Rozliczenie praktyki lekarskiej z ZUS

Przy wpisie do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) można jednocześnie zgłosić siebie jako płatnika składek. Dokumenty zgłoszeniowe zostaną automatycznie sporządzone przez ZUS na podstawie danych z CEiDG. Jeżeli nie zrobicie tego podczas rejestracji w CEiDG, musicie w ciągu 7 dni od rozpoczęcia działalności zgłosić siebie do ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego ZUS. Bez względu na formę rejestracji (CEiDG czy odrębne zarejestrowanie w ZUS) służą do tego formularze:

• ZUS ZUA (zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego),
• ZUS ZZA (zgłoszenie tylko do ubezpieczenia zdrowotnego – w przypadku korzystania z „ulgi na start” lub bycia już ubezpieczonym na podstawie innej formy zatrudnienia).

Opłacanie składek ZUS

Składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne oraz fundusze pozaubezpieczeniowe (Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) w przypadku osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie należy zapłacić do 20. dnia miesiąca. Jeżeli dzień ten przypada w święto lub w weekend, obowiązującym terminem jest następny dzień roboczy. Składki płaci się za pomocą wspólnego przelewu na indywidualny numer rachunku składkowego (NRS). NRS można otrzymać pocztą, w placówce ZUS lub wyszukać za pomocą wyszukiwarki. W tytule przelewu należy wpisać jedynie kwotę składek, nadawcę i odbiorcę płatności oraz numer rachunku składkowego. ZUS podzieli wpłatę na odpowiednie składki.

Oprócz wykonania przelewu należy przesłać dokumenty rozliczeniowe do ZUS. W przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej służy do tego deklaracja rozliczeniowa ZUS DRA. Dokumenty można złożyć elektronicznie, korzystając z aplikacji ePłatnik na koncie eZUS (dawniej PUE ZUS), programu Płatnik lub innego dostępnego oprogramowania. Jeżeli przedsiębiorca zatrudnia do 5 pracowników, może się rozliczać także osobiście lub pocztą.

Ustalanie wysokości składek ZUS

Kwota poszczególnych składek obliczana jest jako procent podstawy wymiaru. W przypadku pracowników stanowi ją przychód. 

Jeżeli przedsiębiorca pracuje również na podstawie umowy o pracę z przynajmniej minimalnym wynagrodzeniem, nie podlega on obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzonej działalności (bo składki są odprowadzane w jego imieniu przez pracodawcę). W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej i standardowego naliczania składek podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana przez przedsiębiorcę kwota, która nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. 

W 2024 r. prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne wynosi 7824 zł, więc minimalna podstawa wymiaru to: 4694,40 zł. Projekt Ustawy Budżetowej na 2025 r. zakłada wzrost prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego do 8579 zł, a tym samym wzrost minimalnej podstawy wymiaru do 5147,40 zł.

Oczywiście istnieje możliwość opłacania wyższych składek, z uwzględnieniem limitów podstaw wymiaru składek:

• podstawa składek ubezpieczenia emerytalnego i rentowego jest ograniczona w danym roku kalendarzowym do kwoty będącej 30-krotnością prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w danym roku kalendarzowym (w 2024 r. – 234 720 zł, w 2025 r. – 257 370 zł);
• podstawa miesięczna składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może być wyższa niż 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2024 r. – 19 560,00 zł, w 2025 r. – 21 447,50 zł).

Wysokość świadczeń jest obliczana przez ZUS na podstawie kwot, od których przedsiębiorca opłaca składki.

Dostępne ulgi

Po założeniu działalności gospodarczej przez 60 miesięcy można korzystać z ulg, które pozwalają nie płacić składek lub płacić składki od preferencyjnych podstaw. Warunki korzystania, czas trwania, uprawnienia i skutki poszczególnych ulg przedstawiono poniżej.

Korzystanie z wyżej opisanych ulg nie zwalnia z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne!

