O czym świadczą objaw Chvostka, Lusta i Trousseau?

Objawy Chvostka, Lusta i Trousseau to manifestacje nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej typowej dla hipokalcemii. Ich obecność może świadczyć o pierwotnej niedoczynności przytarczyc, ale także o innych przyczynach zaburzeń gospodarki wapniowej, takich jak niedobór witaminy D, zasadowica czy jatrogenne uszkodzenie przytarczyc.

Nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa – mechanizm i znaczenie

Obniżenie poziomu wapnia zjonizowanego w surowicy <1,0 mmol/l prowadzi do zwiększenia przepuszczalności błon komórkowych dla jonów sodu, co skutkuje wzrostem pobudliwości neuronów i włókien mięśniowych. Objawy tężyczki i nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej zwykle pojawiają się przy spadku poniżej tej wartości. Objawy kliniczne mogą być wywołane minimalnym bodźcem, a ich wczesne rozpoznanie ma kluczowe znaczenie dla szybkiej interwencji terapeutycznej.

Charakterystyka objawów

Wystąpienie któregokolwiek z objawów stanowi podstawę do pilnej oceny parametrów laboratoryjnych i różnicowania przyczyn zaburzeń elektrolitowych.

Spektrum możliwych przyczyn

Obecność objawów nadpobudliwości mięśniowej może wskazywać na:

• niedoczynność przytarczyc – najczęstszą pierwotną przyczynę hipokalcemii;
• pseudoniedoczynność przytarczyc – z opornością tkanek na parathormon;
• jatrogenne uszkodzenie przytarczyc – np. po operacjach tarczycy;
• niedobór witaminy D – skutkujący upośledzonym wchłanianiem wapnia z przewodu pokarmowego;
• zasadowicę oddechową – powodującą zmniejszenie stężenia wapnia zjonizowanego;
• zespół głodnych kości – po usunięciu gruczolaka przytarczyc;
• ostre zapalenie trzustki – z sekwestracją wapnia w tkankach;
• zespół lizy guza – prowadzący do wtórnej hipokalcemii;
• szybkie przetoczenia preparatów krwi – gdzie cytryniany wiążą wapń.

Znaczenie w praktyce klinicznej

Objawy Chvostka, Lusta i Trousseau należy traktować jako proste, lecz czułe testy przesiewowe w kierunku tężyczki utajonej. Ich obecność u pacjenta powinna prowadzić do niezwłocznego oznaczenia:

• wapnia zjonizowanego, 
• PTH, 
• fosforanów,
• witaminy D,

zanim dojdzie do rozwinięcia się jawnych objawów tężyczki i zagrożenia życia, ponieważ mogą stanowić pierwsze symptomy zaburzeń wapniowych i poprzedzać objawy neurologiczne, drgawki czy encefalopatię metaboliczną.

Poradnik

Tężyczka

Sprawdź

Kody ICD-10

Referencje

1. Krakowska, A., Hilczer, M., & Tkaczyk, M. (2011). Hipokalcemia z towarzyszącymi łagodnymi zaburzeniami odporności i zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym – opis przypadku pierwotnej niedoczynności przytarczyc. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 7(3), 257–260.
2. Gajewski, P. (2024). Interna Szczeklika 2024/2025. Medycyna Praktyczna.