ICD-11 – jak wpłynie na codzienną pracę medyków?

Klasyfikacja ICD-11, a właściwie Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób ICD-11, została przyjęta przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia w 2019 roku. Obowiązuje natomiast od 1 stycznia 2022 roku. Wraz z rozpoczęciem 2027 r. ma w pełni zastąpić swoją poprzedniczkę [1]. 

ICD-11 jest rozległą klasyfikacją obejmującą 55 000 chorób oraz stanów wpływających na zdrowie człowieka zawierających się w 28 rozdziałach [2]. Ten ogrom informacji może przerazić jej przyszłego użytkownika. Większość medyków jest zaznajomiona z ICD-10, a najczęściej używane przez nich kody nie wymagają już sprawdzania. Wprowadzenie ICD-11 na pewno wytrąci lekarzy z tej rutyny. Czy jesteśmy przygotowani na tę zmianę? Co wiemy o nowej klasyfikacji? Jak w gabinecie lekarza POZ lub szpitalnej dyżurce poradzić sobie z odnalezieniem odpowiedniego kodu w nowej klasyfikacji?

Założenia ICD-11 

Choć głównym celem powstania klasyfikacji nadal pozostaje prowadzenie statystyki zgonów i zachorowalności, to ICD-11 umożliwia także monitorowanie oceny bezpieczeństwa pacjenta czy też bezpieczeństwa działania leków. Nowa klasyfikacja ma pozwalać na dostarczenie nie tylko informacji statystycznej, ale także uszczegółowić rozpoznania o informacje ważne z punktu widzenia klinicznego. Klasyfikacja umożliwia zakodowanie:

• śmiertelności i chorobowości, 
• zdarzeń niepożądanych, 
• rozpoznań onkologicznych w bardziej szczegółowy niż dotychczas sposób,
• antybiotykooporności, 
• stosowania przez pacjenta niekonwencjonalnych metod terapii [3]. 

Kody ICD-11 mogą onieśmielać złożonością, jednak, jak podkreśla WHO, zapewnią klarowność i jednolitość rozpoznań oraz bardziej adekwatnie opiszą szczegóły kliniczne [4, 5]. W dobie globalizacji i ciągłego przemieszczania się stworzenie takiego “międzynarodowego” języka medycznego może okazać się przydatne. Co więcej, możliwe, że takie rozwiązanie ułatwi również komunikację między lekarzem POZ a AOS. To wszystko jednak pod warunkiem, że klasyfikacja zostanie odpowiednio poznana i będzie odpowiednio używana przez medyków. Niestety, ograniczenia czasowe, z jakimi spotykają się lekarze pracujący w poradniach, mogą nie sprzyjać precyzyjnemu kodowaniu jednostek chorobowych. 

Nauka kodowania według ICD-11 

Złożoność klasyfikacji oraz znaczne zmiany, które zostały wprowadzone, wymagały wdrożenia bardziej zaawansowanych rozwiązań technologicznych niż podczas implementacji ICD-10. Poprzednia wersja klasyfikacji była dostępna jedynie w formie papierowej. Jej bardziej szczegółowa następczyni oferuje wyszukiwarkę pozwalającą na sprawniejsze odnajdywanie kodów oraz narzędzie do kodowania jednostek chorobowych [6]. Aktualnie wyszukiwarka nie jest jeszcze dostępna w języku polskim, co wynika z faktu, że prace nad wdrożeniem ICD-11 w Polsce wciąż trwają [7].

Dostępny jest natomiast anglojęzyczny przewodnik ułatwiający korzystanie z wspomnianych narzędzi oraz podręcznik online przedstawiający klasyfikację ICD-11 [8]. Stworzono także materiały video, a nawet konto na serwisach takich jak Youtube, Facebook czy X.

Zmiany w ICD-11

Pierwsza zmiana, jaką zauważymy w nowej klasyfikacji, jest typowo formalna. W ICD-11 kody chorób złożone są z czterech znaków, a nie z trzech, tak jak do tej pory. Ponadto, rozpoznanie może zostać uszczegółowione kodami zawierającymi rejony anatomiczne czy towarzyszące objawy kliniczne. Kody te są ujęte o ostatnim rozdziale klasyfikacji, wraz z kodami opisującymi bezpieczeństwo i klasyfikację chorób onkologicznych i tworzą podstawę “postkoordynacji” (ang. postcoordination), czyli dokładniejszej kodyfikacji jednostek chorobowych wykorzystywanej głównie na użytek kliniczny lub w celu raportowania zdarzeń [9].

W ICD-11 znajdziemy jeszcze dwa dodatkowe rozdziały: 

1. 26 – zawierający kody dotyczące medycyny niekonwencjonalnej oraz rozdział;
2. 27 – zawierający sekcję dotyczącą funkcjonowania pacjenta [8]; jego treść jest powiązana z klasyfikacją ICF (Międzynarodowa klasyfikacja funkcjonowania, niepełnosprawności i zdrowia) [10].

Poza różnicami formalnymi klasyfikacja wprowadza zmiany dotyczące grup chorób lub jednostek chorobowych w niej ujętych, zauważalne przede wszystkim w rozdziale dotyczącym zdrowia psychicznego i seksualnego. Klasyfikację ICD-11 rozszerzono także o kody dotyczące chorób rzadkich, doprecyzowano kody odnoszące się do typów i powikłań cukrzycy, typów wad zastawkowych serca, stadiów nadciśnienia płucnego, stadiów zakażenia wirusem HIV oraz uwzględniono subtypy nowotworów skóry [3].

ICD-11 w Polsce

Wdrożenie ICD-11 jest koordynowane przez Ministerstwo Zdrowia i wspierane funduszami z Unii Europejskiej. Klasyfikacja ICD-11 została przetłumaczone na język polski, a internetowe narzędzia zyskały polski interfejs. Trwają pracę nad przystosowaniem systemów informatycznych, a dla lekarzy organizowane są kursy wdrażające w ICD-11. W 2024 roku planowane są kolejne szkolenia oraz dostosowywanie polskiego prawodawstwa i systemu raportowania zgonów do klasyfikacji ICD-11 [11]. Na pełnowymiarowe wdrożenie klasyfikacji ICD-11 pozostaje nam jednak jeszcze poczekać.