Pół roku dialogu - propozycje ministra Brombera dla młodych medyków

W wywiadzie z 16 marca 2022 dla Rynku Zdrowia[1], wiceminister Piotr Bromber poruszył kluczowe kwestie dla studentów i młodych lekarzy. Po pół roku rozmów ze środowiskiem medycznym mamy już propozycję Pakietu dla młodych oraz zestawu działań w kierunku jego realizacji.

Rozwój kadr medycznych to jeden z głównych obszarów pracy ministra Brombera - skupmy się więc na zmianach i propozycjach dla studentów i świeżo upieczonych absolwentów kierunku lekarskiego. Naszym punktem odniesienia będzie Pakiet dla młodych, o którym minister dużo mówił w wywiadzie. Dla przypomnienia - siedem punktów planu zostało przedstawione w styczniu przez Ministra Zdrowia Adama Niedzielskiego oraz ministra Brombera w obecności studentów oraz przedstawicieli Porozumienia Rezydentów. Pakiet zgodnie z założeniami ma ułatwić drogę przez studia medyczne i zapewnić perspektywy rozwoju zawodowego. Pytanie brzmi – co zmieniło się od tamtej pory?

Kształcenie podyplomowe - co z tym stażem?

Słowo staż pada w wywiadzie tylko raz i dotyczy stworzenia ram prawnych do elastycznego zatrudnienia lekarzy odbywających staż podyplomowy. A co z ewentualną likwidacją stażu? Temat, który jeszcze niedawno wywołał tyle kontrowersji w środowisku medycznym, został całkowicie przemilczany. 

W przypadku rezydentur rozmijają się oczekiwania młodych lekarzy i systemu. Z jednej strony obserwujemy niewystarczającą liczbę zgłoszeń na specjalizacje priorytetowe, z drugiej stawiamy pytanie czy miejsc rezydenckich wystarczy dla stale rosnącej liczby absolwentów. Propozycje ministra to analiza potrzeb specjalizacyjnych i ranking miejsc. Pierwsze rozwiązanie z założenia wydaje się być przekonujące - w końcu evidence-based policy jest co do zasady lepszym sposobem tworzenia polityki, o ile wykonana analiza co skłania ludzi do wybrania danej specjalizacji i co ewentualnie przekona ich na inną, bardziej poszukiwaną przez system, przełoży się na rzeczywiste i konkretne działania mające na celu poprawę warunków odbywania specjalizacji. Zgodnie z zapowiedziami prof. Ryszarda Gellerta, dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego(CMKP) [2], ranking ma weryfikować czy dana placówka medyczna wciąż spełnia warunki do prowadzenia programu specjalizacyjnego. Dodatkowo, ranking ma też pozwolić na podniesienie rangi opiekuna specjalizacji. Już teraz mamy problem z dostępnością miejsc szkoleniowych na niektóre specjalizacje, więc zgłaszaniu problemów w placówce może towarzyszyć lęk o kontynuowanie specjalizacji. Ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty[3] przewiduje, że osoba odbywająca specjalizację w miejscu, które straciło akredytację, powinna być skierowana na inne wolne miejsce szkoleniowe w danej specjalizacji. Ale co, gdy nie ma takich miejsc albo jest ich za mało? Pierwszeństwo mają osoby, które uzyskały większą liczbę punktów w procesie naboru na specjalizację - i tylko tyle dowiadujemy się z ustawy. A co z pozostałymi osobami? Nierzadko rezydenci wykorzystywani są do zadań poza ich obowiązkami, w zależności od potrzeb placówki - ranking ma pomóc wyeliminować takie działania.  Poprawa jakości kształcenia rezydentów jest bez wątpienia konieczna. Jednak czy ranking w rzeczywisty sposób wpłynie na decyzje podejmowane przez dyrektorów placówek, którzy przecież nierzadko muszą się zmagać z brakami kadrowymi i finansowymi?. Podsumowując - założenia tego projektu w teorii brzmią bardzo dobrze. Pytanie, czy ich realizacja będzie równie dobra. 

