Wyszukaj w publikacjach
Poradnik wystawiania elektronicznych zwolnień lekarskich (e-ZLA)
Wystawianie zwolnień lekarskich stanowi codzienny element pracy lekarza POZ. Druk e-ZLA, wciąż znany potocznie jako L4, wystawia się poprzez platformę eZUS (dawniej PUE ZUS) lub aplikację gabinetową. Cały proces jest intuicyjny i przebiega sprawnie – wystarczy jedynie kilka kliknięć. Istnieją jednak zagadnienia dotyczące zwolnień lekarskich, które na początku pracy w POZ mogą budzić wątpliwości.
Czym jest zasiłek opiekuńczy?
Podczas wystawiania zwolnienia lekarskiego należy zaznaczyć, czy przyczyną niezdolności do pracy jest choroba, czy opieka nad chorym dzieckiem lub członkiem rodziny. W drugim przypadku w uzasadnionych sytuacjach ubezpieczonemu przysługuje tzw „zasiłek opiekuńczy”.
Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem wypłacanym przez ZUS w razie konieczności zwolnienia z pracy z powodu potrzeby sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny:
- (zdrowym) dzieckiem do 8 lat w razie wystąpienia kilku szczególnych okoliczności:
- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna sprawującego opiekę nad dzieckiem,
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki nad dzieckiem,
- pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju „stacjonarne i całodobowe świadczenie zdrowotne”;
- chorym dzieckiem do 14 lat;
- chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami:
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki,
- pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
- dzieckiem legitymującym się orzeczeniem jak w powyższym punkcie – w razie rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w razie wystąpienia kilku szczególnych okoliczności:
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki nad dzieckiem,
- pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenie zdrowotne;
- innym chorym członkiem rodziny (małżonek, rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci powyżej 14 lat – jeżeli pozostają z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie sprawowania opieki).
Świadczenie przysługuje na okres maksymalnie 60 dni w roku kalendarzowym w przypadku, gdy opieka sprawowana jest nad dzieckiem do lat 14, natomiast na 14 dni w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem powyżej 14. roku życia lub innym członkiem rodziny (małżonek, rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo).
Wysokość zasiłku opiekuńczego wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku i jest on wypłacany za każdy dzień, w którym sprawowana jest opieka, również za dni ustawowo wolne od pracy.
Czym różni się e-ZLA „leżące” od „chodzącego”?
Istnieją dwa rodzaje e-ZLA: „leżące” i „chodzące”. Różnią się one od siebie zakresem dopuszczalnej aktywności. Podczas wystawiania zwolnienia lekarskiego konieczne jest wybranie jednej z możliwości.
Zwolnienie „leżące” wybiera się, kiedy pacjent z powodu stanu swojego zdrowia powinien pozostać w miejscu zamieszkania. W przypadku e-ZLA z powodu infekcji, ze względów zdrowotnych i epidemiologicznych, najczęściej wystawia się więc zwolnienie „leżące”.
W innych wskazaniach, np. dolegliwościach bólowych kręgosłupa czy stawów, najczęściej wybiera się zwolnienie „chodzące”. Każdy przypadek należy jednak rozpatrywać indywidualnie, a decyzję podejmować na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego.
Pacjent przebywający na zwolnieniu „leżącym” nie powinien opuszczać miejsca pobytu. Wyjątek stanowi udanie się na wizytę lekarską czy badanie diagnostyczne. Pamiętajcie, aby upewnić się, pod jakim adresem rzeczywiście będzie przebywał pacjent na wypadek ewentualnej kontroli ZUS.
Pacjent przebywający na zwolnieniu „chodzącym” może opuszczać miejsce pobytu, musi mieć jednak świadomość odpowiedzialności za swoje zdrowie i postępować zgodnie z zaleceniami lekarza dotyczącymi np. zakresu dopuszczalnej aktywności fizycznej.
Jak wystawiać e-ZLA wstecz?
