Wyszukaj w szybkich pytaniach
Czas w zakresie docelowym (TIR) – co to za parametr?
Wraz z rozwojem systemów ciągłego monitorowania glikemii (CGM), podejście do oceny skuteczności leczenia cukrzycy uległo istotnej zmianie. Hemoglobina glikowana (HbA1c), choć powszechnie stosowana, nie odzwierciedla zmienności glikemii ani częstości epizodów hipo- i hiperglikemii. W tym kontekście coraz większą wartość przypisuje się wskaźnikowi TIR (time in range) – czasu spędzonego przez pacjenta w zakresie glikemii uznawanym za terapeutycznie pożądany.
Czym jest TIR?
TIR oznacza procent czasu, w którym wartości glikemii pozostają w określonym zakresie docelowym, przyjętym w większości przypadków jako 70–180 mg/dl (3,9–10,0 mmol/l).
Wskaźnik ten, wyrażany jako procent doby, stanowi czułą miarę jakości wyrównania glikemii w czasie rzeczywistym i koreluje zarówno z ryzykiem powikłań mikro- i makronaczyniowych, jak i z jakością życia pacjentów. Uznaje się, że TIR ≥70% odpowiada wartości HbA1c <7%, przy jednoczesnym ograniczeniu wahań glikemii i ryzyka hipoglikemii.
Zaletą TIR jest jego duża wartość kliniczna i edukacyjna – parametr ten jest zrozumiały dla pacjentów, łatwy do monitorowania dzięki danym z CGM i umożliwia szybką ocenę skuteczności prowadzonej terapii. Co ważne, w przeciwieństwie do HbA1c, TIR odzwierciedla także dobowy rytm glikemii, co ma istotne znaczenie w podejmowaniu decyzji terapeutycznych.
TAR i TBR
Analiza TIR jest uzupełniana przez dwa parametry opisujące czas spędzony poza zakresem docelowym:
- TAR (time above range) – odsetek czasu z hiperglikemią (powyżej 180 mg/dl),
- TBR (time below range) – odsetek czasu z hipoglikemią (poniżej 70 mg/dl).
Wartości te dostarczają precyzyjnych informacji o ryzyku epizodów ostrych i powinny być analizowane równolegle z TIR, szczególnie u pacjentów narażonych na hipoglikemię, takich jak osoby starsze, kobiety w ciąży czy pacjenci stosujący intensywną insulinoterapię.
Zalecane wartości TIR w zależności od grupy pacjentów
W zależności od wieku, stanu klinicznego i ryzyka powikłań, zalecenia PTD różnicują wartości docelowe TIR, TBR i TAR:
| Grupa pacjentów | Zakres TIR | Zalecany % TIR | TBR – hipoglikemia | TAR – hiperglikemia |
|---|---|---|---|---|
Dorośli z cukrzycą typu 1 i 2 | 70–180 mg/dl | >70% | <4% <70 mg/dl, <1% <54 mg/dl | <25% >180 mg/dl, <5% >250 mg/dl |
Osoby starsze, z ryzykiem hipo | 70–180 mg/dl | >50% | <1% <70 mg/dl | <50% >180 mg/dl |
Kobiety w ciąży (cukrzyca typu 1) | 63–140 mg/dl | >70% | <4% <63 mg/dl, <1% <54 mg/dl | <25% >140 mg/dl |
Dzieci i młodzież z cukrzycą | 70–180 mg/dl | ≥80% | Minimalizacja epizodów hipoglikemii | HbA1c ≤6,5%, CV <36% |
Podsumowanie
Czas w zakresie docelowym (TIR), a także jego uzupełniające parametry – TAR i TBR – to obecnie jedne z najważniejszych wskaźników jakości kontroli cukrzycy. Ich zastosowanie możliwe jest dzięki systemom CGM, które stają się standardem nie tylko w leczeniu intensywnym cukrzycy typu 1, ale również w coraz szerszej grupie pacjentów z cukrzycą typu 2.
W codziennej praktyce lekarza POZ i diabetologa parametry te:
- umożliwiają dynamiczną ocenę skuteczności terapii,
- pomagają w personalizacji leczenia,
- przewidują ryzyko powikłań lepiej niż HbA1c.
Dzięki swojej przejrzystości, TIR zyskuje również uznanie pacjentów – staje się dla nich realnym, zrozumiałym celem terapeutycznym. Wdrażanie edukacji o TIR oraz interpretacji raportów CGM powinno stać się integralnym elementem nowoczesnej opieki diabetologicznej.
Kody ICD-10
Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywienia i przemiany metabolicznej
Referencje
- Araszkiewicz A, Bandurska-Stankiewicz E, Borys S i wsp. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą – 2024. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr Top Diabetes 2023; 4: 1-155
- Advani, A. (2020) Positioning time in range in diabetes management. Diabetologia 63, 242–252.
