Pilotażowy program centrów zdrowia psychicznego przedłużony do końca 2025

Ministerstwo Zdrowia skierowało do konsultacji projekt rozporządzenia, który wydłuża okres realizacji programu pilotażowego centrów zdrowia psychicznego z pierwotnie planowanego 30 czerwca 2025 r. do 31 grudnia 2025 r. Zmiana ta ma przede wszystkim umożliwić opracowanie mechanizmu zakończenia pilotażu oraz zapewnić płynność finansową podmiotów leczniczych. 

Od lipca centra zdrowia psychicznego miały się stać częścią systemu ochrony zdrowia. Tak się jednak nie stanie, ponieważ nie przygotowano odpowiednich rozwiązań. W formule pilotażu mają działać do końca 2025 r. W uzasadnieniu dokumentu resort podkreśla, że „wydłużenie pilotażu do 31 grudnia 2025 r. jest niezbędne, bo konieczne jest przygotowanie mechanizmu jego zakończenia”.

Chodzi o zapewnienie płynności finansowej w ostatnim okresie rozliczeniowym podmiotom, które udzielają świadczeń w ramach pilotażu. Termin ten uznaje się za ostateczny termin zakończenia programu pilotażowego 

– czytamy w projekcie rozporządzenia. 

Resort przypomina, że od grudnia 2024 r. działa Zespół do spraw zmian systemowych w centrach zdrowia psychicznego, który ma opracować rekomendacje dotyczące przyszłego modelu funkcjonowania placówek po zakończeniu pilotażu. Zespół ten uznał, że planowany termin zakończenia programu, czyli 30 czerwca 2025 r., jest zbyt krótki, by opracować strategię rozwiązań. 

Jednym z kluczowych elementów proponowanej nowelizacji jest poprawa systemu rozliczeń ostatniego okresu świadczeń.

Konieczna jest zmiana dot. pomniejszenia kwoty ryczałtu dokonywanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ostatnim okresie rozliczeniowym. W sytuacji zakończenia programu pilotażowego, nieuzasadnionym jest planowanie przez centra zdrowia psychicznego wydatków na następne okresy rozliczeniowe 

– uważa resort.

Projekt przewiduje też korektę wskaźników oceny jakości i dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. 

Minister zdrowia: wypracujemy najlepszy model dla pacjentów

Podczas ostatniej konferencji prasowej Izabela Leszczyna, minister zdrowia odniosła się do kwestii przedłużenia pilotażu centrów zdrowia psychicznego. Podkreśliła, że decyzja o jego kontynuacji wynika z potrzeby zapewnienia ciągłości wsparcia dla osób doświadczających kryzysów psychicznych.

Rozporządzenie wydłuża ten pilotaż dokładnie po to, aby osoby potrzebujące wsparcia w kryzysie zdrowia psychicznego, tę pomoc miały 

– mówiła.

Minister zwróciła uwagę, że pilotaż był realizowany bez wcześniejszej ewaluacji, wyznaczenia konkretnego momentu zakończenia ani jasnej wizji dalszych działań.

To był kolejny pilotaż zaplanowany bez ewaluacji, punktu odcięcia i planu co dalej 

– mówiła.

Wyjaśniła również, że obecnie trwają prace nad jego uporządkowaniem.

Ta praca idzie raz bardzo gładko i bardzo dobrze, a raz napotyka na pewne trudności. I po to, aby te trudności nie wprowadziły chaosu, wydłużyliśmy rozporządzenie do końca tego roku

– podkreśliła.

Szefowa resortu zaznaczyła, że dodatkowy czas zostanie wykorzystany na wypracowanie wspólnie ze środowiskiem specjalistów – psychiatrów, psychologów i psychoterapeutów – odpowiednich rozwiązań. Wskazała, że opracowano już standard organizacyjny dla centrów. Odnosząc się do kwestii finansowania, Leszczyna zapewniła, że nie ma planów ograniczania środków na ten cel.

Zawsze, jak nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o pieniądze. Chcę powiedzieć wyraźnie: absolutnie Ministerstwo Zdrowia ani Narodowy Fundusz Zdrowia nie myślą o ograniczaniu finansowania 

– zaznaczyła.

Dodała również, że ministerstwo ma świadomość, że najlepszym rozwiązaniem w zakresie opieki psychiatrycznej jest model środowiskowy.