Zwolnienia lekarskie wystawia się najczęściej od dnia przeprowadzenia badania. Zdarza się jednak, że pacjent z powodu choroby nie był w stanie dotrzeć do gabinetu lub nie udało mu się umówić na wizytę domową. Istnieje wówczas możliwość wystawienia e-ZLA wstecz.
Takie zwolnienie można wystawić na maksymalnie 3 dni poprzedzające badanie, podczas którego stwierdziliśmy niezdolność pacjenta do pracy. W tym zakresie wyjątek stanowią zwolnienia lekarskie wystawiane przez psychiatrę, które mogą obejmować okres dłuższy niż 3 dni wstecz.
Jeśli pacjent pojawia się w gabinecie i podaje niezdolność do pracy dzień wcześniej, a aktualnie nie prezentuje już objawów, opieramy się na wywiadzie – jeśli opisywane dolegliwości w waszej ocenie mogły ustąpić w ciągu tego czasu (np. ZUM u kobiet kilka godzin po przyjęciu leku), należy wystawić e-ZLA.
Zwolnienie lekarskie można wystawiać również poprzez teleporadę, po zebraniu dokładnego wywiadu – e-ZLA wystawia się wówczas na krótszy okres czasu (zwykle dwa dni). Następnie należy zalecić wizytę stacjonarną celem kontroli i ewentualnego przedłużenia zwolnienia.
Bariera 30 dni, czyli kontrolne badania lekarskie
Zdarzają się sytuacje, kiedy pacjent przebywający na zwolnieniu lekarskim wraca do zdrowia przed jego upływem. Jeżeli zwolnienie lekarskie nie przekracza 30 dni, pracownik może wrócić do pracy bez konieczności wykonywania kontrolnych badań lekarskich. Zwolnienie może być wówczas skrócone przez lekarza orzecznika ZUS.
Kiedy okres zwolnienia lekarskiego przekracza 30 dni, pracodawca jest zobowiązany do skierowania pracownika na kontrolne badania potwierdzające, że jego stan zdrowia pozwala na powrót do pracy. O ponownym dopuszczeniu do pracy zadecydować może tylko lekarz medycyny pracy. Pracodawca może dopuścić pracownika do pracy przed upływem zwolnienia na podstawie dokumentu wydanego przez lekarza medycyny pracy, jeśli ten stwierdzi, że stan jego zdrowia na to pozwala.
Jeśli pracownik nie podda się badaniom lekarskim, na które skieruje go pracodawca, może zostać nałożona na niego kara w postaci upomnienia, nagany lub kary pieniężnej. Natomiast jeśli pracodawca wyrazi zgodę na dopuszczenie do pracy pracownika bez przeprowadzonych badań kontrolnych, może ponosić odpowiedzialność pieniężną, gdy stan zdrowia pracownika pogorszy się wskutek wykonywanej pracy.
Co jeżeli pacjent przekroczy maksymalną liczbę dni w czasie roku?
Zasiłek chorobowy przysługuje osobom ubezpieczonym na okres maksymalnie 182 dni w ciągu roku.
Wyjątek dotyczy sytuacji, kiedy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą lub ciążą. Wówczas świadczenie jest wypłacane przez maksymalnie 270 dni.
Jeśli po wyczerpaniu zasiłku chorobowego pacjent nadal nie jest zdolny do pracy, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne, które przysługuje mu maksymalnie przez 12 miesięcy. O zasadności przyznania świadczenia orzeka po przeprowadzeniu badania lekarz orzecznik ZUS. Aby otrzymać świadczenie, pacjent musi dołączyć do wniosku wypełnione przez lekarza prowadzącego zaświadczenie o stanie zdrowia (OL-9), zawierające opis dotychczasowego przebiegu choroby oraz rokowanie.
Publikacja jest fragmentem e-booka ,,Pierwsze kroki w POZ - edycja IV (2024/2025)", którego pełną wersję można pobrać tutaj.
