Czy każdy pacjent z hiperglikemią na czczo wymaga testu OGTT?

Nie u każdego pacjenta z hiperglikemią na czczo (IFG) konieczne jest wykonywanie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT). Decyzję należy podejmować na podstawie dodatkowych czynników ryzyka oraz wartości glikemii. Zgodnie z wytycznymi PTD oraz zaleceniami dla POZ, OGTT powinien być wykonany w określonych sytuacjach klinicznych, zwłaszcza u osób z podejrzeniem cukrzycy lub wysokim ryzykiem jej rozwoju.

Hiperglikemia na czczo – czy zawsze powód do niepokoju?

W praktyce lekarza POZ nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG, impaired fasting glucose) to częsty problem. Wartości glikemii między 100 a 125 mg/dl mogą budzić pytania o konieczność dalszej diagnostyki. U części pacjentów IFG jest jedynie przejściowym zaburzeniem gospodarki węglowodanowej, które może wynikać z chwilowych czynników, takich jak stres, choroba infekcyjna czy przyjmowane leki. U innych jednak jest to sygnał alarmowy, sugerujący ryzyko progresji do cukrzycy typu 2. Kluczowe jest więc odpowiednie określenie, u kogo dalsza diagnostyka, w tym OGTT, jest rzeczywiście potrzebna.

Kiedy OGTT jest konieczny?

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz wytycznymi dla lekarzy POZ OGTT należy wykonać w poniższych przypadkach.

1. Badania przesiewowe u osób bez objawów hiperglikemii, ale z czynnikami ryzyka cukrzycy, w tym:
   • nadwaga lub otyłość (BMI ≥25 kg/m²),
   • nadciśnienie tętnicze (≥140/90 mmHg),
   • dyslipidemia (HDL <40 mg/dl u mężczyzn, <50 mg/dl u kobiet, TG> 150 mg/dl),
   • wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2,
   • niska aktywność fizyczna,
   • cukrzyca ciążowa w wywiadzie,
   • zespół policystycznych jajników (PCOS).
2. Podejrzenie nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT) – np. u pacjentów z IFG i niecharakterystycznymi objawami hiperglikemii.
3. Rozbieżność wyników glikemii na czczo i HbA1c – jeśli glikemia na czczo jest prawidłowa, ale wartość HbA1c wskazuje na stan przedcukrzycowy (5,7-6,4%), lub odwrotnie – gdy glikemia wskazuje na IFG, a HbA1c jest poniżej progu diagnostycznego.
4. Kobiety z wywiadem cukrzycy ciążowej – dla oceny metabolizmu glukozy po porodzie.
5. Glukozuria przy prawidłowej glikemii na czczo – jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie nietolerancji glukozy lub cukrzycy.
6. Jako badanie przesiewowe u pacjentów z mukowiscydozą – od 10. roku życia, raz w roku, z oznaczeniem glikemii na czczo oraz w 30., 60., 90. i 120. minucie po podaniu glukozy.
7. U dzieci z otyłością – gdy BMI> 95. centyla lub okres dojrzewania już się rozpoczął, test OGTT zaleca się wykonywać co 2 lata.

Kody ICD-10

Referencje

1. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą – 2024. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
2. Wytyczne rozpoznawania i leczenia cukrzycy dla lekarzy rodzinnych Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.