Student VI roku - wykładowca, asystent prowadzącego czy student?

Ministerstwo Zdrowia dokłada starań, aby studenci VI roku kierunku lekarskiego nie nudzili się na ostatnim roku studiów. Z jednej strony ma zostać wprowadzony egzamin OSCE (Objective structured clinical examination), z drugiej powołany przy MZ zespół pracował nad zorganizowaniem pracy dla studentów kierunku lekarskiego, tak aby mogli oni nie tylko zarobić, ale również zdobyć przy okazji trochę doświadczenia w pracy na oddziale, oczywiście z obowiązkami adekwatnymi do posiadanych kompetencji. Jakby tego było mało, to 25 maja 2022 na posiedzeniu sejmowej Komisji Zdrowia wiceminister Piotr Bromber stwierdził: “Ministerstwo Zdrowia rozważa oddanie możliwości kształcenia studentów niższych lat studiów lekarskich i lekarsko-dentystycznych w ręce kolegów z szóstego roku. - Ten pomysł zrodził się po rozmowach ze studentami [1].”

Coraz więcej studentów coraz mniej dydaktyków

O problemach kadrowych na uczelniach medycznych mówi się już od dłuższego czasu. Często jako główny problem wskazywana jest kwestia wynagrodzenia – mało któremu lekarzowi opłaca się brać nawet ułamek etatu dydaktycznego [2]. Jakiś czas temu prof. Aleksander Sieroń, konsultant krajowy w dziedzinie angiologii proponował, że przynajmniej częściową odpowiedzią na ten problem może być zatrudnienie biologów, biochemików czy mikrobiologów jako wykładowców przedmiotów podstawowych [3]. Mimo że tamta propozycja wzbudziła krytykę środowiska, to i tak jest ona o wiele mniej radykalna niż ostatni pomysł Ministerstwa Zdrowia. Pytanie, czy jednak w perspektywie dalej rosnących naborów na kierunki lekarskie i planach otwierania ich na kolejnych uczelniach radykalne rozwiązania nie będą potrzebne.

Studenci jako prowadzący zajęcia - sprawdzone rozwiązanie

Minister Zdrowia Adam Niedzielski zapytany dzień później o jego zdanie na ten temat stwierdził, że nie jest to nic zaskakującego, stwierdzając: Kiedy studiowałem ekonomię, to jak byłem na starszych latach, prowadziłem ćwiczenia jako asystent u wielu wybitnych profesorów. Powiedziałbym, że było to nawet standardem, żeby takie ćwiczenia prowadzić. W przypadku medycyny, oczywiście, ten wzorzec też można zastosować i myślę, że nie ma co wzbudzać szczególnych emocji [4]. 

Dużo ostrożniej do tego pomysłu, ale też jednak nie odrzucając go zupełnie, podchodzi prof. Andrzej Marszałek, kierownik Katedry Patologii i Profilaktyki Nowotworów Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu: Sam jako student VI roku prowadziłem zajęcia z patomorfologii na UMP, ale wiedziałem już wtedy, że wybiorę tę specjalizację, miałem piątkę z tego przedmiotu, przez całe studia działałem w kole naukowym i pisałem prace naukowe z tego przedmiotu. Oczywiście, młodszych kolegów uczyłem pod okiem mojej profesor [5]. 

Według profesora Marszałka tacy studenci mogliby prowadzić tylko część zajęć praktycznych. 

Asystent nauczyciela akademickiego

Jeszcze inną wizję roli studenta VI roku kierunku lekarskiego przedstawia prof. Marcin Gruchała, rektor GUMed i przewodniczący KRAUM [6]. Proponuje on utworzenie stanowiska asystenta nauczyciela akademickiego, który pozwalałby wybranym studentom pomagać nauczycielom akademickim, równocześnie umożliwiając im naukę metodyki nauczania, jak również przekonanie się, czy nauczanie jest właśnie tym, czym chcą się zajmować w przyszłości. Jak według prof. Gruchały miałaby wyglądać taka praca? Polegałaby ona na przygotowywaniu odczynników, przyrządów potrzebnych do przeprowadzenia eksperymentów, odgrywanie roli symulowanego pacjenta czy przygotowanie materiałów edukacyjnych dla studentów w tym „powielenie dla nich wyników badań, które są prezentowane w trakcie zajęć” [6].

Czy studenci będą mieć na to czas i siły?

Jak widać, różnych wizji, jak powinna wyglądać rola studentów VI roku, jest wiele i pewnie jakby poszukać, to znalazłoby się ich jeszcze więcej. Pytanie, czy sami studenci byli pytani, czy oni czują się na siłach uczyć młodszych kolegów? Co prawda sam pomysł jest zainspirowany spotkaniem ze studentami z Gdańska [6], ale obecnie nie słychać ich głosu – przecież 6 rok nie należy do najłatwiejszych, możliwości modyfikowania planu zajęć jest bardzo ograniczona, a odrabianie nieobecności często - bardzo trudne. Jeśli takie rozwiązanie miałoby być wprowadzane w życie, to warto by było aby brało ono również pod uwagę możliwości studentów. Do tego egzaminy z takich przedmiotów jak choroby wewnętrzne czy pediatria wymagają znacznego nakładu pracy i regularnej nauki, ograniczając czas, którym studenci mogą dysponować. 

Evidence based policy

Drugą grupą, która powinna być zaangażowana w rozmowy na ten temat, są specjaliści metodologii nauczania. Warto by było, aby dyskusja opierała się na argumentach naukowych opartych na analizie sytuacji i rozwiązań stosowanych w innych krajach a nie sprowadzała się do odwoływań do własnych doświadczeń czy odczuć.