20 lat oczekiwania na zmiany – co nowa ustawa zapewni psychologom?

Brak uregulowania prawnego zawodu psychologa, brak samorządu zawodowego, brak nadzoru, kodeksu etyki zawodowej – środowisko psychologów czeka na nową ustawę, która nie tylko ureguluje zawód, ale też poprawi bezpieczeństwo pacjentów. Projekt jest obecnie w Sejmie. 

Dziś obowiązuje ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Jak podkreśla Ogólnopolski Związek Zawodowy Psychologów, ta ustawa formalnie weszła w życie 1 stycznia 2006 roku, ale jej nie wdrożono z uwagi na brak przepisów wykonawczych. W ciągu ostatnich 20 lat przestała wpisywać się w zmieniający się system prawny i przepisy prawa unijnego – czytamy w stanowisku OZZP. I jak podkreśla Związek, obecne przepisy nie chronią Polaków, dając możliwość świadczenia usług psychologicznych osobom, które nie mają wymaganych kompetencji, w tym osobom bez dyplomu psychologa. W 2020 r. z inicjatywy Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Psychologów i posłanki Lewicy Agnieszki Dziemianowicz-Bąk, powstał Parlamentarny Zespół ds. Ustawowego Uregulowania Zawodu Psychologa, który przygotował projekt ustawy o zawodzie psychologa, wspólnie ze środowiskiem specjalistów. Jest on odpowiedzią na wszystkie potrzeby tego środowiska i uwzględnia oczekiwania dotyczące regulacji zawodu oraz odpowiada na wyzwania współczesności w zakresie specyfiki pracy psychologa.

Obecnie projekt przeszedł przez konsultacje parlamentarne. Mamy nadzieję, że ustawa wejdzie w życie jeszcze w tej kadencji Sejmu. Bardzo na to czekamy. Obecne przepisy nie odpowiadają na aktualne potrzeby specjalistów oraz pacjentów 

– mówi Małgorzata Pyka, członkini zarządu Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Psychologów. 

Najważniejszy punkt to utworzenie samorządu

 Nowe przepisy mają uregulować prawa i obowiązki psychologów, ustawa będzie też chronić praw pacjenta i poprawi jakość świadczonych usług. 

Najważniejszą zmianą jest utworzenie samorządu zawodowego, który będzie odpowiedzialny za wydawanie prawa do wykonywania zawodu, co zapewni bezpieczeństwo pacjentom. Dziś pacjent nie może nigdzie zgłosić zażalenia czy skargi, bo w związku z brakiem samorządu, nie istnieje żaden organ, który by się tym zajmował. Ponadto na rynku działa wiele gabinetów świadczących pomoc psychologiczną, ale nie wszędzie pracują specjaliści po studiach. Obecne przepisy dopuszczają do wykonywania tego zawodu osoby bez odpowiedniego wykształcenia, np. po weekendowych kursach, co sprawia, że dochodzi do wielu patologii 

– dodaje Małgorzata Pyka. 

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, „samorząd będzie czuwał nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej, ochroną danych w indywidualnej dokumentacji oraz prowadzenia działalności przez osoby z przygotowaniem merytorycznym oraz odpowiednią praktyką zawodową”. Zgodnie z ustawą, o prawo do wykonywania zawodu będą mogli ubiegać się tylko absolwenci pięcioletnich studiów na kierunku psychologia, zarówno jednolitych, jak i tych w systemie bolońskim. Będą oni wpisani na jawną, regionalną listę psychologów. Projekt przewiduje zatem uregulowanie kwestii uzyskiwania prawa wykonywania zawodu psychologa oraz zasad wykonywania tego zawodu wraz z odpowiedzialnością dyscyplinarną, co oznacza, że psychologowie będą podlegać odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny np. naruszające zasady etyki zawodowej. Proponowane jest też ustalenie szczegółowych zasad organizacji funkcjonowania samorządu zawodowego psychologów oraz stworzenie kodeksu etycznego. 

Dziś każdy może nazywać się psychologiem 

Ma powstać także ogólnopolski spis psychologów, stworzony na podobieństwo spisu Naczelnej Izby Lekarskiej, gdzie pacjenci mogliby sprawdzać specjalistów i ich wykształcenie.

Dziś nie ma centralnej bazy psychologów, nie ma więc możliwości zweryfikowania, czy ktoś jest psychologiem czy też nie, ponieważ nie ma dokumentu o nazwie Prawo Wykonywania Zawodu, które ma lekarz. Nowa ustawa zakłada powołanie samorządu, który z kolei powoła izby, a te będą prowadzić rejestr psychologów, więc będą oni zewidencjonowani. Na taką listę będzie wpisana osoba, która uzyskała w Polsce dyplom magistra na kierunku psychologia lub uzyskała za granicą wykształcenie uznane za równorzędne w Rzeczypospolitej Polskiej 

– mówi Pyka. 

Oprócz tego, ustawa nakłada na psychologa obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej. Od tego obowiązku ustawodawca przewidział wyjątki np. gdy nieujawnienie informacji mogłoby stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjenta.Jak podkreśla OZZP, nowa ustawa wpłynie pozytywnie na poziom usług psychologicznych świadczonych w Polsce i bezpieczeństwo pacjentów.