Dobór glukometru dla pacjenta z cukrzycą typu 2 – na co zwrócić uwagę?

Glukometr jest podstawowym narzędziem samokontroli glikemii dla każdego chorego na cukrzycę. Jak często, a może czy w ogóle zastanawiamy się, czy każdy glukometr jest tak samo dobry, mając chociażby na uwadze dokładność pomiaru.

1. DOKŁADNOŚĆ POMIARU A DECYZJE TERAPEUTYCZNE

W chwili rozpoznania cukrzycy każdy pacjent otrzymuje glukometr bezpłatnie w poradni lekarza rodzinnego lub w poradni diabetologicznej. Aktualnie w Polsce jest zarejestrowanych blisko 50 rodzajów glukometrów, które poza wyglądem zewnętrznym różnią się między sobą tzw. jakością pomiarową. Kryteria doboru glukometru dla poszczególnych pacjentów mogą być różne. Niezależnie od typu cukrzycy czy metody leczenia dokładność oznaczeń stężenia glukozy w osoczu krwi włośniczkowej za pomocą glukometru ze względu na bezpieczeństwo terapii jest priorytetem.

Glukometr nie jest urządzeniem diagnostycznym. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w oparciu o badanie krwi z jego użyciem nie można rozpoznać cukrzycy. Badanie w celu diagnostycznym musi być wykonane w laboratorium. Prawidłowe rozumienie tego stanowiska wiąże się z tym, że glukometry są obarczone większym błędem pomiaru niż urządzenia laboratoryjne.

W 2013 r. kryteria dokładności pomiaru z użyciem glukometru zostały zaostrzone. Obecnie każdy glukometr dopuszczony do stosowania przez pacjentów powinien w instrukcji obsługi zawierać informacje dotyczące dokładności pomiaru. Dane te powinny przedstawiać wyniki potwierdzające dokładność pomiaru określoną przez powszechnie stosowaną normę EN ISO 15:197:2013 (2015). Norma ta określa dopuszczalny błąd pomiaru przy użyciu glukometru w następujący sposób: dla 95% wyników pomiaru stężenia glukozy we krwi wykonanych przy użyciu glukometru powinien on zawierać się w przedziale nie większym niż ±15 mg/dl (0,83 mmol/l) przy stężeniu glukozy <100 mg/dl (<5,55 mmol/l) lub ±15% wartości referencyjnej przy stężeniu glukozy ≥100 mg/dl (≥5,55 mmol/l). 

Co to oznacza w praktyce? W sytuacji kiedy glikemia u pacjenta wynosi 80 mg/dl, zgodnie z dopuszczalnym przez normę błędem pomiaru glukometr może wskazać wartość w rozrzucie ±15 mg/dl, czyli zarówno wynik 65 mg/dl, jak i 95 mg/dl jest akceptowany przez kryteria normy. 

W przypadku glikemii ≥100 mg/dl (≥5,55 mmol/l) dopuszczalny błąd może wynosić ±15%. Oznacza to, że w sytuacji kiedy rzeczywista wartość glikemii u pacjenta wynosi np. 200 mg/dl, zgodnie z dopuszczalnym błędem glukometr może wskazać zarówno 170 mg/dl, jak i 230 mg/dl. 

Rozrzut pomiarowy dotyczący oznaczeń glikemii wykonanych za pomocą tego samego glukometru jest często przedmiotem dyskusji ze strony pacjentów, którzy nie rozumieją, dlaczego takie sytuacje mogą się zdarzać. Warto podkreślić, iż kryteria normy EN ISO 15:197:2013 (2015) określają, na ile glukometr może być niedokładny, aby nie był niebezpieczny. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w corocznie wydawanych zaleceniach klinicznych dotyczących postępowania u osób z cukrzycą podkreśla, że do samokontroli glikemii zaleca się używanie glukometrów przedstawiających jako wynik badania stężenie glukozy w osoczu krwi, których deklarowany, potwierdzony w publikacjach i materiałach producenta, błąd oznaczenia nie przekracza kryteriów definiowanych przez wyżej wymienioną normę. 

