“Harvardzki poradnik skutecznego uczenia się” – recenzja

Jeśli chcesz zacząć efektywnie się uczyć, “Harvardzki poradnik skutecznego uczenia się” pokaże Ci, jak to zrobić. A przynajmniej taką obietnicę można przeczytać na okładce. Czy autorom udało się ją spełnić?

Muszę zacząć od narzekania na polskie tłumaczenie tytułu. “Harvardzki poradnik skutecznego uczenia się” to nazwa długa i nieciekawa. Oryginalny tytuł brzmi “Make it stick” i – choć dalej znajduje się również przydługie The science of successful learning” – na obcojęzycznych okładkach wyróżniono jedynie pierwszy fragment i wygląda to zachęcająco. Rozumiem, że make it stick trudno przetłumaczyć na polski, ale przez obecny tytuł książka nie ma jak konkurować, m.in. z chwytliwym “Włam się do mózgu” Kotarskiego. 

Czy to na pewno poradnik?

Zanim sięgniesz po tę książkę, musisz mieć świadomość, że nie jest to lekka lektura. Nie twierdzę przy tym, że jest trudna w odbiorze bądź skomplikowana. Po prostu wymaga uwagi i operuje naukowymi pojęciami. Traktuję to jako zaletę, ponieważ nie jestem proponentem spłycania języka. 

Muszę też dodać, że “poradnik” kojarzy mi się z treścią prostą w odbiorze, przedstawieniem procesu krok po kroku, co ostatecznie prowadzi do zrealizowania jakiejś czynności i osiągnięcia celu. “Harvardzki poradnik skutecznego uczenia się” nie jest więc poradnikiem zgodnie z tym opisem. Zdecydowanie odbiega treścią i formą od książek w stylu “Szydełkowanie dla początkujących”. 

“Harvardzki poradnik skutecznego uczenia się” jest pełen teorii dotyczącej efektywnej nauki. Opisywane są tu procesy, które kierują przyswajaniem wiedzy i pamięcią, zasady warunkujące efektywną naukę oraz badania naukowe obrazujące omawiane treści. Z tego powodu zamiast określenia “poradnik”, użyłbym “kompendium”. “Harvardzkie kompendium efektywnej nauki” – to byłby lepszy tytuł. 

Dla kogo jest ta książka?

Zgodnie z opisem na okładce, po lekturę mogą sięgnąć uczniowie, studenci, nauczyciele i sportowcy. Jeśli zastanawiasz się, skąd wzięli się ci ostatni, spieszę z wyjaśnieniami. Otóż niektóre opisywane zasady efektywnej nauki, m.in. interleaving practice (nauka przeplatana), zostały opatrzone przykładami ze świata sportu i faktycznie mają duże znaczenie w tej dziedzinie. Domyślam się, że o to chodziło autorom.

Niezależnie od treści na okładce, jestem zdania, że profil odbiorców jest nieograniczony. Choć książka jest pełna teorii, przedstawia również praktyczne zastosowanie opisywanych zjawisk. Co więcej, ostatni rozdział poświęcony jest praktyce. Znajdują się tam wskazówki dla uczniów, nauczycieli, ale przede wszystkim osób uczących się całe życie. Tak więc nieważne, na jakim etapie edukacji jesteś, ta książka z pewnością Ci się przyda. Uważam, że może ona stanowić zarówno świetny wstęp do tematu efektywnej nauki, jak również jego rozwinięcie dla osób, które już posiadają jakąś wiedzę. 

“Harvardzki poradnik skutecznego uczenia się” w logiczny sposób tłumaczy, dlaczego metody nauki wyniesione ze szkoły nijak mają się do efektywnej nauki. Jest to szczególnie ważne, ponieważ nauczyciele  często jedynie przedstawiają wiedzę, ale nie pokazują, jak należy ją przyswoić. To na uczniu ciąży odpowiedzialność za naukę. Błędne nawyki uczenia się lub ich brak rzutuje potem na dalszą edukację, w tym studia.  

Podoba mi się, że autorzy wprost mierzą się z mitami funkcjonującymi w edukacji. Książka dotyka takich problemów jak postrzeganie trudności w nauce, style nauki czy iluzja wiedzy. Omawia też temat kartkówek (dla studentów: wejściówek) i ich zalety. Z tą treścią powinni zapoznać się nie tylko zdający, żeby zrozumieć, że testy mogą być przydatne, ale również układający pytania, by mieć świadomość, jaki jest cel takiego testu. 

Wiedza na całe życie

Po przeczytaniu “Harvardzkiego poradnika skutecznego uczenia się”, czytelnik zostaje z wiedzą, która jest przydatna niezależnie od etapu edukacji, zawodu czy planów na przyszłość. Uczymy się całe życie, w różnych dziedzinach. Z pewnością nieraz znajdziemy się w sytuacjach wymagających  od nas pewnych umiejętności, które nie zawsze posiadamy i które w efekcie musimy nabyć.  

Lektura tej książki uzmysławia, co stoi za efektywną nauką. Świadomość tych procesów stanowi uniwersalną wiedzę, którą możemy zastosować niezależnie od rodzaju napotkanych w nauce trudności. “Harvardzki poradnik skutecznego uczenia się” to najlepsze kompendium efektywnej nauki, po jakie możecie sięgnąć.