Ulga na start

Nie ma obowiązku korzystania z „ulgi na start”. Można też z niej zrezygnować i zgłosić się do ubezpieczeń społecznych, jednak nie można jej wznowić, nawet jeśli nie upłynęło jeszcze 6 miesięcy od początku działalności. Będzie można z niej skorzystać dopiero po 60 miesiącach od zawieszenia lub zakończenia działalności.

Można (ale nie trzeba) skorzystać z „ulgi na start”, czyli przez 6 miesięcy kalendarzowych nie płacić składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli:

• podejmuje się działalność gospodarczą po raz pierwszy lub po upłynięciu minimum 60 miesięcy od zawieszenia lub zakończenia działalności,
• nie będzie się wykonywało dla byłego pracodawcy tego, co robiło się jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym (czyli np. jeżeli wcześniej lekarz dyżurował w podmiocie leczniczym na podstawie umowy o pracę, a teraz chce dyżurować na kontrakcie, to „ulga na start” mu nie przysługuje).

„Ulga na start” przysługuje przez 6 miesięcy kalendarzowych od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Jeżeli rozpocznie się działalność w pierwszym dniu miesiąca, miesiąc ten liczy się jako pierwszy miesiąc korzystania z ulgi. W przypadku rozpoczęcia działalności w trakcie miesiąca okres ulgi liczy się od następnego miesiąca kalendarzowego (czyli w praktyce trwa dłużej). Okres przysługiwania ulgi nie zostaje przedłużony w momencie zawieszenia działalności. 

Trzeba jednak pamiętać o konsekwencjach niepłacenia składek na ubezpieczenie społeczne. Nie przysługują wtedy świadczenia z ubezpieczenia chorobowego (zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy) oraz z ubezpieczenia wypadkowego (świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową – zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne). Okres, w którym nie opłaca się składek na ubezpieczenie emerytalne, nie będzie również uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury oraz nie podwyższy jej wysokości.

Preferencyjna podstawa

Gdy upłynie 6 miesięcy obowiązywania „ulgi na start” lub wcześniej z niej zrezygnujecie, przez 24 miesiące możecie opłacać składki na ubezpieczenie społeczne od tzw. preferencyjnej podstawy wymiaru składek. 

Oznacza to, że płacicie składki od zadeklarowanej przez siebie kwoty, nie mniejszej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. W 2024 r. minimalne wynagrodzenie zostało zwiększone dwukrotnie i wynosiło od 1 stycznia 2024 r. 4242 zł, tym samym podstawa wymiaru – 1272,60 zł, a od 1 lipca 2024 r. – 4300 zł, tym samym podstawa wymiaru – 1290 zł.

W 2025 r. w myśl projektu Rozporządzenia w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę możemy się spodziewać podwyżki kwoty płacy minimalnej. Od 1 stycznia 2025 r. jej wysokość ma wynieść 4626 zł, tym samym podstawa wymiaru – 1387,80 zł.

Macie prawo do preferencyjnej podstawy wymiaru składek, pod warunkiem że:

• nie prowadzicie lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziliście innej działalności;
• nie wykonujecie dla byłego pracodawcy czynności, które wykonywaliście jako pracownik w tym lub poprzednim roku kalendarzowym.

Okres 24 miesięcy liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniem społecznym, czyli od dnia ustania „ulgi na start” lub – w przypadku wcześniejszej rezygnacji z „ulgi na start” – od dnia zadeklarowanego w złożonym wniosku (nie może być to data wcześniejsza od dnia złożenia wniosku).

Prognoza składek na ubezpieczenia społeczne na 2025 r.

Wysokość świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego jest wyliczana na podstawie zadeklarowanej podstawy składek.

Mały ZUS+

W ramach tej ulgi podstawa składek jest ustalona proporcjonalnie do wysokości dochodu oraz mieści się pomiędzy 30% minimalnego wynagrodzenia (od lipca 2024 r. – 1290 zł; w 2025 r. – 1387,80 zł) a 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2024 r. – 4694,40 zł; w 2025 r. – 5147,40 zł). Podstawa zależy od dochodu w poprzednim roku, ustala się ją raz w roku (https://eskladka.pl/).

