Budowanie świadomości szczepiennej kluczem do profilaktyki – rekomendacje na sezon infekcyjny 2025/26

Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych podkreślają konieczność zwiększenia wyszczepialności populacji przeciwko grypie, RSV i pneumokokom. Aktualne dane epidemiologiczne jednoznacznie wskazują na utrzymujący się problem niskiego odsetka zaszczepionych pacjentów. W poprzednim sezonie szczepieniem przeciw grypie objęto jedynie około 5% populacji, a w grupie seniorów zaledwie 15%. Tymczasem rekomendacje WHO zakładają poziom 75% w tej grupie wiekowej.

Według danych GIS, w zeszłym sezonie na grypę zachorowało ponad 2 mln Polaków. Konsekwencje niskiego poziomu immunizacji są widoczne w statystykach: w ubiegłym roku grypa przyczyniła się do około 1000 zgonów. Ponad 90 proc. z nich dotyczyło osób po 65 r.ż. Od początku stycznia do końca sierpnia 2025 r. odnotowano także 92,167 zakażeń RSV, z czego 16 tys. w samym styczniu. Z kolei pneumokoki odpowiadały za około 1300 hospitalizacji w pierwszym kwartale 2025 r. – to o 7% więcej niż rok wcześniej. Eksperci wskazują, że przy starzejącym się społeczeństwie, Polska nie może pozwolić sobie na tak niski poziom wyszczepialności. W 2050 r. osoby 60+ będą stanowiły ponad 40% populacji. Konieczne jest już dziś podjęcie działań, które ułatwią im dostęp do profilaktyki.

Konieczne jest budowanie świadomości znaczenia profilaktyki szczepiennej w społeczeństwie, ponieważ nie od dziś wiemy, że lepiej i taniej jest zapobiegać niż leczyć 

– mówił podczas konferencji prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej OPZChI.

Medycy chcą bezpłatnych szczepień dla osób starszych  

Najwyższe ryzyko ciężkich powikłań dotyczy osób starszych i pacjentów z chorobami współistniejącymi. Dane wskazują, że niemal co drugi pacjent po zakażeniu RSV ma powikłania, a jeden na czterech hospitalizowanych przechodzi ostry incydent sercowy. Seniorzy są także narażeni na powikłania po zachorowaniu oraz ciężki przebieg grypy. 

Dla grupy 60+ rekomendowana jest szczepionka wysokodawkowa przeciw grypie, zawierająca czterokrotnie większą ilość antygenów niż preparaty standardowe. Badania potwierdzają jej wyższą skuteczność w zapobieganiu zachorowaniom, hospitalizacjom i powikłaniom. Obecnie preparat jest refundowany w 50%, a środowisko medyczne apeluje o wpisanie go na listę „S”, co umożliwiłoby seniorom korzystanie z niego bezpłatnie. 

Czekamy na decyzję ministra zdrowia w sprawie umieszczenia tej szczepionki na liście „S”, tak, aby wszystkie refundowane szczepionki były w pełni bezpłatne dla naszych starszych pacjentów. To prosty krok, który znacząco zwiększy dostępność i wyszczepialność, a tym samym zmniejszy liczbę hospitalizacji i zgonów 

– dodaje prof. Adam Antczak.

Dostępność szczepień w aptekach

W aptekach istnieje możliwość skorzystania z refundowanej recepty farmaceutycznej i wykonania szczepienia podczas jednej wizyty. Dodatkowo, usługa szczepienia również w tym sezonie będzie finansowana ze środków publicznych. 

Nowe obwieszczenie wprowadza możliwość przeprowadzenia w aptekach szczepień ochronnych bez dodatkowej opłaty za wykonanie usługi szczepienia. Zarówno kwalifikacja, jak i sama usługa szczepienia są finansowane ze środków publicznych, o ile szczepienie znajduje się w obwieszczeniu i pacjent spełnia kryteria wiekowe (18+). Na szczęście te szczepienia, które chronią nas w sezonie infekcyjnym znajdują się na tej liście 

– podkreśla dr farm. Mikołaj Konstanty, wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej. 

Szczepienia skojarzone – efektywne wykorzystanie jednej wizyty

Eksperci zwracają uwagę, że podczas jednej wizyty pacjent może uzyskać szeroką ochronę przed kilkoma chorobami zakaźnymi. Prof. dr hab. n. med. Jacek Wysocki, kierownik Katedry i Zakładu Profilaktyki Zdrowotnej, podkreślał podczas konferencji, że istnieje możliwość jednoczesnego szczepienia przeciw grypie i RSV (podanie w dwa różne ramiona). Po około dwóch tygodniach zaleca się uzupełnienie ochrony poprzez szczepienie przeciw pneumokokom, co pozwala na kompleksowe zabezpieczenie na cały sezon. W przypadku szczepienia przeciw pneumokokom podanie jednej dawki zapewnia ochronę na całe życie. Jak zaznacza prof. dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, Kierownik Zakładu Medycyny Społecznej Zdrowia Publicznego i Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, „jedno szczepienie przeciw pneumokokom może uratować życie”.

 To nie tylko ochrona płuc, ale również przed sepsą i zapaleniem opon mózgowych 

– mówiła.