Na szczególną uwagę, ze względu na dokładność pomiaru, ale także praktyczne funkcjonalności, zasługuje glukometr CONTOUR®PLUS ELITE. Mając na uwadze minimalne kryteria dokładności zdefiniowane przez ww. normę ISO 15197, dokładność tego glukometru na tle tych kryteriów w oparciu o publikację Accuracy and User Performance of a New Blood Glucose Monitoring System wygląda następująco:

• 100% próbek krwi, a nie 95%, jak definiuje norma ISO, uzyskanych od pacjentów i skorelowanych z wynikiem wykonanym przy pomocy urządzenia referencyjnego YSI, spełniało kryteria ISO (±15 mg/dl przy BG < 100 mg/dl; ±15% przy BG ≥ 100 mg/dl).
• 99,8% oznaczeń wykonanych tą samą metodą spełniło bardziej rygorystyczne kryteria (±10 mg/dl przy BG < 100 mg/dl; ±10% przy BG ≥ 100 mg/dl).
• Analiza siatki błędów wykazała, że 100% wyników mieściło się w strefie A, czyli bez wpływu na efekt kliniczny. 

Dokładność pomiaru z użyciem glukometru przekłada się na efekt dawkowania insuliny. Podanie zbyt małej lub zbyt dużej jej dawki może narazić pacjenta na ryzyko hiperglikemii i hipoglikemii. W publikacji Impact of CONTOUR®PLUS ELITE blood glucose monitoring system on bolus insulin dosing and blood glucose results variance udowodniono, że zastosowanie glukometru CONTOUR®PLUS ELITE ma kluczowe znaczenie w bezpiecznym i skutecznym leczeniu cukrzycy, zwłaszcza u pacjentów leczonych insuliną podejmujących decyzje związane z modyfikacją dawki. 

Podsumowując, dokładny glukometr jest pierwszym krokiem do redukcji incydentów hipoglikemii i hiperglikemii.

2. ŁATWA INTERPRETACJA WYNIKÓW – FUNKCJA SMARTLIGHT® I APLIKACJA CONTOUR®DIABETES

Dokładność pomiarów to najważniejsza, choć niejedyna istotna cecha glukometru CONTOUR®PLUS ELITE. Kolejny krok w kierunku dobrego leczenia to interpretacja wyników. W oparciu o interpretację wyników pacjent może samodzielnie wpływać na efekty swojego leczenia poprzez zmianę nawyków żywieniowych czy wdrożenie aktywności fizycznej. Z kolei pacjenci leczeni insuliną w oparciu o samokontrolę glikemii mogą modyfikować jej dawki. Aby było to możliwe, pacjent musi umieć zinterpretować wynik otrzymany na glukometrze. 

Jak mówią liczne publikacje, chorzy, zwłaszcza na cukrzycę typu 2, często mają problem z interpretacją wyników. Potwierdzają to doświadczenia zawodowe wielu lekarzy i pielęgniarek. Bywa tak, że wykonywane skrupulatnie badania są zapisywane w dzienniczku samokontroli, ale nic z tego nie wynika w obszarze działań samego chorego. W glukometrze CONTOUR®PLUS ELITE została zastosowana funkcja SMARTLIGHT®, czyli automatyczne oznaczenie otrzymanego wyniku kolorem w chwili wykonania pomiaru. W sytuacji hiperglikemii port paska emituje światło żółte, przy hipoglikemii czerwone, a w przypadku optymalnej glikemii – zielone. 

Zakres glikemii optymalny dla każdego pacjenta może być ustawiony indywidualnie. Można to zrobić na poziomie glukometru, jak i za pomocą bezpłatnej aplikacji CONTOUR®DIABETES, która współpracuje z glukometrem CONTOUR®PLUS ELITE. Wyniki z glukometru trafiają do aplikacji automatycznie. Dodatkowo pacjent w aplikacji CONTOUR®DIABETES może oznaczyć, czy dany pomiar był wykonany przed posiłkiem czy po nim. Istnieje także możliwość dołączenia zdjęcia posiłku oraz notatki, która może być ważna dla lekarza w trakcie interpretacji efektów leczenia. Dla pacjentów mniej systematycznych w codziennej samokontroli glikemii przydatnym rozwiązaniem jest tzw. „Plan przypomnień o badaniu”. Rozwiązanie to umożliwia ustawienie w aplikacji dopasowanych do schematu leczenia i potrzeb pacjenta przypomnień o wykonaniu pomiaru glikemii. 

