Ból w Polsce jest źle leczony – czy ból przewlekły będzie na liście chorób przewlekłych?

Polska wciąż pozostaje w tyle w leczeniu bólu w porównaniu do innych krajów europejskich. Polskie Towarzystwo Badania Bólu przygotowało rekomendacje, które mają poprawić jakość leczenia bólu przewlekłego w naszym kraju. 

Według dr Magdaleny Kocot-Kępskiej, prezes Polskiego Towarzystwa Badania Bólu (PTBB), w Polsce ból, zwłaszcza przewlekły, jest źle leczony.

Stosujemy pięć razy mniej silnych analgetyków opioidowych w leczeniu bólu niż średnia europejska 

– mówiła podczas konferencji dr Magdalena Kocot-Kępska. 

Liczba pacjentów cierpiących na przewlekły ból w Polsce szacowana jest na 8-8,5 miliona, co stanowi ogromną część populacji. Ból przewlekły to nie tylko problem zdrowotny, ale także społeczny i ekonomiczny. Jak podkreślała dr Magdalena Kocot-Kępska, pacjenci, którzy zmagają się z długotrwałym bólem, narażeni są na ryzyko depresji, lęku, zaburzeń snu i innych powikłań, które znacząco wpływają na ich jakość życia. Jednak to nie tylko pacjenci ponoszą koszty tego problemu. Wysoka absencja w pracy i obniżona produktywność związane z bólem przewlekłym stanowią duże obciążenie dla pracodawców i całego społeczeństwa.

W rzeczywistości, koszty związane z bólem przewlekłym są większe niż koszty leczenia chorób sercowo-naczyniowych, raka czy cukrzycy

 – podkreślała dr Magdalena Kocot-Kępska.

Przypomnijmy, że w lutym 2023 roku Ministerstwo Zdrowia wprowadziło rozporządzenie dotyczące standardu organizacyjnego leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych. Jest to ważny krok w kierunku poprawy leczenia przewlekłego bólu w Polsce. Rozporządzenie określa standardy leczenia i oceny nasilenia bólu oraz wdrażania terapii. Eksperci są zdania, że dzięki temu, po latach starań, Polska wreszcie zaczyna traktować problem przewlekłego bólu poważnie. 

Są wytyczne opracowane przez zespół ekspertów 

Kolejnym ważnym krokiem na drodze do poprawy leczenia bólu w Polsce są rekomendacje Polskiego Towarzystwa Badania Bólu opracowane wraz z Fundacją Eksperci dla Zdrowia dotyczące wdrażania profilaktyki i leczenia bólu przewlekłego, uwzględniające nie tylko farmakoterapię, ale także terapie alternatywne, zmiany stylu życia i psychoterapię.  

Według dr Kocot-Kępskiej istotną rekomendacją jest podniesienie wyceny świadczeń zdrowotnych udzielanych w ramach poradni leczenia bólu.

Należy także zwiększyć dostęp do specjalistów medycyny bólu. Konieczne jest również utworzenie oddziałów leczenia bólu, gdzie pacjenci w kryzysie bólowym mogą otrzymać natychmiastową wielospecjalistyczną opiekę. Jednym z postulatów jest również wpisanie bólu przewlekłego na listę chorób przewlekłych. To mogłoby ułatwić pacjentom dostęp do odpowiedniej terapii przeciwbólowej. Zdaniem ekspertów, część tych rekomendacji jest możliwa do wprowadzenia w najbliższym czasie.

Rekomendacje: 

1. Podniesienie wyceny procedur świadczeń zdrowotnych udzielanych w ramach poradni leczenia bólu. Obecna wycena procedur nie oddaje realistycznych kosztów wielokierunkowego leczenia pacjenta z bólem przewlekłym, co sprawia, że organizatorzy opieki zdrowotnej nie są zainteresowani tworzeniem nowych poradni leczenia bólu. Rekomenduje się urealnienie wyceny wszystkich procedur świadczeń zdrowotnych udzielanych w ramach poradni leczenia bólu, w szczególności procedur interwencyjnych  (krioablacja, termolezja). 
2. Zwiększenie dostępności do wielokierunkowego leczenia chorych z bólem przewlekłym. Leczenie wielokierunkowe obejmuje indywidualnie dobraną farmakoterapię, zabiegi interwencyjne, rehabilitację, neuromodulację oraz psychoterapię. Rekomenduje się uwzględnienie w ramach poradni leczenia bólu terapii psychologicznej oraz jej odpowiednią wycenę.
3. Utworzenie dla pacjentów znajdujących się w kryzysie bólowym 4 oddziałów Leczenia Bólu w Polsce (Gdańsk, Warszawa, Kraków, Wrocław). Utworzenie 4 oddziałów Leczenia Bólu w Polsce (razem 16 - 20 łóżek) zapewni możliwość szczegółowej diagnostyki i leczenia pacjentów w kryzysie bólowym oraz wymagających zastosowania interwencyjnych technik leczenia bólu, takich jak zabiegi neurodestrukcyjne w zakresie układu nerwowego (np. termolezja zwoju Gassera, neurolizy układu współczulnego), i metody dokanałowej podaży leków przeciwbólowych. Obecnie pacjenci znajdujący się w kryzysie bólowym pozostają bez właściwej opieki medycznej.
4. Stworzenie systemu referencyjnego kontraktowania świadczeń w oparciu o wymaganą ocenę jakości leczenia pacjenta z bólem. Poradnie Leczenia Bólu mające certyfikację Polskiego Towarzystwa Badania Bólu powinny rozliczać się z Narodowym Funduszem Zdrowia za udzielane świadczenia zdrowotne dodatkowym współczynnikiem korygującym w wysokości 1,30.
5. Właściwe postępowanie z pacjentem z ostrym półpaścem i neuralgią popółpaścową. Neuralgia popółpaścowa to najdroższe i najbardziej dokuczliwe powikłanie półpaśca. Ból często trwa do końca życia pacjenta. Najskuteczniejszym sposobem zmniejszenia ryzyka półpaśca i neuralgii jest profilaktyka w postaci szczepień. Odpowiednie leczenie bólu w ostrej fazie półpaśca zmniejsza ryzyko bólu przewlekłego. Rekomenduje się realizację standardu postępowania z pacjentem z ostrym półpaścem i neuralgią popółpaścową oraz refundację szczepień przeciwko półpaśćowi.
6. Wpisanie bólu przewlekłego na listę chorób przewlekłych. Od 1 stycznia 2022 roku ból przewlekły według Międzynarodowej Klasyfikacji ICD-11 jest jednostką chorobową, co umożliwia wpisanie bólu na listę chorób przewlekłych. Rekomenduje się wpisanie bólu przewlekłego na listę chorób przewlekłych po wprowadzeniu klasyfikacji ICD 11.
7. Rozszerzenie listy zawodów medycznych uprawnionych do udzielania świadczeń w poradni leczenia bólu o lekarzy z umiejętnością medycyna bólu oraz finansowania tych świadczeń w ramach umów z NFZ. Rekomenduje się rozszerzenie listy zawodów medycznych uprawnionych do udzielania świadczeń w poradni leczenia bólu o lekarzy z umiejętnością medycyna bólu oraz finansowania.

Zapewnienie dostępu pacjentom do odpowiedniej, zindywidualizowanej terapii przeciwbólowej. Analgetyki opioidowe nie są refundowane lub mają niejednolitą refundację, podobnie ko-analgetyki, co w konsekwencji ogranicza zagwarantowany prawem dostęp pacjenta do leczenia. Rekomenduje się uproszczenie i ujednolicenie zasad refundacji analgetyków opioidowych.