Udział młodych medyków w decyzjach 

Przedstawiciele studentów i rezydentów wchodzą obecnie w skład dwóch zespołów działających przy Ministrze Zdrowia - Zespół do spraw kontynuacji prac nad opracowaniem propozycji zmian w standardach kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu lekarza oraz lekarza dentysty (w jego skład wchodzi przedstawiciel Komisji Wyższego Szkolnictwa Medycznego Parlamentu Studentów RP  w skrócie KWSM, przedstawiciel IFMSA-Poland oraz przedstawiciel Porozumienia Rezydentów)[4] oraz Zespół do spraw opracowania propozycji rozwiązań prawnych i organizacyjnych regulujących pracę studentów kierunku lekarskiego i lekarsko-dentystycznego w podmiotach wykonujących działalność leczniczą - „Praca dla studenta” (wśród jego członków jest przedstawiciel KWSM oraz przedstawiciel Porozumienia Rezydentów)[5]. Na ile głos młodych wybrzmiewa w tych zespołach? Niestety, trudno powiedzieć - do tej pory nie udostępniono żadnych raportów z pracy zespołów, a same obrady są objęte tajemnicą. Na pewno zaproszenie studentów do rozmów to krok w dobrym kierunku. Miejmy nadzieję, że jest to początek tendencji, którą będzie można też obserwować w działaniach MZ w przyszłości. Nie możemy jednak pozwolić, by obecność przedstawicieli studentów i rezydentów była dla MZ jedynie symboliczna - przypomnijmy, że w przypadku ustawy o kredytach studenckich dla lekarzy, zarówno przedstawiciele studentów jak i samorząd lekarski zgłaszali do projektu zastrzeżenia, które w większości nie zostały uwzględnione.  

Wzmacnianie kompetencji i standardów kształcenia

Ministerstwo Zdrowia podejmuje kroki mające na celu podniesienie poziomu kształcenia studentów, ale czy nie brakuje rzeczowej analizy sytuacji wyjściowej? Ankieta KWSM [6] wskazuje na bardzo niską ocenę poczucia przygotowania do wykonywania zawodu lekarza wśród świeżo upieczonych absolwentów kierunku lekarskiego. Ale to nie jedyny problem - zbyt duża liczba studentów przypadająca na jednego asystenta czy nieefektywne wykorzystanie czasu przeznaczonego na zajęcia - ponad 61% ankietowanych deklaruje, że co najmniej 2h tygodniowo ćwiczeń jest marnowane na szukanie lub oczekiwanie na prowadzącego. Szkoda, że minister Bromber nie odnosi się do tych problemów, proponując rozwiązania. Rolą MZ powinno być podjęcie kroków w celu identyfikacji rzeczywistych braków w naszym nauczaniu – bazując nie tylko na opiniach studentów czy rektorów uczelni medycznych, ale przeprowadzając rzeczowe analizy z pomocą ekspertów z dziedziny dydaktyki medycznej. Jest to szczególnie ważne, kiedy studentów kierunku lekarskiego z roku na rok przybywa, a w planach jest otwarcie tego kierunku na kolejnych uczelniach. Tymczasem minister w kwestii kompetencji i standardów kształcenia odnosi się do zwiększenia kompetencji komunikacji lekarz-pacjent i obowiązkowych egzaminów OSCE. O ile kompetencje komunikacyjne są kluczowe dla każdego przyszłego lekarza, nie jest to nowa propozycja dla polskich uczelni. Wiele z nich obecnie prowadzi obowiązkowe zajęcia w tym obszarze. Weryfikacja umiejętności praktycznych jest konieczna, jednak trudno sobie wyobrazić, że obowiązkowe egzaminy OSCE magicznie nauczą tych umiejętności. By nie były to działania tylko „na papierze”, potrzebna jest poprawa szeroko rozumianej dydaktyki na uczelni – w tym zwiększenie liczby pracowników dydaktycznych. Trudno zdobyć umiejętności praktyczne, gdy asystent prowadzi zajęcia dla grupy 15 studentów. W końcu sam minister zauważa, że nauczanie kliniczne zostało gdzieś daleko w tyle.

Co z CEM?

Minister w wywiadzie wspomina, że chciałby innego funkcjonowania Centrum Egzaminów Medycznych. Jednak na ten moment nie wiemy, co to dokładnie oznacza. Zabrakło odniesienia do bezprecedensowej decyzji Centrum Egzaminów Medycznych odnośnie do LEK edycji wiosna 2022 o zmianie oficjalnego klucza po jego opublikowaniu i ponownym przeliczeniu punktów. CEM jest instytucją nadzorowaną przez ministra Brombera - dlatego chciałbym usłyszeć, jakie kroki zostały podjęte przez MZ, by wyjaśnić przyczyny takiej sytuacji i zapobiec jej wystąpieniu w przyszłości. Mówimy w końcu o egzaminie państwowym, jednym z warunków uzyskania PWZ, głównym czynniku decydującym o pozycji na liście konkursowej w naborze na specjalizacje.