Sezon infekcyjny – jak zachęcać do szczepień?

O zmianach w systemie szczepień, rekomendacjach na rozpoczynający się sezon i o tymm jak zachęcić Polaków do szczepień, rozmawiali eksperci podczas debaty Vaccine Forum. 

Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych wraz z przedstawicielami instytucji zdrowotnych omówili najważniejsze zmiany w systemie szczepień w nadchodzącym sezonie. Jedną z ich jest rozszerzenie uprawnień pielęgniarek i położnych, którym umożliwiono wystawienie recepty na wszystkie zalecane szczepionki dla dorosłych, w tym m.in. na szczepionkę przeciwko grypie, HPV czy też pneumokokom.

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Zdrowia, w najbliższym sezonie będzie wprowadzona recepta farmaceutyczna na produkty immunologiczne, co będzie kolejnym krokiem do wykorzystania potencjału zasobów systemu zdrowia i zwiększenia wyszczepialności 

– mówili eksperci.

Oprócz tego, od września tego roku dzieci od ukończenia 9. do ukończenia 14. roku życia mogą bezpłatnie zaszczepić się przeciw HPV, m.in. w szkołach. 

W perspektywie lat takie działania mogą uwolnić społeczeństwo od skutków wirusa HPV, ponieważ tylko powszechne szczepienia, niezależnie od płci, dają realną szansę na jego skuteczną eliminację ze społeczeństwa

– mówiła prof. Agnieszka Mastalerz-Migas, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.

Prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych, przekazał, że zbliżający się sezon infekcyjny będzie inny niż wcześniejsze.

Od lipca w Polsce jest widoczny wyraźny wzrost liczby zakażeń na COVID-19, natomiast dynamika zachorowań jest porównywalna do ubiegłego roku. Szczyt zachorowań będziemy mieli na wczesną jesień. Szczepienia to jedyny najskuteczniejszy sposób, aby temu zapobiec, który stale rekomendujemy 

– mówił.

Eksperci podkreślają, że teraz jest idealny moment na szczepienia, aby przed sezonem infekcji nabyć odporność.

Dlaczego Polacy nie decydują się na szczepienia?

Zdaniem specjalistów, w Polsce brakuje kampanii edukacyjnych, które promowałyby szczepienia. Społeczeństwu brakuje wiedzy na temat dostępności szczepionek, nie wiemy, kiedy i jakie szczepienia warto przyjąć, gdzie można je wykonać. Eksperci zwracają również uwagę, że przeszkodami mogą być wysokie ceny niektórych preparatów oraz zbyt skomplikowany proces ich uzyskania. Dlatego, jak podkreślają, uproszczenie procedur kwalifikacyjnych i samego szczepienia jest kluczowe. Obecnie, mimo dużej liczby wystawianych recept na szczepionki, tylko niewielka część jest realizowana. Wynika to z faktu, że pacjenci muszą wielokrotnie odwiedzać lekarza rodzinnego, aptekę, aby uzyskać receptę, następnie szczepionkę i szczepienie. Badania przeprowadzone przez Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej oraz Fundację MyPacjenci pokazują, że lekarze rodzinni nie zawsze informują pacjentów o dostępnych programach profilaktycznych ani nie przypominają o koniecznych szczepieniach, co dodatkowo wpływa na niski poziom realizacji szczepień.

Rekomendacje ekspertów – realizacja celów strategii szczepień 2030

W nadchodzącym sezonie infekcyjnym specjaliści zalecają wykorzystywanie każdej wizyty lekarskiej do przeanalizowania historii szczepień i ustalenia, które szczepienia są potrzebne pacjentowi, zwłaszcza w profilaktyce zakażeń układu oddechowego. Kluczowa jest także edukacja pacjentów na temat zagrożeń zdrowotnych związanych z zakażeniami układu oddechowego, a także bezpieczeństwa i korzyści wynikających z podawania szczepionek na jednej wizycie. Zaleca się także szczepienie ciężarnych w III trymestrze ciąży przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi, które można przeprowadzić równocześnie z innymi szczepieniami, w tym przeciw COVID-19 i grypie.

Liczne rekomendacje krajowe i międzynarodowe jednoznacznie wskazują, że podawanie kilku szczepionek na jednej wizycie jest bezpieczne i skuteczne 

– wskazywali eksperci, rekomendując koadministrację szczepionek przeciw grypie, COVID-19, pneumokokom, RSV oraz krztuścowi.

Podanie kilku szczepionek na jednej wizycie zwiększa szansę na terminowe zaszczepienie pacjenta przeciwko tym wszystkim chorobom, przeciwko którym powinien zostać zaszczepiony, co ma szczególne znaczenie w profilaktyce zakażeń układu oddechowego w populacji dorosłych 

– podkreślał prof. Ernest Kuchar, kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym WUM.

Jak wyjaśniano, różne szczepionki podawane na jednej wizycie powinny być wstrzykiwane oddzielnie i w różne miejsca, np. jeśli pacjent otrzymuje dwie szczepionki, np. przeciw grypie i pneumokokom, jedną należy podać w lewe ramię, a drugą w prawe. Jeśli konieczne jest podanie więcej niż jednego wstrzyknięcia w jedną kończynę, odległość między dwoma wstrzyknięciami powinna wynosić minimum około 3 cm, tak by zminimalizować ryzyko nakładania się odczynów miejscowych. Dla osób starszych 65+ w profilaktyce grypy eksperci rekomendują przyjmowanie szczepionki wysokodawkowej.