Możecie skorzystać z „małego ZUS-u+”, jeżeli:

• prowadzicie działalność na podstawie wpisu do CEIDG;
• wasz przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku nie przekroczył 120 tys. zł (próg jest proporcjonalnie niższy, jeżeli prowadziliście działalność gospodarczą przez część roku kalendarzowego);
• prowadziliście działalność gospodarczą przez przynajmniej 60 dni w poprzednim roku kalendarzowym;
• nie spełniacie warunku opłacania preferencyjnych składek (opisane wyżej);
• nie rozliczaliście się w zeszłym roku w formie karty podatkowej i nie korzystaliście ze zwolnienia sprzedaży z podatku VAT (dopiero spełnienie obu tych warunków dyskwalifikuje do korzystania z tej ulgi);
• nie wykonujecie dla byłego pracodawcy tego, co robiliście w ramach stosunku pracy w roku bieżącym lub poprzednim;
• nie podlegaliście w zeszłym roku ubezpieczeniom społecznym lub zdrowotnym z tytułu innej działalności pozarolniczej.

Z ulgi można skorzystać do 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej (liczy się każdy rozpoczęty miesiąc). Można w każdej chwili z niej zrezygnować. Przedsiębiorca, który skorzystał z „ulgi na start” i preferencyjnej podstawy do składek, może skorzystać z „małego ZUS-u+”.

Jak w przypadku preferencyjnej podstawy składek, wysokość świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego będzie wyliczana na podstawie zadeklarowanej podstawy składek.

ZUS – składki ubezpieczenia społecznego bez ulg

Ubezpieczenie zdrowotne

Korzystanie z powyżej opisanych ulg nie zwalnia z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka zdrowotna jest obowiązkowa także dla przedsiębiorców, którzy dodatkowo pracują na podstawie umowy o pracę!

Składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne różni się w zależności od wybranej formy opodatkowania. Nalicza się ją od odpowiedniej podstawy. W żadnej jednak formie opodatkowania nie będzie ona niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym. Od lipca 2024 r. nadal wynosi 381,78 zł (9% z 4242 zł), a w 2025 r. wynosić będzie 416,34 zł (9% z 4626 zł). Jest to więc równoznaczne z obowiązkiem jej uiszczenia nawet za miesiące, w których nie osiągnęliście żadnego dochodu.

Ustawa zwana Polskim Ładem w odniesieniu do składki zdrowotnej wprowadziła także pojęcie roku składkowego obowiązującego od 1 lutego do 31 stycznia roku następnego. Związane jest to z faktem ustalania wysokości składki w oparciu o dochód/przychód za miesiąc poprzedni w większości dostępnych form opodatkowania.

Więcej o wysokości składki zdrowotnej i sposobach jej ustalania znajdziecie w rozdziale poświęconym wyborowi formy opodatkowania.

Wysokość składki zdrowotnej w 2024 r. w zależności od wybranej formy opodatkowania wygląda następująco:

Przedsiębiorcy rozliczający się ryczałtem wysokość składki zdrowotnej poznają w styczniu 2025 r., ponieważ podstawa składki dla tej grupy podatników ustalana jest od przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału.

Jak płacić składki przy dochodach z kilku źródeł?

Wszystko na temat prowadzenia działalności gospodarczej jako lekarz znajdziecie na portalu Remedium w dziale „Lekarz przedsiębiorca”.

W razie jakichkolwiek wątpliwości zachęcamy do kontaktu z zespołem PhiMed – finanse dla medycyny: https://phimed.pl/formularz-kontaktowy/. 

Publikacja jest fragmentem e-booka ,,Pierwsze kroki w POZ - edycja IV (2024/2025)", którego pełną wersję można pobrać tutaj.

E-book

Pierwsze kroki w POZ – edycja 2024/2025

Sprawdź