Dodatkowe ubezpieczenia w indywidualnej praktyce lekarskiej

Najważniejsze informacje

• OC dobrowolne może stanowić uzupełnienie OC obowiązkowego w przypadku prowadzenia Indywidualnej Praktyki Lekarskiej lub też być samodzielnym zabezpieczeniem dla lekarza zatrudnionego w oparciu o umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną.
• W zależności od formy zatrudnienia oraz wybranego towarzystwa ubezpieczeniowego OC dobrowolne zapewniać będzie znacząco różny zakres ochrony. W przypadku Indywidualnej Praktyki Lekarskiej w większości towarzystw suma ubezpieczenia zawarta w OC dobrowolnym będzie stanowiła poniekąd uzupełnienie sumy posiadanej w ramach OC obowiązkowego. Taka sytuacja będzie miała miejsce w towarzystwach, które nie dają możliwości podniesienia limitów w polisie obowiązkowej ponad te wymagane ustawowo. W tych, w których taka możliwość istnieje, OC dobrowolne zabezpieczy nam jedynie tzw. szkody deliktowe.
• Z przyczyn opisanych w powyższym punkcie nie powinniśmy decydować się na wybór 2 różnych towarzystw ubezpieczeniowych, wybierając OC obowiązkowe i dobrowolne.
• Oprócz zabezpieczenia roszczeń ze strony pacjentów i pracodawcy omawiany rodzaj ubezpieczenia da nam możliwość rozszerzenia zakresu ochrony o ochronę prawną, HIV/WZW, NNW, dodatkowe klauzule uzupełniające zakres ochrony OC.
• Ochrona prawna jest rodzajem ubezpieczenia dającego możliwość porady z prawnikiem lub adwokatem, zaczerpnięcia informacji o procedurach sądowych i kosztach postępowania.
• Ochrona HIV/WZW daje możliwość skorzystania z badań na obecność wirusów HIV, HBV i HCV, zwrotu kosztów leczenia antyretrowirusowego, uzyskania jednorazowego świadczenia z tytułu zakażenia HIV/WZW. 
• W niektórych towarzystwach wybór każdego dodatkowego „pakietu” uprawnia do otrzymania odpowiednio większej zniżki na ubezpieczenie podstawowe. Z tego względu możliwa jest sytuacja, w której wybór dodatkowego zakresu ochrony spowoduje spadek ceny końcowej polisy i polisa ta będzie paradoksalnie tańsza z pakietem niż bez niego.

Dobrowolne OC

OC dobrowolne stanowi uzupełnienie OC obowiązkowego. Będą tutaj uwzględnione szkody nie ujęte w ustawowym zakresie, do których należą m.in. szkody:

• spowodowane w wyniku niesienia pierwszej pomocy na ulicy,
• wynikające z naruszenia praw pacjenta,
• w mieniu (np. uszkodzenie ubrania pacjenta),
• wynikające z przeniesienia choroby zakaźnej.

W przypadku prowadzenia Indywidualnej Praktyki Lekarskiej, jak już wspomniane było wcześniej, zakres ochrony w dużej mierze zależy od towarzystwa. Wybierając więc ubezpieczenie dobrowolne w takiej sytuacji powinniśmy więc raczej skorzystać z oferty tego samego towarzystwa, w którym zawarliśmy ubezpieczenie obowiązkowe.

W większości towarzystw suma ubezpieczenia OC oprócz zabezpieczenia szkód wymienionych na początku akapitu, będzie stanowić również uzupełnienie sumy ubezpieczenia wynikającej z OC obowiązkowego zawartego w tym samym podmiocie. Decydując się na takie ubezpieczenie, musimy mieć jednak świadomość, że tworząc taką konstrukcję polisy, towarzystwo jest zobowiązane zapewnić nam ustawowy zakres ochrony jedynie w limicie wynikającym z OC obowiązkowego. Nadlimit posiadany przez nas w OC dobrowolnym może mieć znacząco więcej wyłączeń. Z tego względu często jakościowo lepszym rozwiązaniem będą polisy umożliwiające nam podniesienie limitu gwarancyjnego bezpośrednio w ramach OC obowiązkowego. Wówczas OC dobrowolne zabezpieczać będzie jedynie tzw. szkody deliktowe. 

W OC dobrowolnym można uwzględnić również pracę na etacie. Pod OC dobrowolne mogą podlegać wszystkie inne formy zatrudnienia niż działalność (np. wolontariat). W takich sytuacjach polisa będzie nas chronić również od odpowiedzialności finansowej w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia wynikającej z kodeksu pracy.

Ochrona Prawna

Ochrona prawna jest to rodzaj ubezpieczenia, który daje możliwość korzystania z usług prawnika, adwokata, w tym porady telefonicznej lub mailowej. Dzięki temu, w przypadku wątpliwości dotyczących prawnej strony naszego postępowania możemy skonsultować się z osobą odpowiednio przeszkoloną w temacie. Najczęściej oferowana jest nielimitowana pomoc telefoniczna. Wykupując to ubezpieczenie, mamy także możliwość zaczerpnięcia porady dotyczącej umów i pism należących do powszechnego obrotu prawnego. Prawnik udzieli nam także informacji o procedurach sądowych oraz kosztach prowadzenia postępowania sądowego. W zależności od ubezpieczyciela, może zapewnić pokrycie kosztów sądowych nawet do wysokości 1 mln złotych w skali roku.

