Jakie są wskazania do wykonania biopsji tarczycy?

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) tarczycy jest kluczowym narzędziem diagnostycznym stosowanym w różnicowaniu zmian ogniskowych tarczycy. Jej głównym celem jest ocena charakteru zmian łagodnych, złośliwych lub podejrzanych o złośliwość [1]. Wskazania do BAC opierają się na ocenie ultrasonograficznej (USG) i klinicznej, uwzględniając wielkość zmian oraz ich cechy morfologiczne.

Rodzaje zmian wymagających biopsji

Wskazania do BAC zależą przede wszystkim od charakterystyki zmiany w badaniu USG. Klasyfikacja TI-RADS (Thyroid Imaging Reporting and Data System) oraz cechy ultrasonograficzne decydują o konieczności wykonania biopsji [2].

Nowotwory tarczycy

1. Rak brodawkowaty tarczycy:
   • najczęstszy nowotwór złośliwy tarczycy (80–90% przypadków).
   • wskazania do biopsji: hipoechogeniczne guzki z mikrozwapnieniami, nieregularne granice, zwiększona unaczynienie wewnętrzne, cechy naciekania.
2. Rak pęcherzykowy tarczycy
   • diagnoza BAC ograniczona ze względu na konieczność oceny naciekania torebki. Biopsja jest wskazana w przypadku dużych, izoechogenicznych zmian z cechami podejrzanymi w USG.
3. Rak rdzeniasty tarczycy
   • podejrzenie w przypadku obecności guzków hipoechogenicznych z towarzyszącą limfadenopatią lub podwyższonego poziomu kalcytoniny w surowicy.
4. Rak anaplastyczny
   • wskazania do biopsji dotyczą szybkiego wzrostu guza, cech naciekania oraz niejednorodnej struktury w USG.
5. Przerzuty do tarczycy
   • rzadkie, ale biopsja jest zalecana w przypadku nietypowych zmian u pacjentów z historią nowotworów złośliwych.

Rozmiar zmian a wskazania do BAC

Rozmiar zmiany jest istotnym czynnikiem decydującym o potrzebie biopsji [3], jednak nie jest jedynym kryterium.

1. Guzki <1 cm – biopsja zalecana w przypadku obecności cech wysokiego ryzyka w USG (np. mikrozwapnienia, nieregularne granice, naciekanie tkanek miękkich).
2. Guzki 1–2 cm – BAC wskazana w przypadku zmian o cechach pośredniego lub wysokiego ryzyka.
3. Guzki >2 cm – biopsja zwykle wskazana niezależnie od charakterystyki, szczególnie jeśli występują cechy podejrzane [4].

Cechy USG sugerujące konieczność biopsji

1. Hipoechogeniczność: 
   1. guzki o obniżonej echogeniczności są bardziej podejrzane niż zmiany izo- lub hiperechogeniczne.
2. Mikrozwapnienia: 
   1. obecność mikrozwapnień jest istotnym czynnikiem ryzyka raka brodawkowatego.
3. Nieregularne granice: 
   1. niewyraźne lub nieregularne brzegi sugerują potencjalną złośliwość.
4. Wzmożone unaczynienie: 
   1. przepływ wewnętrzny w badaniu dopplerowskim może wskazywać na złośliwy charakter zmiany.
5. Cecha “taller-than-wide”: 
   1. zmiany, które są wyższe niż szersze w przekroju poprzecznym, są bardziej podejrzane.
6. Cechy naciekania: 
   1. obecność naciekania tkanek miękkich, torebki tarczycy lub naczyń.
7. Powiększenie węzłów chłonnych: 
   1. towarzysząca limfadenopatia o cechach złośliwości (np. hipoechogeniczność, mikrozwapnienia) [5].

Przeciwwskazania do biopsji

Chociaż BAC jest procedurą bezpieczną, istnieją pewne przeciwwskazania:

• skaza krwotoczna lub niekontrolowane zaburzenia krzepnięcia,
• niemożność stabilizacji pacjenta podczas procedury,
• zmiany czysto torbielowate bez cech podejrzanych.

Podsumowanie

Biopsja cienkoigłowa tarczycy jest nieocenionym narzędziem w diagnostyce zmian ogniskowych tarczycy. Decyzja o jej wykonaniu powinna być oparta na analizie ultrasonograficznej oraz rozważeniu rozmiaru zmiany, cech USG i ryzyka klinicznego. Wczesne wykrycie złośliwych zmian tarczycy dzięki BAC pozwala na szybką interwencję terapeutyczną i poprawę rokowania pacjentów.

Referencje

1. Ahn, S. S., Kim, E. K., Kang, D. R., Lim, S. K., Kwak, J. Y., & Kim, M. J. (2010). Biopsy of thyroid nodules: comparison of three sets of guidelines. AJR. American journal of roentgenology, 194(1), 31–37. https://doi.org/10.2214/AJR.09.2822
2. Karatay, E., Javadov, M., & Kaya, H. (2023). Thyroid nodule core needle biopsy - current approach. Endokrynologia Polska, 74(6), 10.5603/ep.97053. https://doi.org/10.5603/ep.97053
3. Suen K. C. (2002). Fine-needle aspiration biopsy of the thyroid. CMAJ : Canadian Medical Association journal = journal de l'Association medicale canadienne, 167(5), 491–495.
4. Kwak J. Y. (2013). Indications for fine needle aspiration in thyroid nodules. Endocrinology and metabolism (Seoul, Korea), 28(2), 81–85. https://doi.org/10.3803/EnM.2013.28.2.81
5. Botz, B., & Smith, D. (2017). ACR Thyroid Imaging Reporting and Data System (ACR TI-RADS). Radiopaedia.org. https://doi.org/10.53347/rid-52374 (ostatni dostęp: 24.01.2025)