Mamy świadomość, że opieka środowiskowa w zdrowiu psychicznym jest najlepszym modelem i taki model docelowo wdrożymy. Jestem pewna, że to się stanie już w przyszłym roku, a w tym, mamy taką sytuację, jaką mamy, czyli tam, gdzie są centra, one funkcjonują na dotychczasowych zasadach

– mówiła.

Podkreśliła też, że celem jest wprowadzenie nowego, skutecznego systemu wsparcia.

Wypracujemy najlepszy model dla pacjentów i on wejdzie w życie, musi wejść z początkiem nowego roku 

– zapewniła.

Ekspertka: mam nadzieję, że głos specjalistów będzie uwzględniany

Środowisko nie jest zaskoczone tym, że pilotaż przedłużono, ale zaskoczeniem było to, że informacja na ten temat pojawiła się stosunkowo późno.

Już kilka miesięcy temu pojawiały się pytania o przyszłość CZP, dlatego oczekiwałam wcześniejszej komunikacji w tej sprawie. Uważam jednak, że dodatkowy czas przeznaczony na wypracowanie systemowych rozwiązań, przy jednoczesnym zachowaniu ciągłości opieki nad pacjentami, to krok w dobrym kierunku, zarówno dla samych centrów, jak i dla osób korzystających z ich pomocy. Mam ogromną nadzieję, że głos specjalistów będzie realnie uwzględniany w decyzjach podejmowanych przez Ministerstwo Zdrowia 

– mówi Urszula Szybowicz, prezes Fundacji Nie Widać Po Mnie.

Jak wskazuje, Centra Zdrowia Psychicznego odegrały istotną rolę w rozwoju opieki psychiatrycznej w Polsce. Dzięki nim możliwe stało się leczenie skoordynowane i kompleksowe, obejmujące nie tylko lekarzy psychiatrów, ale również innych specjalistów, takich jak dietetycy, prawnicy czy doradcy zawodowi.

Konieczne jest jednak doprecyzowanie zasad współpracy CZP – obecnie funkcjonujących jako tzw. CZP typu B – ze szpitalami, co pozwoliłoby na jeszcze pełniejszą opiekę. Istotne byłoby także wprowadzenie wskaźników jakościowych, które stanowiłyby narzędzie do oceny działania centrów, eliminowania złych praktyk i szybkiego reagowania na ewentualne nieprawidłowości. Już dziś widać, że tam, gdzie CZP działają prawidłowo, pacjenci są szybciej diagnozowani i hospitalizowani na krótszy czas, co przekłada się na ich szybszy powrót do pracy i życia społecznego

 – mówi Szybowicz.

Jak podkreśla ekspertka z Fundacji Nie Widać Po Mnie, trudno jednoznacznie ocenić sam pilotaż.

Istnieją miejsca, które doskonale wykorzystały jego potencjał, znacznie rozbudowując dostęp do opieki psychologicznej w regionie. Są to przykłady dobrych praktyk, które warto promować i wzmacniać. Z drugiej strony, są też ośrodki, które nie zrealizowały w pełni założeń projektu, często z powodu społecznych barier, takich jak stygmatyzacja osób korzystających z pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej. W wielu miejscach nadal trudno było dotrzeć do nowych pacjentów 

– mówi.

Jej zdaniem, poprawy wymaga współpraca na poziomie lokalnym.

Konieczne są mierzalne wskaźniki efektywności i jakości udzielanych świadczeń – tak, aby promować i wspierać te ośrodki, które faktycznie przyczyniają się do poprawy zdrowia społeczności, nad którą sprawują opiekę. Uważam też, że za mało nacisku ze strony decydentów kładzie się na promocje CZP, która wyjaśniałyby czym są CZP i do czego służą 

– dodaje. 

Program pilotażowy centrów zdrowia psychicznego rozpoczął się w 2018 roku. Opiera się na założeniach psychiatrii środowiskowej, czyli odejściu od dominującej roli leczenia szpitalnego – przeznaczonego głównie dla pacjentów w ostrych stanach – na rzecz lokalnej opieki bliższej pacjentowi. Celem tego modelu jest m.in. zapobieganie kryzysom oraz szybkie wsparcie w ich przypadku. Obecnie centra zdrowia psychicznego działają jedynie na połowie terytorium Polski.