Północ kontra południe - włoska ochrona zdrowia cz. 2

Nierówności w ochronie zdrowia 

W poprzednim artykule starałem się pokazać i nakreślić nierówności jeśli chodzi o system ochrony zdrowia pomiędzy tymi dwoma regionami. Oczywiście sytuacja w całych Włoszech nie jest idealna, nawet na północy. Annao assomed przewiduje, że w latach 2018-2025 ok. 50% aktualnej liczby lekarzy na półwyspie apenińskim przejdzie na emeryturę [1] Skoro już w 2019 pojawiały się ogłoszenia: “zatrudnię lekarza na emeryturze” [2] i to nawet w 5 regionach kraju, to jak sytuacja będzie wyglądać po pandemii, która mocno nadszarpnęła de facto każdy system ochrony zdrowia, nie tylko ten w Italii. W dalszej części tekstu chciałbym skupić się na przyczynach, które mogą stać za różnicami przybliżonymi w poprzednim artykule. 

Oczywiście, u podstaw dysproporcji leży sposób finansowania ochrony zdrowia w różnych rejonach: podział środków, rozwój sektora prywatnego i dehospitalizacja. Pojawiały się również fundusze, które miały wyrównać niedobory w mniej bogatych regionach. Rejony północne są zamożniejsze, ale chciałbym podkreślić, że nie jest to jedyna przyczyna takiego obrazu systemu zdrowotnego na półwyspie apenińskim. 

Edukacja

Oprócz różnicy w poglądach politycznych czy zamiłowaniu do tradycji, między północą a południem istnieje znaczna luka w szkolnictwie i edukacji. Dotyczy ona  zarówno kształcenia podstawowego, jak i akademickiego, dzieci w szkołach i młodzieży na uniwersytetach - a to może już mieć duże znaczenie w kontekście tego, jak jednostki podchodzą do dbania o swoje zdrowie. Włosi z północnych regionów o lepszym dostępie do edukacji/poziomie kształcenia, są bardziej skłonni do modyfikowania stylu życia, zmiany diety, redukcji spożycia alkoholu czy podejmowania wysiłku fizycznego. WIedzą również więcej o objawach i skutkach chorób przewlekłych, są także skłonni szybciej zgłaszać się na badania. Ankieta na łamach TheLocal.it pokazuje, że kobieta z wykształceniem wyższym może żyć trzy lata dłużej, a mężczyzna nawet pięć [3]. W kontekście edukacji, nie można zapominać również o innym  równie ważnym aspekcie – poziom badań naukowych przeprowadzanych na uniwersytetach oraz umiejętności nauczycieli akademickich/pracowników naukowych. Badanie Giovaniego Abramo potwierdza, że poziom badań jest gorszy na południowych uniwersytetach kraju, a różnica pomiędzy profesorami na południu i północy to wyraźna przewaga na korzyść dydaktyków z górnej części Italii [4]. Autorzy zauważają oczywiście wpływ mniejszych środków finansowych inwestowanych w uniwersytety na południu, ale podkreślają, że nie jest to wystarczające wytłumaczenie. Wyższy poziom naukowy akademickich placówek medycznych i znacznie większa liczba uznanych specjalistów przyciągają pacjentów z południa na północ.

Reforma 

Regionalizacja ochrony zdrowia we Włoszech zaczęła się w 1992. Zmiana ta pozwoliła władzom regionalnym na ustalanie samodzielnie niektórych kwestii organizacyjnych m.in.: określenie stopnia zależności placówek zdrowotnych od lokalnych władz, udziału placówek prywatnych czy też liczebności osób odpowiedzialnych za sektor opieki zdrowotnej. Decentralizacja kontroli nad ochroną zdrowia nie jest czymś nowym i nieznanym - jest postrzegana jako metoda, która ma zwiększyć efektywność i jakość, poprzez przeróżne mechanizmy np. konkurencję między regionami w celu zapewnienia jak najlepszej opieki [5]. W poprzedniej części tekstu przywołałem pracę autorstwa Federico Totha i trzy czynniki brane pod uwagę w kontekście różnicy między południową i północną opieką zdrowotną (satysfakcja pacjentów, mobilność pacjentów pomiędzy regionami oraz deficyt ochrony zdrowia) - ale z czego te różnicę tak naprawdę wynikają? Toth pokazuje, że to właśnie regionalizacja je pogłębia oraz że dysproporcje w kulturze, finansowaniu i polityce w zakresie ochrony zdrowia pomiędzy regionami są znaczne[6]. Zaznacza, że regiony północne świetnie poradziły sobie z redukcją liczby łóżek w szpitalach w wyniku przenoszenia się w obszar ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, a w południowych sytuacja tylko się pogorszyła. 

Podsumowanie

Czy dysproporcje pomiędzy ochroną zdrowia na południu i północy Włoch można porównywać do Polski? Nie do końca. W Polsce różnica pomiędzy poszczególnymi regionami nie jest aż tak widoczna i oczywista. U nas mówi się o rozwiązaniach hybrydowych - centralizacji szpitali, ale też np. wzmocnieniu roli powiatu w zapewnieniu podstawowej opieki zdrowotnej [7]. Model włoski pokazuje, że regionalizacja nie zawsze jest dobra i może pogorszyć sytuację pacjenta, zmuszając go do szukania lepszej jakości opieki zdrowotnej w innych regionach.