Planowane cięcia w psychiatrii budzą niepokój lekarzy

Środki przeznaczone na psychiatrię i leczenie uzależnień mogą być niższe o prawie 1,2 miliarda złotych w porównaniu do 2025 roku – przekazali eksperci z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Centrów Zdrowia Psychicznego podczas konferencji pt. „Stop miliardowi mniej na system ochrony zdrowia psychicznego w przyszłym roku. Stop likwidacji Centrów Zdrowia Psychicznego”. Resort zdrowia podkreśla, że psychiatria pozostaje jednym z priorytetów. 

Planowane nakłady na opiekę psychiatryczną i leczenie uzależnień w przyszłym roku będą o 1,2 mld zł niższe w 2025 r. W tym roku budżet wynosił 9,1 mld zł. Na tę kwotę składa się 6,6 mld zł budżetu na opiekę psychiatryczną i leczenie uzależnień oraz 2,5 mld zł na pilotaż centrów zdrowia psychicznego

–podała dr Izabela Ciuńczyk, psychiatra i prezeska Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Centrów Zdrowia Psychicznego.

Na 2026 rok zaplanowany jest jeden obszar finansowania w psychiatrii: w wysokości 7,9 mld zł – to o 1,2 mld zł mniej.

Taka redukcja oznaczałaby spadek z 4,16 proc. budżetu NFZ przekazywanego na psychiatrię do 3,67 proc.

– mówili eksperci.

Skala możliwych skutków cięć wygląda następująco: 1,2 mld zł odpowiada rocznemu budżetowi 15 psychiatrycznych szpitali 300-łóżkowych, 32 tysiącom porad psychologicznych dziennie przez rok, a także kompleksowej opiece w CZP dla 7 milionów osób.

Specjalistka przypomniała, że Polska od lat przeznacza na psychiatrię mniej niż większość krajów Europy – średnia europejska to 6–7 proc. całego budżetu na zdrowie, a w Polsce wydatki w najlepszym okresie sięgały 4,5 proc.

Byliśmy z kolei w czołówce, jeżeli chodzi o reformę psychiatrii. Światowa Organizacja Zdrowia oceniła ją bardzo pozytywnie. Obniżanie finansowania w momencie, gdy reforma przynosi dobre efekty, jest krokiem wstecz

– mówiła Izabela Ciuńczyk. 

Lekarze szczególnie obawiają się o przyszłość Centrów Zdrowia Psychicznego (CZP), które po zakończeniu pilotażu mają stać się rozwiązaniem systemowym. Wciąż jednak nie wiadomo, czy i jak zostanie zabezpieczone ich finansowanie.

Nie ma legislacyjnych postanowień, nie ma ścieżki, która by prowadziła do tych zmian systemowych. W przypadku braku finansowania istniejące CZP mogą zostać zamknięte, a nowe nie powstaną

– mówili eksperci.  

Dr Julia Pankiewicz z Porozumienia Rezydentów OZZL zwróciła uwagę na trudności, przed którymi staną lekarze.

Nie wiem, kto będzie wybierał, komu zostanie odebrane świadczenie. Czy nastolatce po próbie samobójczej, czy dwudziestolatkowi z pierwszym epizodem schizofrenii, a może osobie pięćdziesięcioletniej, która od 20 lat leczy się z powodu choroby afektywnej dwubiegunowej? My nie będziemy o tym decydować. Nie wiem, kto będzie

– mówiła.

Podkreśliła, że redukcja środków grozi powrotem do tzw. „biedapsychiatrii”, utrudniając dostęp pacjentów do kompleksowej i szybkiej pomocy.

Już dziś obserwujemy, jak skomplikowana jest droga pacjenta przez system. Naszym celem powinno być zapewnienie opieki kompleksowej i łatwo dostępnej, tak aby pomoc mogła być udzielona jak najszybciej. Niestety, w przypadku redukcji finansowania stanie się dokładnie odwrotnie

– mówiła Pankiewicz.

Konsekwencje odbiją się również na kształceniu rezydentów psychiatrii. – Za takim ubytkiem w budżecie z pewnością będą musiały iść zwolnienia, cięcia w pensjach i potencjalnie zmniejszenie liczby specjalistów w systemie, a w konsekwencji pogorszenie jakości szkolenia specjalizacyjnego – informuje Porozumienie Rezydentów.

9 października zaplanowano Nadzwyczajny Kongres Zdrowia Psychicznego. 

Resort zdrowia: psychiatria jest dla nas priorytetem W odpowiedzi na konferencję prasową, resort zdrowia wydał komunikat, w którym zaznaczył, że plan finansowy NFZ na 2026 r. na obecnym etapie nie uwzględnia finansowania Centrów Zdrowia Psychicznego ze względów formalnych – pilotaż trwa do końca 2025 r. Ministerstwo podkreśliło jednocześnie, że środki na psychiatrię i leczenie uzależnień w planie 2026 r. są wyższe o ponad 1,75 mld zł w porównaniu z rokiem 2025. Zapowiedziano także rekordowe inwestycje w infrastrukturę psychiatryczną, w tym 3,17 mld zł w 53 ośrodkach w całej Polsce.

Psychiatria pozostaje jednym z priorytetów Ministerstwa Zdrowia, a środki finansowe przeznaczane na nią nie tylko się nie zmniejszają, lecz są systematycznie zwiększane, co znajduje odzwierciedlenie w podejmowanych decyzjach

– przekazał resort zdrowia.

Ministerstwo przypomniało też, że Zespół ds. zmian systemowych w Centrach Zdrowia Psychicznego finalizuje prace, a ich efekty przedstawi ministrowi zdrowia.

Po zakończeniu prac zespołu zostaną podjęte decyzje dotyczące sposobu, kierunku oraz harmonogramu wdrażania zaproponowanych zmian. Naszym celem jest jak najszybsze objęcie odpowiednią opieką całej populacji Polski

– czytamy w komunikacie Ministerstwa Zdrowia. 

Z kolei NFZ przekazał, że planowanie budżetu na kolejny rok odbywa się w ścisłych ramach prawnych i w konkretnie wskazanym, maksymalnym terminie do 15 lipca.

Na ten moment pilotaż CZP jest zaplanowany do końca tego roku, to pierwotny plan finansowy NFZ na przyszły rok nie mógł go już uwzględnić. Jeżeli sytuacja się zmieni i CZP będą nadal funkcjonowały w oparciu o finansowanie z NFZ, to budżet NFZ je obejmie

– przekazał NFZ.

Pilotaż CZP trwa od 2018 roku.