorobowego, zasiłek macierzyński. Jego wysokość to 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Rodzicom dziecka przysługuje również urlop rodzicielski, udzielany jednorazowo lub w nie więcej niż 5 częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. Każdemu z rodziców przysługuje po 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie można przenieść na siebie nawzajem, jednak można z niego korzystać jednocześnie. Wysokość zasiłku w tym okresie wynosi 70% podstawy jego wymiaru. Zgodnie z Kodeksem Pracy:

Art. 36: Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.  Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Warto zauważyć, że w przypadku całkowitej rezygnacji z dyżurowania, a także korzystania z zasiłku na początku trwania stażu podyplomowego, podstawa jego wymiaru będzie niższa, niż w przypadku przepracowania kilku miesięcy zgodnie z programem stażu (wraz z dyżurami). 

Jak zorganizować przyznanie zasiłku macierzyńskiego?

Do wypłaty zasiłku macierzyńskiego wymagane są zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu (w przypadku, jeśli o zasiłek występuje się za okres przed porodem) lub odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo ZUS za zgodność z oryginałem. 

Jeśli zasiłek macierzyński wypłacany jest po zakończeniu zatrudnienia (jak to ma czasem miejsce w przypadku lekarek stażystek) potrzebne są również zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży w czasie trwania zatrudnienia oraz świadectwo pracy. W przypadku bardziej skomplikowanych sytuacji prawnych wymagane są dodatkowe dokumenty, jednak nie będziemy tutaj przytaczać postępowania w sytuacjach zupełnie wyjątkowych. W czasie urlopu macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia, zasiłek macierzyński wypłaca ZUS.

O regulacjach prawnych dotyczących kobiet w ciąży i rodziców dzieci do lat 4 odbywających szkolenie specjalizacyjne można przeczytać w zeszłorocznym artykule opublikowanym na Remedium.

Referencje:

staż podyplomowy

Zaloguj się

Zapomniałaś/eś hasła?

lub
Logujesz się na komputerze służbowym?
Nie masz konta? Zarejestruj się
Ten serwis jest chroniony przez reCAPTCHA oraz Google (Polityka prywatności oraz Regulamin reCAPTCHA).
Najpopularniejsze z kategorii