Standardy organizacyjne leczenia bólu już niebawem we wszystkich przychodniach

Od 24 sierpnia we wszystkich poradniach POZ i AOS w Polsce, także komercyjnych, ma działać standard organizacyjny leczenia bólu. Ma ułatwić uzyskanie pomocy osobom, które zmagają się z przewlekłymi dolegliwościami bólowymi. Resort zdrowia planuje szkolenia dla medyków. Czy placówki medyczne są już przygotowane? 

Z danych wynika, że przewlekły ból dotyczy ok. 27 proc. dorosłych osób, a w przypadku starszych powyżej 65. roku życia, to aż 55 proc. W lutym Adam Niedzielski, Minister Zdrowia, wydał rozporządzenie w sprawie standardu organizacyjnego leczenia bólu u pacjentów w warunkach ambulatoryjnych. Zgodnie z wytycznymi, lekarz w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej będzie musiał ocenić ból u pacjenta według skali oraz dołączyć do dokumentacji kartę oceny natężenia bólu. Dopiero gdy wyczerpią się możliwości diagnostyczne i lecznicze pacjenta w podstawowej opiece zdrowotnej, będzie on kierowany do poradni leczenia bólu. Chorzy z bólem będą kierowani do poradni także w sytuacji, gdy pojawią się trudności w postawieniu diagnozy lub stosowane leczenie nie będzie skuteczne. Podczas lipcowego posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Praw Pacjentów odbyła się debata pt. "Ścieżka pacjenta z bólem przewlekłym w Polsce", podczas której szef resortu zdrowia powiedział, że „poszanowanie praw pacjenta i osób, które walczą z bólem, ma ogromne znaczenie w traktowaniu pacjenta i jest punktem, wokół którego budowane będą rozwiązania”.

Pomagając pacjentom, którzy codziennie walczą z bólem, zmieniamy też filozofię funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej. Chodzi m.in. o wystandaryzowanie pewnego obszaru, który już dawno powinien być wystandaryzowany. Leczenie bólu jest interdyscyplinarne i wymaga zaangażowania wielu różnych specjalistów. Wszystko zaczyna się od mówienia tymi samymi kategoriami o tym, co to oznacza, że boli, jaka jest skala, gdzie ból jest zlokalizowany, umiejscowiony. To wszystko zaczyna być uporządkowane, również w komunikacji między różnymi specjalnościami

– mówił.

Szef resortu zdrowia zapowiedział, że w najbliższych miesiącach lekarze rodzinni przejdą kompleksowe szkolenia. Zapytaliśmy MZ o szczegóły, ale nie uzyskaliśmy odpowiedzi dotyczących szkoleń. 

Jak powiedział Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta, podczas briefingu przed posiedzeniem Parlamentarnego Zespołu ds. Praw Pacjentów, Biuro Rzecznika Praw Pacjenta będzie monitorować wdrażanie standardu organizacyjnego leczenia bólu.

Największym wyzwaniem jest sprawne, sukcesywne wdrożenie standardu. Do tego potrzebna jest edukacja na każdym kroku. Będziemy informować pacjentów o przysługujących im prawach i przedstawiać informacje na temat obowiązywania standardu, bo to pacjent w pierwszej kolejności jest najlepszym rzecznikiem swoich praw

– mówił Chmielowiec.

Lekarze rodzinni: dłuższe konsultacje, utrudnienie pracy 

Resort zdrowia zapewnia, że wdrożenie nowego standardu organizacyjnego poprawi sytuację pacjentów, a także zredukuje kolejki. Lekarze są innego zdania. Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce uważa, że wejście w sierpniu nowego standardu organizacyjnego leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych, przełoży się na wydłużenie konsultacji, co z kolei odbije się na dostępności medyków.