Innym, unikatowym rozwiązaniem w aplikacji jest wykorzystanie modelu behawioralnego o nazwie IMB (information – motivation– behavior), który zwiększa samodzielność pacjenta w samokontroli glikemii oraz motywuje go do zmiany nieprawidłowych zachowań. W oparciu o model IMB aplikacja wyposażona jest w funkcję „Moje schematy”. Pełni ona rolę „asystenta” pacjenta między wizytami lekarskimi: analizuje jego wyniki, wykrywa nieprawidłowe schematy glikemii i podpowiada, co mogło być ich powodem, a to z kolei sprzyja uzyskaniu lepszej glikemii w przyszłości. Korzyścią dla lekarza jest fakt, że między wizytami pacjent otrzymuje informacje od aplikacji, które będą sprzyjać uzyskaniu coraz to lepszych wartości glikemii.

3. REDUKCJA HIPOGLIKEMII I HIPERGLIKEMII – APLIKACJA CONTOUR®DIABETES

Bezpłatna aplikacja CONTOUR®DIABETES współpracująca z glukometrem CONTOUR®PLUS ELITE jest zarejestrowana jako produkt medyczny. Taka rejestracja musi pociągać za sobą efektywność terapeutyczną. Została ona udokumentowana w dwóch doniesieniach naukowych. W badaniu Impact of Real-world Use of the CONTOUR®DIABETES App on Glycemic Control and Testing Frequency przeanalizowano efekty stosowania aplikacji CONTOUR®DIABETES zarówno pod kątem wpływu na kontrolę glikemiczną, jak i częstość wykonywanych pomiarów. Analizie poddano dane 5870 chorych z USA, którzy używali aplikacji CONTOUR®DIABETES ponad pół roku. Zaobserwowano, że korzystanie z niej przez ponad 180 dni poprawia kontrolę glikemii i zmniejsza ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Wykazano mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia hiperglikemii* o 36% i mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia hipoglikemii** o 60%. 

Osoby używające aplikacji przez dłużej niż 6 miesięcy ponad dwa razy częściej sprawdzały wartość glikemii (częstość pomiarów wzrosła z 2 po 30 dniach do 4,5 po 180 dniach). Ten argument przemawia za korzystaniem z aplikacji przez chorych na cukrzycę, u których trudno wyegzekwować odpowiednią samokontrolę glikemii. W drugiej pracy Changes in Blood Glucose Excursions After at Least 180 Days Real-world Use of a New Smartphone Application for Blood Glucose Monitoring badacze doszukiwali się różnic w zmienności glikemicznej po 180 dniach rzeczywistego stosowania aplikacji CONTOUR®DIABETES. Analiza oparta była na danych z chmury CONTOUR®CLOUD – 11 368 chorych pochodzących z Wielkiej Brytanii (3905 osób) i Niemiec (7463 osób). Ponad połowa z nich doświadczała nawracającej hiperglikemii (>180 mg/dl), natomiast nawracająca hipoglikemia dotykała 3,5% chorych. Po 180 dniach używania aplikacji zaobserwowano istotną redukcję ryzyka wystąpienia hipoglikemii. Opisywane doniesienia wskazują, że stosowanie aplikacji CONTOUR®DIABETES pozwala efektywnie zwiększyć częstość samokontroli glikemii i zredukować ryzyko wystąpienia nieprawidłowych glikemii ze szczególnym naciskiem na hipoglikemię.

