Czy objawy Barlowa i Ortolaniego mogą być fizjologiczne?

Jednym z elementów porady patronażowej w 1. m.ż. dziecka jest ocena w kierunku dysplazji stawów biodrowych. Bada się wówczas objaw wyważania Barlowa i objaw przeskakiwania Ortolaniego.

Manewr Barlowa

Manewr Barlowa polega na celowym wywołaniu tylnej, przemijającej luksacji biodra poprzez delikatny nacisk na przywiedziony i zgięty pod kątem 90° staw biodrowy dziecka. 

Wykonuje się go w pozycji leżącej na plecach, stabilizując miednicę i kontrolując ustawienie drugiej kończyny. Za wynik dodatni uznaje się wyczuwalne przemieszczenie głowy kości udowej poza panewkę (tzw. „wybicie” biodra), co wskazuje na niestabilność stawu.

Manewr Ortolaniego

Manewr Ortolaniego również jest klasycznym elementem badania klinicznego stawów biodrowych u noworodków i niemowląt, wykonywanym w ramach przesiewu w kierunku rozwojowej dysplazji stawu biodrowego. 

Badanie przeprowadza się w pozycji leżącej dziecka na plecach, z biodrami zgiętymi do kąta 90°, trzymając miednicę w stabilnym położeniu i badając każdy staw oddzielnie. Wynik dodatni stwierdza się w przypadku wyczuwalnego lub słyszalnego „kliknięcia” towarzyszącego przeskoczeniu głowy kości udowej do prawidłowego położenia w panewce, co świadczy o wcześniej istniejącej niestabilności lub zwichnięciu stawu.

Badanie w kierunku dysplazji stawów biodrowych

Manewr Ortolaniego jest komplementarny wobec manewru Barlowa – podczas gdy Barlow służy do wykrywania biodra podatnego na zwichnięcie poprzez prowokację przemieszczenia, Ortolani ma na celu potwierdzenie możliwości jego repozycji.

W pierwszych tygodniach życia noworodka dodatnie objawy Barlowa i Ortolaniego mogą w części przypadków odzwierciedlać przejściową, fizjologiczną niestabilność stawu biodrowego wynikającą z niedojrzałości struktur okołostawowych, a nie trwałą dysplazję. U zdrowych noworodków, zwłaszcza w pierwszych dniach po porodzie, niewielka wiotkość torebki stawowej i luźniejsze dopasowanie głowy kości udowej do panewki mogą powodować wyczuwalne przeskakiwanie podczas badania, które ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni wraz z dojrzewaniem tkanek i stabilizacją stawu. 

Jednocześnie należy podkreślić, że w badaniu klinicznym nie ma możliwości jednoznacznego odróżnienia niestabilności o charakterze przejściowym od tej wynikającej z patologii rozwojowej. Dlatego każdy dodatni objaw Barlowa lub Ortolaniego – niezależnie od wieku dziecka – powinien być traktowany jako potencjalny sygnał patologii i stanowi wskazanie do dalszej diagnostyki ultrasonograficznej w celu potwierdzenia lub wykluczenia rozwojowej dysplazji stawu biodrowego.

Kody ICD-10

Referencje

1. Nandhagopal, T., Tiwari, V., & De Cicco, F. L. (2024, May 4). Developmental dysplasia of the hip. StatPearls - NCBI Bookshelf. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK563157/
2. Singh, A., Wade, R. G., Metcalfe, D., & Perry, D. C. (2024). Does This Infant Have a Dislocated Hip?: The Rational Clinical Examination Systematic Review. JAMA, 331(18), 1576–1585. https://doi.org/10.1001/jama.2024.2404