Wypełnianie 5-stronicowego formularza w POZ lub AOS w każdorazowym przypadku bólu uznanego przez pacjenta za istotny, zwłaszcza w aspekcie wielu problemów zdrowotnych i funkcjonalnych, spowoduje niepotrzebne wydłużenie konsultacji. W konsekwencji, zamiast poprawy dostępności do lekarza, wydłuży się czas oczekiwania na poradę, zarówno przez pacjentów cierpiących z powodu bólu, jak i wszystkich pozostałych

– czytamy w stanowisku.

Zdaniem KLRwP, zastosowanie tego dokumentu może mieć znaczenie w Poradni Leczenia Bólu, gdzie „jego opanowanie jest celem terapeutycznym samym w sobie, a nie w warunkach POZ, gdzie wyeliminowanie lub uśmierzenie bólu jest rozważane w aspekcie wielu problemów pacjenta, nie tylko medycznych, ale również socjalnych i środowiskowych”.  

Lekarze mają obawy 

Lekarze rodzinni zaznaczają także, że w POZ od dawna z powodzeniem stosowane są skale oceny bólu. Bożena Janicka, prezes Porozumienia Pracodawców Ochrony Zdrowia, przypomina, że standard leczenia bólu obowiązuje od roku 1986 i został wprowadzony przez WHO. Jest to schemat farmakologicznego leczenia bólu, w szczególności nowotworowego.

Główną zasadą leczenia bólu na podstawie drabiny analgetycznej WHO jest pomiar natężenia bólu. Lekarze POZ drabinę tę doskonale znają i stosują w praktyce od lat. To, co wprowadza nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia, to standard organizacyjny, podkreślam organizacyjny, leczenia bólu. W praktyce oznacza to nałożenie na lekarza obowiązku wypełnienia papierowego, 5-stronnicowego dokumentu w każdym przypadku zgłoszenia bólu przez pacjenta, niezależnie od jego pochodzenia. Może to być ból głowy, ból zęba czy ból gardła. Od wypełnienia tego dokumentu będzie zależało to, czy chory otrzyma na receptę preparat przeciwbólowy, czy też nie. Przy każdej kolejnej wizycie lekarz będzie miał obowiązek wypełnienia kolejnej takiej karty, na której oceniał będzie stopień zmiany natężenia bólu po przepisanym poprzednio preparacie. Od tej oceny będzie bowiem zależało, czy pacjent otrzyma receptę na kolejne opakowanie leku przeciwbólowego i czy to będzie lek z innego poziomu drabiny analgetycznej, czy też nie. Prawdopodobnie, widząc to jakie kary finansowe nakłada obecnie na lekarzy POZ NFZ za nieprzestrzegania zasad refundacji, wkrótce posypią się na lekarzy kolejne kary. Tym razem za nieprzestrzeganie standardu organizacyjnego leczenia bólu

– mówi Janicka. 

Jeszcze nie wszystkie przychodnie są przygotowane do wdrożenia standardu.

Jesteśmy w trakcie przygotowywania wytycznych dla lekarzy. Mamy wątpliwości z interpretacją tych przepisów, dlatego wysłaliśmy pismo do MZ z prośbą o wyjaśnienia i czekamy na odpowiedź

– mówi Monika Kowalska z Federacji Porozumienie Zielonogórskie. 

Medycy podkreślają, że potrzebna jest także edukacja pacjentów, by nie byli oni zaskoczeni szczegółowym wywiadem, określaniem natężenia swojego bólu według skali numerycznej.

MZ nie przygotowało żadnych materiałów edukacyjnych ani kampanii informacyjnej 

– dodaje lek. Joanna Zabielska-Cieciuch, ekspertka z Porozumienia Zielonogórskiego.

Medycy z Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce wskazują, że rozwiązanie, wprowadzone bez rzetelnego, poprzedzającego pilotażu stoi w sprzeczności z postulowaną od dawna potrzebą racjonalizacji obciążeń administracyjnych dla ograniczonych zasobów osobowych systemu ochrony zdrowia.

W związku z tym oczekujemy od Ministra Zdrowia ponownej analizy problemu oraz modyfikacji decyzji zawartej w przedmiotowym rozporządzeniu

– podkreślono w stanowisku.