Jak odróżnić zapalenie spojówek infekcyjne od alergicznego?

Zapalenie spojówek to jedna z najczęstszych chorób oczu, z którą pacjenci zgłaszają się do lekarza. Może ono mieć różne przyczyny, w tym infekcyjne i alergiczne. Właściwe rozpoznanie rodzaju zapalenia spojówek ma kluczowe znaczenie dla wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Definicje

Infekcyjne zapalenie spojówek: Jest wywołane przez czynniki zakaźne, takie jak bakterie, wirusy lub rzadsze patogeny, np. grzyby czy pasożyty. Najczęstszymi patogenami są Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae oraz adenowirusy [1,2].

Alergiczne zapalenie spojówek: Powstaje w wyniku reakcji nadwrażliwości na alergeny, takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt czy pleśnie. Jest często związane z innymi chorobami atopowymi, np. astmą czy alergicznym nieżytem nosa [3].

Podobieństwa między infekcyjnym a alergicznym zapaleniem spojówek

1. Objawy podmiotowe: 
   1. Pacjenci w obu przypadkach zgłaszają pieczenie, uczucie obecności piasku pod powiekami. Świąd jest bardziej charakterystyczny dla zapalenia alergicznego, choć może występować także w infekcyjnym.
2. Objawy przedmiotowe: 
   1. W obu rodzajach zapalenia stwierdza się przekrwienie spojówek, obrzęk oraz nadmiar wydzieliny.
3. Obustronne zajęcie oczu: 
   1. Zarówno infekcyjne, jak i alergiczne zapalenie spojówek może obejmować oba oczy, choć często początkowo dotyczy jednego [1-4].

Diagnostyka

1. Wywiad: 
   • Kluczowe znaczenie ma zebranie informacji o początku objawów, ich charakterze oraz potencjalnych czynnikach wywołujących (np. kontakt z chorymi, narażenie na alergeny).
2. Badanie przedmiotowe: 
   • Ocena spojówek, powiek i węzłów chłonnych preaurikularnych. Wygląd wydzieliny może być kluczowy: ropna lub śluzowo-ropna w infekcyjnym zapaleniu spojówek, wodnista w alergicznym.
3. Badania dodatkowe (w razie wątpliwości):
   • Wymaz z worka spojówkowego (w przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej).
   • Testy alergiczne (w przypadku podejrzenia alergii).

Przypadek 1: Infekcyjne zapalenie spojówek 

Pacjentka, lat 32, zgłosiła się z powodu nagłego zaczerwienienia i ropnej wydzieliny z lewego oka, pojawiającej się od 2 dni. Rano powieki były sklejone. W badaniu stwierdzono wyraźne przekrwienie spojówek, ropną wydzielinę i powiększone węzły chłonne przeduszne (preaurikularne) po stronie zmiany. Pacjentka pracuje w żłobku i niedawno miała kontakt z dzieckiem z objawami infekcji górnych dróg oddechowych. Rozpoznanie: bakteryjne zapalenie spojówek. Leczenie: antybiotyk w kroplach (np. tobramycyna) 4 razy dziennie przez 7 dni. W przypadku zapalenia wirusowego antybiotykoterapia nie jest wskazana.

Przypadek 2: Alergiczne zapalenie spojówek 

Pacjent, lat 27, zgłosił się z powodu nasilonego świądu i łzawienia obu oczu, które pojawiły się tydzień temu wraz z początkiem sezonu pylenia traw. Objawy nasilają się na zewnątrz. W badaniu stwierdzono obrzęk spojówek i powiek oraz wodnistą wydzielinę. W wywiadzie atopowe zapalenie skóry i alergiczny nieżyt nosa. Rozpoznanie: alergiczne zapalenie spojówek. Leczenie: leki przeciwhistaminowe doustne, krople do oczu z azelastyną oraz miejscowe stabilizatory komórek tucznych w przypadku przewlekłych objawów [5].

Podsumowanie

Różnicowanie infekcyjnego i alergicznego zapalenia spojówek opiera się głównie na dokładnym wywiadzie i badaniu przedmiotowym. Zrozumienie charakterystycznych cech obu typów zapalenia spojówek pozwala uniknąć błędów diagnostycznych i zapewnić skuteczne leczenie.

Referencje

1. American Academy of Ophthalmology. "Conjunctivitis Preferred Practice Pattern." 2022. Dostępne na: https://www.aao.org
2. Tabbara, K. F. "Infectious Conjunctivitis." International Ophthalmology Clinics, 2021; 61(3): 57-70. DOI: 10.1097/IIO.0000000000000356.
3. European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI). "Guidelines for Allergic Diseases: Conjunctivitis." 2021. Dostępne na: https://www.eaaci.org
4. Azari, A. A., & Barney, N. P. "Conjunctivitis: A Systematic Review of Diagnosis and Treatment." JAMA, 2018; 310(16): 1721-1729. DOI: 10.1001/jama.2013.280318.
5. Leonardi, A., & Castegnaro, A. "The Management of Allergic Conjunctivitis." Clinical & Experimental Allergy, 2020; 50(7): 780-790. DOI: 10.1111/cea.13609.