4. TELEMEDYCYNA – PLATFORMA GLUCOCONTRO.ONLINE

Analiza wyników samokontroli glikemii wykonanych przez pacjenta pomiędzy poszczególnymi wizytami jest podstawą do podjęcia decyzji terapeutycznych związanych z utrzymaniem lub zmianą dotychczasowego leczenia. W dobie cyfryzacji szybkiego dostępu do danych oczekują zarówno pacjenci, jak i zespoły terapeutyczne. Pojedynczy wynik niezależnie od jego wartości nie jest wyznacznikiem sukcesu czy porażki terapeutycznej. Natomiast pełna perspektywa związana z realizacją samokontroli glikemii, powtarzalność wysokich lub niskich wartości w określonych porach doby oraz liczba pomiarów w zakresie docelowym stanowią dane, na podstawie których lekarz może podjąć decyzję związaną z terapią. W przypadku glukometru CONTOUR®PLUS ELITE szybka analiza danych jest możliwa w każdej sytuacji dzięki platformie GlucoContro.Online. Wystarczy, że pacjent jest użytkownikiem tego glukometru i korzysta z bezpłatnej aplikacji CONTOUR®DIABETES. Można wtedy powiązać jego wyniki z tzw. wirtualną kliniką. Aby dochodziło do automatycznego przepływu wyników między aplikacją współpracującą z glukometrem pacjenta a wirtualną kliniką lekarza, niezbędne jest założenie konta na platformie GlucoContro.online i zaproszenie pacjenta do tej wirtualnej kliniki. Wszystkie wyniki pomiarów wykonywane przez pacjenta w warunkach domowych będą automatycznie przesyłane do GlucoContro.online. 

Lekarz po zalogowaniu się do swojej wirtualnej kliniki i wejściu w kartotekę chorego otrzymuje informacje ważne zarówno z perspektywy realizacji zaleceń dotyczących samokontroli glikemii, jak i analizę statystyczną otrzymanych wyników pod względem osiągnięcia celów terapeutycznych. W obszarze realizacji zaleceń samokontroli glikemii podstawowe informacje widoczne dla lekarza to: liczba wykonanych pomiarów między wizytami, średnia pomiarów na dzień oraz liczba dni bez pomiarów. W sytuacji kiedy pacjent prawidłowo realizuje samokontrolę glikemii, otrzymane wyniki lekarz może zobaczyć w różnych konfiguracjach. Najważniejsze dane do wyciągania wniosków terapeutycznych to:

• wskaźnik zarządzania stężeniem glukozy (GMI – glucose management indicator),
• liczba pomiarów zdefiniowana jako bardzo wysokie i bardzo niskie wartości glikemii,
• odchylenie standardowe (SD – standard deviation),
•  zmienność glikemiczna (CV – coefficient of variation),
• średnia glikemia przed i po posiłkach.

Te podstawowe informacje najczęściej są wystarczające, aby ocenić efektywność terapii. Jeżeli potrzebne są dane szczegółowe, można analizować każdy dzień lub ważny z perspektywy lekarza okres, w tym także poszczególne pory dnia, w których wyniki są niepokojące. Bardzo cenioną funkcjonalnością, zwłaszcza w dobie wizyt zdalnych, jest możliwość wysłania pacjentowi przez platformę GlucoContro.online zaleceń terapeutycznych, które chory będzie mógł odczytać na swoim koncie. Platforma GlucoContro.online we współpracy z glukometrem CONTOUR®PLUS ELITE ze względu na łatwość użytkowania ale także jej praktyczny wymiar, jest bardzo doceniana zarówno przez zespoły terapeutyczne, jak i samych pacjentów.

5. MNIEJ ZMARNOWANYCH PASKÓW TESTOWYCH
- POMIAR DRUGIEJ SZANSY

Oznaczenie glikemii za pomocą glukometru wymaga nakłucia opuszki palca i uzyskania kropli krwi. Pacjenci za pomocą osobistego nakłuwacza z wymienną igłą i regulacją głębokości nakłucia powinni prawidłowo, czyli płytko, nakłuć boczną powierzchnię dowolnego palca. Po lekkim naciśnięciu*** palca, około 0,5 cm powyżej miejsca nakłucia, można uzyskać potrzebną do wykonania badania kroplę krwi. Prawidłowe oznaczenie glikemii z użyciem glukometru wymaga m.in. tego, aby na pasku testowym znalazła się prawidłowa objętość krwi. Są glukometry, które w przypadku naniesienia zbyt małej objętości krwi na pasek testowy pokażą na ekranie błąd pomiaru, a wtedy pasek jest do wyrzucenia. Takie okoliczności są powodem frustracji pacjentów i jedną z przyczyn zaniechania samokontroli glikemii. 

