Nieprawidłowości w związku z wyborami rektora na WUM?

Elektorzy Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego wskazują na domniemane nieprawidłowości w związku z wyborami rektora tej uczelni. Ich zdaniem, na uczelni istnieje konflikt, który negatywnie rzutuje na możliwość przeprowadzenia zgodnych z prawem wyborów rektorskich. Rzecznik Praw Obywatelskich włączył się w wyjaśnienie sprawy. 

Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymał od elektorów z WUM informacje dotyczące wyborów rektora. Nie jest dla nich jasne, czy ukaranie nieprawomocną karą dyscyplinarną kandydatki uniemożliwia kandydowanie na rektora. RPO zwrócił się do ministra nauki i szkolnictwa wyższego oraz do minister zdrowia z prośbą o interwencje. 

W piśmie do MNiSW, Wiącek podkreśla, że na WUM w trakcie organizacji wyborów rektorskich uwidocznił się problem stosowania tzw. upomnienia rektorskiego, zgodnie z którym rektor, po otrzymaniu zawiadomienia o popełnieniu czynu mającego znamiona przewinienia dyscyplinarnego lub powzięciu w inny sposób informacji o możliwości popełnienia takiego czynu, może nałożyć karę upomnienia, gdy czyn stanowi przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi i udowodnienie winy nie wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. Kara ta może być nałożona po wysłuchaniu nauczyciela akademickiego. Ukarany upomnieniem może wnieść odwołanie do sądu pracy.

Możliwość zastosowania tej kary nabiera szczególnego znaczenia, gdy nakładana jest w okresie przedwyborczym na osobę ubiegającą się o mandat rektora. Zgodnie z ustawą, rektorem może być osoba, która nie była karana dyscyplinarnie. W literaturze przedmiotu wyrażany jest pogląd, że także nieprawomocna kara dyscyplinarna wyklucza możliwość bycia rektorem, ale istnieją również inne interpretacje 

– uważa RPO. 

Przypomnijmy, że na WUM urzędujący wówczas rektor prof. Zbigniew Gaciong, który ubiegał się o reelekcję, nałożył karę upomnienia rektorskiego na swoją kontrkandydatkę prof. Agnieszkę Cudnoch-Jędrzejewską, jednocześnie jednak sam wycofał się ze startu w wyborach. Z komunikatu WUM wynika, że w ocenie rektora nałożenie kary jest równoznaczne z wykluczeniem kontrkandydatki z wyborów. Tymczasem Uczelniana Komisja Wyborcza uznała, że nieprawomocna kara nie wywołuje tego skutku i w związku z tym ukarana kandydatka może nadal ubiegać się o stanowisko rektora. Marcin Wiącek, dostrzegając różne możliwości interpretacji przepisów prawa, zwrócił się do Dariusza Wieczorka, ministra edukacji, o rozważenie zasadności zmian legislacyjnych w art. 20 ust. 1 pkt 4 PSWN, by wprost przewidywał, że z możliwości bycia członkiem rady uczelni wykluczone są jedynie te osoby, które zostały ukarane prawomocną karą dyscyplinarną.

Czy MZ skontroluje uczelnie wyższe? 

Z kolei w piśmie do Izabeli Leszczyny, minister zdrowia, Marcin Wiącek zwraca się o zajęcie stanowiska, w tym o podanie argumentów, jakie przemawiały za podjęciem rozstrzygnięcia nadzorczego dotyczącego niezgodności z prawem niektórych postanowień Statutu WUM. 

Pyta też, czy resort zdrowia planuje podjęcie działań nadzorczych w uczelniach wyższych wskazanych w piśmie wnioskodawców, które podlegają nadzorowi MZ, ponieważ w statutach innych uczelni medycznych są procedury wyborcze tożsame bądź zbliżone do tych w statucie WUM. 

Przypomnijmy, że minister zdrowia w piśmie z 25 kwietnia 2024 r. zwróciła się o ponowne przeprowadzenie procedury wyborczej, w tym dokonanie wyboru nowej UKW i Kolegium Elektorów oraz niedopuszczenie do sytuacji, w której mandat rektora wygaśnie z mocy prawa w trakcie kadencji. 

Pomimo stanowiska MZ, UKW podejmowała dalsze działania zmierzające do wyboru rektora, które miały zostać zniweczone działaniem rektora poprzez wydanie polecenia służbowego podwładnemu (informatykowi) dot. wstrzymania działań w celu przygotowania i organizacji głosowania elektorów, zaplanowanego na 6 maja 2024 r., poprzez dezaktywację/wyłączenie systemu teleinformatycznego i/lub aplikacji, przy którego użyciu miało być przeprowadzone glosowanie. 14 maja 2024 r. rektor WUM zawiesił wykonanie uchwały Senatu WUM w sprawie powołania UKW na kadencję 2024/2028. W uzasadnieniu powołano się na naruszenie przepisów Statutu WUM oraz art. 24 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 pkt 4 PSWN, poprzez przyjęcie uchwały stwierdzającej, że osoba ukarana karą dyscyplinarną upomnienia spełnia wymogi stawiane kandydatowi na rektora WUM. 3 czerwca 2024 r. Senat WUM powołał UKW w nowym składzie. Komisja ta ma dokonać ponownego wyboru Kolegium Elektorów WUM, jak również nowych władz WUM, w tym Senatu i rektora. 11 czerwca 2024 r. minister zdrowia miała podjąć rozstrzygnięcie nadzorcze, w którym stwierdziła nieważność § 49 ust. 2 i ust. 3 Statutu WUM, tj. przepisów regulujących czynne i bierne prawo wyborcze w uczelni. Następnie UKW anulowała czynności wyborcze w wyborach do Senatu, wyborach elektorów oraz wyborach rektora WUM, które zostały przeprowadzone w pierwszej połowie 2024 r. 10 lipca 2024 r. Sąd Okręgowy w Warszawie udzielił zabezpieczenia na czas postępowania poprzez stwierdzenie, że ukarana karą upomnienia kandydatka na rektora ma prawo uczestniczenia w obradach Senatu WUM jako członek 

– przypomina RPO. 

I zaznacza, że wnioskodawcy obawiają się, że takie procedowanie w sprawie wyboru rektora WUM rodzi wątpliwości co do uczciwości wyborów.

Wnioskodawcy wskazują na nieuprawnioną ingerencję MZ w autonomię uczelni. Podkreślają istnienie w statutach innych uczelni wyższych, także medycznych, tożsamych procedur wyborczych bądź bardzo zbliżonych do zawartych w §49 ust. 2 i ust. 3 Statutu WUM. Działanie Ministerstwa podjęte wyłącznie w odniesieniu do WUM odczytują jako formę wywarcia wpływu na wynik wyborów 

– pisze Marcin Wiącek w liście do minister zdrowia.  

Jak informuje WUM, 31 sierpnia 2024 r. zakończyła się kadencja rektora WUM prof. dr. hab. n. med. Zbigniewa Gacionga. Od 1 września 2024 r. do czasu wyłonienia nowego rektora WUM na kadencję 2024-2028, obowiązki rektora pełni prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Robert Gałązkowski, prorektor ds. studenckich i kształcenia.