Projekt wzmocnienia nadzoru nad preskrypcją leków budzi szereg zastrzeżeń lekarzy

Samorząd lekarski popiera ideę wzmocnienia nadzoru nad preskrypcją leków zawierających środki odurzające, substancje psychotropowe, preparaty zawierające te środki lub substancje oraz prekursory kategorii 1, ale rozwiązanie resortu zdrowia budzi szereg zastrzeżeń. Rzecznik Praw Pacjenta podkreśla, że niedopuszczalne są sytuacje, w których leki przepisywane są bez zbadania pacjenta, wyłącznie na podstawie ankiety online. 

Obawy samorządu lekarskiego dotyczą działalności firm zajmujących się wystawianiem na masową skalę recept na wyżej wymienione leki, bez odpowiedniego zbadania pacjenta.

Zjawiskiem szkodliwym dla pacjentów i dla systemu opieki zdrowotnej jest nadużywanie udzielania świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów łączności w celu wystawiania recept. Możliwość uzyskania recepty na leki, w tym także na środki odurzające i substancje psychotropowe, przez pacjenta lub osobę podającą się za pacjenta, u którego nie wykonano rzetelnego badania lekarskiego, należy uznać za szkodliwe. Przede wszystkim brak osobistego, bezpośredniego kontaktu lekarza z pacjentem przy pierwszorazowej wizycie przysparza trudności w ustaleniu stanu klinicznego pacjenta i doborze farmakoterapii co, szczególnie w przypadku leków psychotropowych i substancji psychoaktywnych, zwiększa ryzyko popełnienia błędu i dostarczenia tych substancji osobom nieuprawnionym 

– zwraca uwagę samorząd lekarski. 

Receptomaty będą działać bez ograniczeń?  

NRL wskazuje, że rozwiązanie proponowane przez resort zdrowia nie jest systemowym rozwiązaniem kwestii funkcjonowania na rynku tzw. receptomatów. Zdaniem NIL, projekt rozporządzenia wychodzi naprzeciw doraźnym potrzebom związanym z preskrypcją kilku substancji.

Proponowane ograniczenia preskrypcji w stosunku do wymienionych w załączniku substancji pozwoli jedynie na bieżące ograniczenie zjawiska przepisywania w receptomatach niektórych opioidów. W pozostałym zakresie działalność związana z automatycznym wystawianiem recept, opartym jedynie o wypełnienie ankiety internetowej, nie będzie ograniczona 

– uważa samorząd.

NIL zwraca uwagę na różnice pomiędzy treścią załącznika do projektu rozporządzenia a treścią pisma przekazanego w ramach prekonsultacji rozporządzenia.

W szczególności niepokój budzi usunięcie preparatów ziela konopi innych niż włókniste oraz wyciągów, nalewek farmaceutycznych, a także innych wyciągów z konopi innych niż włókniste. Mając na uwadze medyczne wskazania do ich stosowania oraz rosnącą w zatrważającym tempie ilość sprzedawanych wyrobów na bazie ww. substancji, słusznym wydaje się podjęcie próby regulacji, choćby i na ten moment doraźnej ich preskrypcji, by wyeliminować stosowanie tych substancji w celach pozamedycznych 

– uważa NRL. 

Samorząd: dyskryminacja znacznej grupy lekarzy i pacjentów

W projekcie rozporządzenia jest zapis, że wypisanie recepty na substancje, które wymieniono w załączniku do projektu rozporządzenia, będzie wymagało osobistego zbadania pacjenta. Wymóg ten nie będzie dotyczył jedynie lekarzy udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. To budzi zastrzeżenia samorządu lekarskiego.

Jako uprawnionych do stosowania kontynuacji leczenia preparatami zawierającymi substancje wymienione w załączniku, uznano jedynie lekarzy POZ. Wykluczeni są lekarze, którzy prowadzą praktykę lekarską inną niż z zakresu POZ, a którzy zarazem nie prowadzą działalności w formie receptomatu. Pacjenci tych lekarzy utracą możliwość uzyskania recepty na kontynuację farmakoterapii środkami wymienionymi w załączniku do rozporządzenia bez konieczności odbycia wizyty w gabinecie lekarskim. Ogranicza to dostępność pacjentów do świadczeń zdrowotnych i prowadzi do dyskryminacji znacznej grupy lekarzy i ich pacjentów 

– czytamy w stanowisku samorządu.

Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej proponuje, aby w przypadku uwzględnienia powyższych uwag, w załączniku do rozporządzenia dopisać do proponowanej listy substancji także wszystkie leki z grupy benzodiazepin ze względu na ich silny potencjał uzależniający.

Rzecznik Prawa Pacjenta: nie wszystkie receptomaty kierują się bezpieczeństwem pacjenta 

Bezpieczeństwo pacjenta musi być priorytetem dla placówek, które wystawiają recepty na leki za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. W ocenie Rzecznika Praw Pacjenta receptomaty w wielu przypadkach nie kierują się dobrem i bezpieczeństwem pacjenta, co znalazło potwierdzenie w ostatnim wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Nie może być taryfy ulgowej dla podmiotów, które narażają pacjentów na zagrożenie zdrowia i życia 

– wskazuje Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Prawa Pacjenta.

I podkreśla, że "niedopuszczalne są sytuacje, w których leki przepisywane są bez zbadania pacjenta, wyłącznie na podstawie wypełnionej przez pacjenta ankiety na stronie internetowej placówki oferującej bardzo szybkie konsultacje i wystawienie recepty”.

Wypisanie recepty na lek powinno być poprzedzone badaniem pacjenta, a za takie nie sposób uznać ankiety online. Brak właściwej weryfikacji stanu zdrowia pacjenta naraża go na niepotrzebne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych danego leku, postawienie złej diagnozy i opóźnienie wdrożenia właściwego leczenia. Dotyczy to szczególnie możliwości uzyskania recept na leki odurzające, antydepresyjne, psychotropowe, psychoaktywne czy medyczną marihuanę 

– przypomina RPP. 

RPP wydał 14 decyzji, w których uznał, że placówki medyczne, które stosują nieprawidłowe zasady udzielania świadczeń zdrowotnych, naruszają zbiorowe prawa pacjentów. Zasadność tych decyzji potwierdzają sądy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku stwierdził, że "od podmiotu leczniczego wymaga się, aby zapewnił taką organizację udzielania świadczeń zdrowotnych, która uwzględnia podstawową zasadę, jaką jest osobiste zbadanie pacjenta lub zbadanie go za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Brak takiej organizacji może spowodować nierozpoznanie problemu zdrowotnego pacjenta albo niezasadne zastosowanie leku. Zgodnie z tym uzasadnieniem, zbadanie pacjenta za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności (na odległość) powinno uwzględniać teleporadę, komunikację pomiędzy pacjentem a lekarzem, opartą o odbywaną w czasie rzeczywistym rozmowę głosową lub przy wykorzystaniu narzędzia zapewniającego jednoczesne przesłanie dźwięku i obrazu”.