Pomiar drugiej szansy® – rozwiązanie zastosowane w glukometrze CONTOUR®PLUS ELITE – jest bardzo pomocne w takich sytuacjach. Pomiar drugiej szansy® umożliwia uzupełnienie próbki krwi na ten sam pasek w sytuacji, kiedy pierwsza była niewystarczająca. Na uzupełnienie próbki krwi z użyciem glukometru CONTOUR®PLUS ELITE jest aż 60 sekund. Rozwiązanie to bardzo doceniają pacjenci ze względu na brak marnowania pasków. Najczęściej bywa tak, że z tego samego nakłucia można uzupełnić brakującą próbkę krwi. Uzupełnienie kropli krwi na ten sam pasek testowy nie wpływa na dokładność pomiaru, co zostało udowodnione w badaniu klinicznym. Pomiar drugiej szansy® jest bardzo praktycznym rozwiązaniem w przypadku każdego chorego na cukrzycę, zarówno tego, który sprawnie wykonuje pomiar w pośpiechu życia codziennego, jak i osoby starszej, mniej sprawnej manualnie. Pomiar drugiej szansy® pozwala uniknąć ponownego nakłuwania palca i pozwala zaoszczędzić do 100 pasków rocznie.

PODSUMOWANIE

Pomimo rosnącej popularności systemów CGM ogromna większość pacjentów, zwłaszcza z cukrzycą typu 2, w tym również leczeni insuliną, wciąż używa wyłącznie glukometrów. Obecnie, czy to w poradniach diabetologicznych, czy w poradniach POZ, wachlarz dostępnych glukometrów jest bardzo szeroki. Niewykluczone, że lekarz czy pielęgniarka przekazując konkretny model glukometru, nie zawsze bierze pod uwagę całokształt opieki oraz dostępność do informacji czy łatwiejszy przebieg wizyty. Wykorzystany w pełni swoich możliwości glukometr CONTOUR®PLUS ELITE stanowi zarówno dla zespołów terapeutycznych, jak i dla samych pacjentów doskonałe wsparcie i ułatwienie w codziennej pracy nad cukrzycą.

*Ryzyko wystąpienia co najmniej jednego przypadku hiperglikemii w ciągu pierwszych 30 dni stosowania aplikacji CD w porównaniu do korzystania z niej przez 180 dni wynosiło 1,56 u 654 osób z cukrzycą (95% CI: 1,32–1,91).

**Ryzyko wystąpienia co najmniej jednego przypadku hiperglikemii w ciągu pierwszych 30 dni stosowania aplikacji CD w porównaniu do korzystania z niej przez 180 dni wynosiło 2,47 u 654 osób z cukrzycą (95% CI: 2,02–3,07).

***Lekkie naciśnięcie palca powyżej miejsca nakłucia nie wpływa na dokładność oznaczenia. Nie należy siłą wygniatać próbki krwi, gdyż tak pozyskana kropla nie będzie dobrym materiałem do prawidłowego oznaczenia stężenia glukozy.

© Copyright 2024. Ascensia Diabetes Care Holdings AG. Wszelkie prawa zastrzeżone. Ascensia, logo Ascensia Diabetes Care, Contour, Smartlight, Second-Chance są znakami towarowymi i/lub zastrzeżonymi znakami towarowymi Ascensia Diabetes Care Holdings AG.

SdNcenter to oficjalny producent i twórca platformy GlucoContro.online. We współpracy z firmą Ascensia wprowadza do obrotu i dostarcza to narzędzie personelowi medycznemu i pacjentom.

Glukometr CONTOUR®PLUS ELITE, paski testowe CONTOUR®PLUS, aplikacja mobilna
CONTOUR®DIABETES przeznaczona do monitorowania i analizy wyników stężenia glukozy we krwi, do używania z glukometrami z rodziny Contour Producent: Ascensia Diabetes Care Holdings AG. Upoważniony przedstawiciel: Ascensia Diabetes Care Italy S.r.l. Reklamodawca: Ascensia Diabetes Care Poland sp. z o.o.

_{PP-CPLUS_ELT-PL-0023}