Większość towarzystw oferujących tego typu ochronę da nam możliwość zabezpieczenia spraw związanych z wykonywaniem zawodu. Niektóre towarzystwa pozwolą nam również w zakres ochrony włączyć życie prywatne.

Ochrona HIV/WZW

Jest to ubezpieczenie dające możliwość:

• skorzystania z badań na obecność wirusów HIV, HBV i HCV, 
• zwrotu kosztów leczenia antyretrowirusowego, 
• uzyskania jednorazowego świadczenia z tytułu zakażenia HIV/WZW.

W zależności od wariantu, może pokrywać również koszty w przypadku wystąpienia nieszczęśliwych wypadków (np. złamanie kończyny) lub być rozszerzone o klauzulę agresji pacjenta. Wówczas ubezpieczenie chroni nas, jeśli podczas wykonywania pracy byliśmy ofiarą napaści pacjenta.

To ubezpieczenie nie jest dostępne we wszystkich towarzystwach. W przypadku osób pracujących na kontrakcie na pewno warto również sprawdzić, czy nasza umowa zapewnia nam pokrycie kosztów poekspozycyjnej diagnostyki i terapii w przypadku narażenia na kontakt ze wspomnianymi patogenami. 

Naruszenie Praw Pacjenta

Ustawowym obowiązkiem lekarza oraz osób wykonujących zawody medyczne jest przestrzeganie praw pacjenta. Zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta za naruszenie praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. W takiej sytuacji OC obowiązkowe nie zapewni nam ochrony. By nie pokrywać zadośćuczynienia z własnych środków, konieczne jest posiadanie OC dobrowolnego z odpowiednim zakresem. W niektórych towarzystwach będzie ono ujęte w zakresie ochrony umowy głównej, a w niektórych konieczne będzie wykupienie dodatkowej klauzuli. Przed zawarciem umowy ubezpieczenia warto więc upewnić się, czy przygotowana dla nas oferta zapewnia nam odpowiednią ochronę.

Istotny będzie tu również fakt, że uzyskanie przez pacjenta odszkodowania z tytułu naruszenia jego praw nie wymaga wystąpienia szkody na osobie. Oznacza to, że zadośćuczynienie może być przyznane z tytułu samego faktu zaistnienia zdarzenia bez konieczności wystąpienia skutków w postaci uszczerbku na zdrowiu.

Prawa pacjenta zawierają wiele trudnych do zdefiniowania pojęć jak np. poszanowanie godności czy intymności pacjenta. Nie istnieją tutaj przepisy określające precyzyjnie czym są ”godność” czy „intymność”. Dochodzi więc do występowania sytuacji spornych przed sądem, gdzie wiele może zależeć nie tyle od rzeczywistej winy, co posiadania bardziej lub mniej przekonywującego prawnika. Z tego względu warto zadbać, by w razie wystąpienia takiego zdarzenia, mieć zapewnioną odpowiednią ochronę.

Ustawa nie określa również w jakiej wysokości powinny być przyznawane świadczenia z tytułu naruszenia praw pacjenta. Stanowi ona jedynie, że powinna być to kwota „odpowiednia”. W praktyce więc dotychczas oznaczało to kwoty rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Jak wynika z ostatniego raportu Rzecznika Praw Pacjenta, w latach 2017-2018 prowadzonych było 2900 postępowań wyjaśniających. W 657 przypadkach Rzecznik stwierdził naruszanie praw pacjenta. Najczęściej wskazywane przez pacjentów było naruszanie praw do świadczeń zdrowotnych, dokumentacji medycznej, informacji oraz wyrażania zgody.

Prawa pacjenta określa Europejska Karta Praw Pacjenta oraz ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, gdzie opisane są wszystkie aspekty opieki nad chorym w różnych możliwych warunkach środowiskowych. Częściej przytaczane to m.in.:

• Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych – prawo do odpowiedniej opieki medycznej i profilaktyki z naciskiem na równy do nich dostęp bez względu na płeć, wiek czy zamożność pacjenta. Warto również wspomnieć tu o wynikającym z Europejskiej Karty Praw Pacjenta prawie do innowacji.
• Prawo pacjenta do informacji – pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy posiadają prawo do uzyskania przystępnej “informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu.” 
• Prawo do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych – pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy, lub opiekun faktyczny ma prawo zgłaszania wszelkich działań niepożądanych wynikających ze stosowania danego produktu leczniczego.
• Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych– osoby wykonujące zawód medyczny są zobowiązane do zachowania w tajemnicy informacji dotyczących pacjenta, pozyskanych w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych, w szczególności związanych ze stanem zdrowia pacjenta.
• Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych – pacjent ma “prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody”, po uzyskaniu odpowiednich informacji. Warto zwrócić tu uwagę na formę w jakiej wymagane jest udzielenie zgody przez pacjenta. Przykładowo przy zabiegach podwyższonego ryzyka wymagana jest forma pisemna.
• Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta – pacjent ma prawo do warunków, które zapewnią mu intymność oraz poszanowanie jego godności, szczególnie w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych. Przepisy stanowią także “prawo do umierania w spokoju i godności.”
• Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej – pacjent ma prawo dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Dane te podlegają ustawowej ochronie. Ustawa wskazuje także niezbędne elementy, które prawidłowo stworzona dokumentacja musi zawierać.
• Prawo pacjenta do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza – pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy mają prawo do wyrażenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarskiego, „jeżeli opinia albo orzeczenie ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z przepisów prawa”. Sprzeciw wnoszony jest do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta.
• Prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego – pacjent ma prawo do dobrowolnych kontaktów z osobami bliskimi, pod warunkiem, że nie stanowi to zagrożenia dla zdrowia i życia innych. Pacjent wedle ustawy ma także prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej, jednak jej koszty musi wówczas pokryć we własnym zakresie.
• Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej – pacjent ma prawo do opieki duszpaszterskiej, a w sytuacji pogorszenia stanu zdrowia lub zagrożenia życia podmiot leczniczy ma obowiązek umożliwić pacjentowi kontakt z duchownym jego wyznania.
• Prawo pacjenta do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie – pacjent ma prawo do nieodpłatnego pozostawienia swoich rzeczy wartościowych w depozycie zapewnionym przez podmiot leczniczy.

Inne dodatkowe klauzule uzupełniające zakres ochrony w OC dobrowolnym

Oprócz wymienionych powyżej warto również wspomnieć o możliwości rozszerzenia ochrony o dodatkowe klauzule, wśród których jako ważniejsze i częściej wybierane możemy wskazać:

• szkody spowodowane świadczeniami udzielanymi w ramach medycyny estetycznej,
• szkody spowodowane uszkodzeniem wynajmowanego/leasingowanego sprzętu,
• nocną i świąteczną pomoc medyczną z wyjazdami do pacjentów.

W zależności od wybranego towarzystwa część z powyższych będzie włączona do OC dobrowolnego w podstawowym zakresie ubezpieczenia, będzie dostępna w postaci dodatkowych klauzul lub może nie być dostępna w ogóle.

Jak wybrać dodatkowe ubezpieczenia?

Podsumowując, wybór dodatkowego ubezpieczenia jest kwestią bardzo indywidualną. Jeśli posiadamy OC obowiązkowe z pewnością lepiej będzie wybrać towarzystwo, w którym tę polisę posiadamy. W niektórych towarzystwach wybór dodatkowych pakietów może korzystnie wpłynąć na cenę końcową polisy. Jakościowo lepszym rozwiązaniem będą polisy, które pozwolą nam na podniesienie limitów gwarancyjnych w ramach OC obowiązkowego, a OC dobrowolne zabezpieczać będzie szkody deliktowe i uzupełniać zakres ochrony o dodatkowe klauzule. Składki płaci się jednorazowo lub w ratach, a ich wysokość oraz terminy płatności ustalane są indywidualnie. Zazwyczaj płatność w ratach wiąże się ze wzrostem ceny polisy.

Od czego będzie zależało to, ile zapłacimy za ubezpieczenie dodatkowe?

Lekarze rozważający zakup dodatkowych ubezpieczeń powinni wziąć pod uwagę rodzaj wykonywanej lub planowanej specjalizacji. Wykupienie dodatkowego ubezpieczenia nie jest kosztowne, może natomiast zaoszczędzić nam problemów finansowych w przyszłości. Każda firma ubezpieczeniowa, bazując na własnych doświadczeniach wyodrębnia tzw. grupy ryzyka, między którymi różnić się będą wysokości składek. Im wyższe ryzyko wyrządzenia ewentualnej szkody, tym wyższe obowiązywały nas będą składki. Przykładowymi specjalizacjami lekarskimi o wysokim ryzyku są m.in. 

• chirurgia ogólna, 
• położnictwo i ginekologia, 
• neurochirurgia, 
• anestezjologia. 

Niższe składki będą dotyczyły m.in. lekarzy bez specjalizacji czy lekarzy w trakcie specjalizacji z np. chorób wewnętrznych, medycyny pracy czy geriatrii. 

Może się zdarzyć, że dla niektórych, szczególnie ryzykownych specjalizacji, część towarzystw przedstawi zaporowe cenowo oferty. W takiej sytuacji warto również porównać je z ofertami innych ubezpieczycieli, ponieważ ceny pomiędzy poszczególnymi towarzystwami potrafią różnić się znacząco.

Opracowano przez lek. Piotra Bralewskiego, Niezależnego Doradcę Finansowego z Phinance S.A.